Mekong ASEAN: Ngài Đại sứ đánh giá như thế nào về những thành tựu nổi bật trong quan hệ Việt Nam – Nhật Bản thời gian qua và những triển vọng hợp tác giữa hai nước trong năm 2025?

Đại sứ Ito Naoki: Tháng 11/2023, các nhà lãnh đạo của Nhật Bản và Việt Nam đã nhất trí nâng cấp quan hệ song phương lên “Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình và phồn vinh tại châu Á và trên thế giới”. Kể từ đó, quan hệ hợp tác giữa hai nước tăng trưởng vững chắc trên nhiều lĩnh vực, hoạt động giao lưu giữa người dân Nhật Bản và Việt Nam ngày càng sôi động.

Về mặt chính trị, trong năm vừa qua, Nhật Bản và Việt Nam đều có những thay đổi ở vị trí lãnh đạo, nhưng kể từ khi nhậm chức vào tháng 10/2024, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã liên tiếp hội đàm với Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch nước Lương Cường tại các hội nghị quốc tế. Bên cạnh đó, đầu tháng 12/2024, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã đến thăm Nhật Bản, hội kiến ​​Nhật hoàng Naruhito và Hoàng hậu, cũng như hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru. Hoạt động giao lưu cấp cao sẽ giúp củng cố mối quan hệ tin cậy và đẩy mạnh những hợp tác cụ thể trong khuôn khổ Đối tác Chiến lược toàn diện.

Về hợp tác trong lĩnh vực an ninh, Nhật Bản đã thực hiện chuyển giao trang bị quốc phòng lần đầu tiên cho Việt Nam (chuyển giao công nghệ chống gỉ sét và cung cấp xe vận chuyển vật tư). Từ góc độ đảm bảo an toàn hàng hải, Nhật Bản đang tiến hành dự án đóng và viện trợ 6 tàu tuần tra cho Cảnh sát biển Việt Nam.

Về hợp tác trong lĩnh vực kinh tế, chúng tôi rất vui mừng khi Tuyến đường sắt đô thị số 1 TP HCM cuối cùng đã chính thức vận hành vào ngày 22/12/2024. Hơn 2.000 doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam đang tiếp tục tích cực triển khai hoạt động kinh doanh, với số lượng cửa hàng bán lẻ của các công ty Nhật Bản như Uniqlo ngày càng tăng tại Hà Nội và TP HCM, hay Aeon Mall mở rộng ra các tỉnh thành địa phương như Huế.

Bên cạnh đó, các công ty Nhật Bản như Tokuyama và Rorze Robotech cũng tích cực đầu tư mở rộng trong lĩnh vực bán dẫn mà Việt Nam đang chú trọng. Trong năm qua, 8 thống đốc của các tỉnh Nhật Bản đã đến thăm Việt Nam, góp phần tăng cường giao lưu giữa các địa phương.

Ngoài ra, Trường Đại học Việt Nhật – ngôi trường được thành lập thông qua cơ chế hợp tác song phương nhằm góp phần đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao tại Việt Nam – đã kỷ niệm 10 năm thành lập vào năm 2024. Kể từ khi bắt đầu đào tạo chính quy vào năm 2020, Trường Đại học Việt Nhật đã phát triển thành trường đại học với hơn 500 sinh viên theo học. Để tạo ra bước đột phá trong thời gian tới, Trường Đại học Việt Nhật đang chuẩn bị mở ngành đào tạo về lĩnh vực bán dẫn phù hợp với chính sách hiện hành của Việt Nam.

Năm 2024, số lượng người Việt Nam sinh sống tại Nhật Bản lần đầu tiên vượt mức 600.000 người. Nhiều người trong số họ là những người lao động đang làm việc tại Nhật Bản. Để đảm bảo môi trường làm việc ở Nhật Bản tiếp tục thu hút giới trẻ Việt Nam, Nhật Bản đã thiết lập chế độ “Việc làm để phát triển kỹ năng” vào tháng 6/2023 nhằm cải thiện môi trường sao cho người Việt Nam có thể yên tâm làm việc tại Nhật Bản. Ngoài ra, các kỳ thi kỹ năng đặc định đã bắt đầu được tổ chức ở Việt Nam vào tháng 3/2024, hiện tại đang triển khai trong 7 lĩnh vực.

