Tọa đàm “Đánh giá vòng 2 việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh trên môi trường điện tử năm 2022” do Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam và Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và Nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) tổ chức vào ngày 9/3, cho thấy kết quả rà soát năm 2022 có sự cải thiện hơn so với năm trước.
Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo các chính quyền địa phương cần cải thiện nhiều hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ công khai thông tin đất đai trên môi trường điện tử.
Việc công khai thông tin đã cải thiện nhưng còn chậm
Nghiên cứu vòng 2 được thực hiện từ tháng 10/2022 đến tháng 2/2023 thông qua việc rà soát cổng thông tin điện tử chính thức của 63 tỉnh/thành phố và 705 quận, huyện, thị xã trên toàn quốc.
Kết quả khảo sát thường niên qua Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) từ năm 2011 - 2021 cho thấy, dưới 20% số người được hỏi trên toàn quốc biết đến kế hoạch sử dụng đất ở địa phương; dưới 40% biết đến bảng giá đất chính thức do chính quyền cấp tỉnh ban hành.
Con số này đã được cải thiện hơn trong năm 2022. Cụ thể, tính đến ngày 6/10/2022, có 41/63 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương (chiếm 65%) đã đăng tải công khai bảng giá đất trên cổng thông tin điện tử của địa phương, tăng 22,2% so với kết quả rà soát năm 2021.
Tuy nhiên, tài liệu ở một số cổng thông tin điện tử này được lưu dưới dạng tài liệu nén và được lưu trữ thiếu tính hệ thống, dẫn tới khó khăn cho người sử dụng.
Những tỉnh/thành phố thực hiện tốt việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất, bảng giá đất và quy hoạch:
Bắc Giang, Phú Yên, Ninh Thuận, Kon Tum, Sóc Trăng, Quảng Trị, Trà Vinh, Bà Rịa – Vũng Tàu.
Nguồn: Nghiên cứu của UNDP và CEPEW.
Về việc công khai kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, tính đến ngày 6/10/2022, trong số 705 UBND cấp huyện được khảo sát, có 55,2% đã thực hiện công khai kế hoạch sử dụng đất trên cổng thông tin điện tử cấp huyện.
Có 19/389 đơn vị công khai kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2022 ban hành đúng thời hạn (chiếm 4,9%). So sánh kết quả rà soát năm 2021 cho thấy, số lượng UBND cấp huyện thực hiện công khai kế hoạch sử dụng đất trên cổng thông tin điện tử tăng nhẹ (khoảng 7%).
Về việc công khai thông tin quy hoạch sử dụng đất cấp huyện - nội dung mới được đánh giá vào năm 2022, tính đến hết ngày 6/10/2022, trong tổng số 705 đơn vị huyện trên toàn quốc, gần 49% (tương đương 345 UBND cấp huyện) đã thực hiện công khai thông tin quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2021 – 2030.
Về tính đầy đủ, có 171 cơ quan (chiếm 49,6% trong số 345 UBND cấp huyện) đã đăng tải đầy đủ 3 văn bản bao gồm quyết định phê duyệt, báo cáo thuyết minh tổng hợp và bản đồ quy hoạch sử dụng đất. Kết quả ghi nhận chỉ có 53 UBND cấp huyện đáp ứng cả 5 tiêu chí đề ra bao gồm công khai thông tin, khả năng tìm kiếm, tính kịp thời, tính đầy đủ và khả năng sử dụng.
Theo nhóm nghiên cứu, tỷ lệ cơ quan cấp huyện không phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin của công dân vẫn ở mức cao. Tính đến ngày 21/2/2023, khi nhóm nghiên cứu gửi yêu cầu, có 146 cơ quan đã phản hồi.
Trong đó, có 108 cơ quan phản hồi cung cấp thông tin (chiếm 19%), 6 cơ quan từ chối cung cấp thông tin (chiếm 1%), 32 phản hồi khác (chiếm gần 6%). Có 415 cơ quan (tương đương 74%) không phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin.
Đề xuất đồng bộ hóa các quy định pháp luật và chính sách
Theo bà Ramla Khalidi, Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, việc chia sẻ thông tin chưa đầy đủ cho các nhóm đối tượng về kế hoạch sử dụng đất, bảng giá đất là một trong những nguyên nhân dẫn tới khiếu kiện, khiếu nại liên quan đến đất đai.
"Kinh nghiệm thực tiễn tốt ở nhiều quốc gia cho thấy, nơi nào thông tin đất đai được chia sẻ công khai, minh bạch và người dân có cơ hội cho ý kiến vào các dự thảo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, bảng giá đất, thì nơi đó kiểm soát tốt hơn nguy cơ tham nhũng, giảm thiểu những bức xúc liên quan đến đất đai”.
Để thúc đẩy việc công khai thông tin đất đai của các cơ quan Nhà nước, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng, hoàn thiện và đồng bộ hóa các quy định pháp luật và chính sách liên quan tới công khai thông tin đất đai giữa Luật Tiếp cận thông tin và Luật Đất đai.
Đồng thời, các cơ quan cấp tỉnh và cấp huyện cần triển khai thực hiện đầy đủ việc công khai thông tin đất đai trên môi trường trực tuyến ngoài môi trường trực tiếp.
Đại diện nhóm nghiên cứu, bà Nguyễn Thanh Phương, Phó giám đốc CEPEW nhấn mạnh, cần bổ sung thủ tục cung cấp thông tin theo yêu cầu quy định trong Luật Tiếp cận thông tin 2016 vào bộ thủ tục hành chính hiện hành.
Xem xét quy định rõ trách nhiệm của cơ quan nắm giữ thông tin trong một số trường hợp cụ thể, bổ sung quy định thời điểm phê duyệt quy hoạch sử dụng đất cấp huyện để đảm bảo tính kịp thời và đồng bộ.
Đồng thời, bà Phương cũng cho rằng, cần tiếp tục triển khai tuyên truyền, phổ biến và tập huấn về Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 và Nghị định số 13/2018/NĐ-CP tới tất cả các cán bộ, công chức thuộc khối cơ quan Nhà nước và người dân.
Nghiên cứu đánh giá vòng 2 việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh trên môi trường điện tử năm 2022 nằm trong chuỗi nghiên cứu thực chứng thường niên về việc thực hiện công khai thông tin đất đai của chính quyền địa phương từ năm 2021 đến nay.
Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia (DFAT), Đại sứ quán Ireland và UNDP cùng tài trợ cho nghiên cứu này thông qua Chương trình nghiên cứu Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) của UNDP tại Việt Nam.
Mức độ công khai thông tin đất đai của chính quyền cấp tỉnh và cấp huyện được đánh giá dựa trên 5 tiêu chí bao gồm: Công khai thông tin; khả năng tìm kiếm thông tin; tính kịp thời của thông tin; tính đầy đủ của thông tin (đối với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện); khả năng sử dụng thông tin (dễ đọc, dễ hiểu và đọc được bằng các phần mềm thông dụng).