Tháng 9/2024, nhằm khắc phục những thiệt hại to lớn do bão Yagi gây ra ở miền Bắc Việt Nam, Nhật Bản đã viện trợ 2,4 triệu USD thông qua các tổ chức JICA, UNICEF và IOM. Nhật Bản dự định vận dụng những kiến ​​thức và kinh nghiệm vốn có về phòng chống thiên tai để tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong trung và dài hạn, đồng thời đang chuẩn bị kế hoạch trang bị cơ sở hạ tầng giúp người dân ở khu vực miền núi phía Bắc thích ứng với thiên tai.

Khi bước vào “kỷ nguyên mới” dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Việt Nam cần hoàn thiện cơ sở hạ tầng chiến lược trong lĩnh vực giao thông vận tải, kỹ thuật số và năng lượng. Nhật Bản hoan nghênh những nỗ lực của Việt Nam và sẽ phối hợp với Việt Nam để trang bị những cơ sở hạ tầng chiến lược này.

Thông qua “Sáng kiến ​​chung Nhật Bản – Việt Nam trong kỷ nguyên mới” với các chủ đề chính như chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, củng cố chuỗi cung ứng và đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, Chính phủ và doanh nghiệp Nhật Bản sẽ cùng chung tay cung cấp cho Việt Nam sự hỗ trợ cần thiết trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Nhật Bản cũng chú ý đến thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm về chống lãng phí, nâng cao hiệu quả kinh tế, tinh gọn tổ chức bộ máy chính quyền, đồng thời kỳ vọng môi trường đầu tư của Việt Nam bao gồm cả luật pháp và thủ tục hành chính sẽ được cải thiện hơn nữa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai dự án ODA của các nước cũng như xúc tiến hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam, trong đó có các doanh nghiệp Nhật Bản. Chắc chắn việc đơn giản hóa, minh bạch các thủ tục hành chính và đẩy nhanh quá trình phê duyệt sẽ thúc đẩy hoạt động kinh doanh của các công ty đang hoạt động, từ đó thu hút thêm vốn đầu tư mới từ các công ty Nhật Bản.

Tôi kỳ vọng mạnh mẽ rằng Nhật Bản và Việt Nam sẽ không chỉ tăng cường hợp tác trong lĩnh vực an ninh mà còn làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác và liên kết tại Liên Hợp Quốc và ASEAN. Đặc biệt, năm 2025, Nhật Bản và Việt Nam giữ vai trò đồng chủ tịch Chiến lược hợp tác Mekong - Nhật Bản, nên tôi mong hai nước chúng ta cũng sẽ đạt được những thành quả hợp tác trong khu vực Mekong.

Mekong ASEAN: Nhật Bản hiện là một trong những nhà đầu tư lớn nhất tại Việt Nam. Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, tổng vốn FDI Nhật Bản đầu tư vào Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2024 đạt khoảng 2,58 tỷ USD. Vậy đâu là những lĩnh vực mà các doanh nghiệp Nhật Bản đang đặc biệt quan tâm tại Việt Nam hiện nay và trong thời gian tới, thưa Ngài Đại sứ?

Đại sứ Ito Naoki: Theo khảo sát mới nhất của JETRO (Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản), trong số các nước ASEAN, Việt Nam là quốc gia mà các doanh nghiệp Nhật Bản mong muốn mở rộng đầu tư nhất trong tương lai. Ngoài ra, trong cuộc khảo sát mới nhất về các doanh nghiệp Nhật Bản do JBIC (Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản) thực hiện, trong số các quốc gia có triển vọng triển khai kinh doanh, Việt Nam xếp thứ 2 thế giới về ngành sản xuất và đứng đầu thế giới về các ngành phi sản xuất.

Cũng theo khảo sát của JETRO, nhu cầu đầu tư đặc biệt tăng cao trong ngành sản xuất, chẳng hạn như chế biến thực phẩm, hóa chất và thiết bị điện/điện tử. Với ngành phi sản xuất, các doanh nghiệp Nhật Bản mong muốn đầu tư vào các lĩnh vực như bán lẻ, phục vụ ăn uống, vận tải, bán buôn, tài chính và bảo hiểm.

Mặt khác, một trong những thách thức mà các doanh nghiệp Nhật Bản này gặp phải khi kinh doanh tại Việt Nam là sự thiếu minh bạch trong việc thực thi hệ thống pháp luật. Với đường lối chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về chống lãng phí và phát huy mạnh mẽ hiệu quả hành chính, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản hy vọng môi trường đầu tư sẽ được cải thiện hơn nữa.

Mekong ASEAN: Giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và Nhật Bản đóng vai trò quan trọng trong việc gắn kết nhân dân hai nước. Ngài Đại sứ có thể chia sẻ về các sự kiện văn hóa Nhật Bản sắp được tổ chức tại Việt Nam và sự kiện văn hóa Việt Nam tại Nhật Bản trong năm 2025?

Đại sứ Ito Naoki: Trong những năm qua, nhiều lễ hội giao lưu Nhật - Việt đã được tổ chức ở cả Nhật Bản và Việt Nam, góp phần to lớn vào việc thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hiểu biết lẫn nhau.

Ở Việt Nam, năm 2025, Lễ hội Việt - Nhật tại TP HCM sẽ được tổ chức vào ngày 8-9/3, còn miền Trung dự kiến sẽ tổ chức Lễ hội Việt Nam - Nhật Bản thành phố Đà Nẵng từ ngày 10-13/7, và Sự kiện Giao lưu Văn hóa Hội An – Nhật Bản từ ngày 1-3/8.

Bên cạnh đó, Lễ hội Kanagawa Nhật Bản dự kiến ​​sẽ được tổ chức tại Hà Nội vào mùa thu. Ở Nhật Bản, Lễ hội Việt Nam năm 2024 đã thu hút 180.000 khách tham quan và dự kiến ​​sẽ được tổ chức tại Tokyo vào đầu tháng 6 năm nay.

Trung tâm Thông tin Văn hóa thuộc Đại sứ quán Nhật Bản và Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam cũng đang lên kế hoạch tổ chức nhiều hoạt động đa dạng, trong đó có biểu diễn trống Nhật Bản vào tháng 3, Liên hoan phim Nhật Bản thường niên, sự kiện trải nghiệm trà đạo và cắm hoa, v.v. Chúng tôi sẽ giới thiệu những hoạt động này với quý vị trên trang Facebook của Đại sứ quán.

Mekong ASEAN: Đây sẽ là lần đầu tiên Ngài Đại sứ đón Tết Nguyên Đán tại Việt Nam. Ngài Đại sứ có thể chia sẻ cảm nhận về không khí Tết tại Việt Nam và những nét tương đồng, khác biệt giữa Tết của Việt Nam và Lễ hội Oshougatsu của Nhật Bản. Ngài có kỳ vọng hay dự định gì đặc biệt cho dịp Tết này không?

Đại sứ Ito Naoki: Năm nay sẽ là lần đầu tiên tôi đón Tết Nguyên Đán tại Việt Nam, nhưng tôi cho rằng Nhật Bản và Việt Nam có nhiều phong tục đón Tết tương tự nhau. Nhật Bản đón Tết theo lịch dương, trang trí nhà cửa bằng cây thông và món bánh kagami-mochi làm từ gạo nếp. Tôi nghe nói ở Việt Nam, người dân cũng trang trí nhà cửa với hoa đào, hoa mai, cây quất và thưởng thức các món ăn Tết truyền thống được hấp từ gạo nếp như bánh chưng.

Đầu năm, Nhật Bản có phong tục viết thư pháp, ghi lại những dòng chữ thể hiện dự định và điều ước trong cả năm, còn Việt Nam cũng có tục lệ “khai bút đầu năm'' để viết nên những con chữ may mắn vào dịp Tết. Tôi thấy những nét tương đồng này thật thú vị.

Năm nay, tôi muốn đón Tết ở Việt Nam và tận hưởng không khí tươi vui cùng những truyền thống của Tết Nguyên Đán.

Mekong ASEAN: Xin cảm ơn những chia sẻ của Ngài!