Ảnh minh họa.

Ba kịch bản vĩ mô

Trong báo cáo triển vọng thị trường chứng khoán năm 2023, bộ phận phân tích Chứng khoán SSI nêu ra 3 câu hỏi lớn về kinh tế toàn cầu sẽ tác động lớn tới bối cảnh vĩ mô của Việt Nam, bao gồm: Liệu có xảy ra suy thoái trong năm 2023 hay không? Việc thắt chặt chính sách tiền tệ trong năm 2022 sẽ tác động tới lạm phát như thế nào? Thời điểm các ngân hàng trung ương (NHTW) lớn phát tín hiệu nới lỏng?

Với câu hỏi thứ nhất, các số liệu kinh tế hiện tại đang chỉ ra rằng nền kinh tế toàn cầu sẽ đối mặt với rủi ro suy thoái trong 2023. Môi trường lãi suất ở mức cao, lạm phát cao kéo dài và thu nhập suy giảm đã và đang tác động tới tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng tiếp tục có sự chênh lệch lớn giữa các quốc gia và khu vực.

Cụ thể, xác suất xảy ra suy thoái kinh tế tại khu vực EU trong nửa đầu năm 2023 hiện đang tương đối cao, trong khi các dữ liệu kinh tế của Mỹ vẫn cho thấy sự vững vàng nhất định từ tiêu dùng nội địa. Mặc dù vậy, trong kịch bản cơ sở, SSI vẫn cho rằng nước Mỹ sẽ rơi vào suy thoái nhẹ (và ngắn) vào cuối năm 2023. Khu vực châu Á tiếp tục có sự vượt trội so với các khu vực khác, với sự trở lại của Trung Quốc nhờ việc dỡ bỏ dần chính sách zero Covid và mở cửa nền kinh tế.

Với câu hỏi thứ hai, mặc dù lạm phát đang cho thấy các tín hiệu hạ nhiệt rõ ràng hơn nhưng tốc độ sụt giảm và khi nào lạm phát quay về mức mục tiêu dài hạn vẫn là những câu hỏi khó có thể đưa ra đáp án, đặc biệt đối với nước Mỹ khi lạm phát dịch vụ hiện vẫn duy trì mức cao trong thời gian dài. Đặc biệt, lạm phát tổng thể có thể có dấu hiệu dịu lại, nhưng lạm phát cơ bản duy trì ở mức cao vẫn là vấn đề làm đau đầu các NHTW.

Câu hỏi thứ ba liên quan đến chính sách tiền tệ, SSI cho biết thị trường hiện đang kỳ vọng Fed sẽ tăng lãi suất từ 50-75 điểm cơ bản trong nửa đầu năm 2023 và bắt đầu đẩy mạnh chu kỳ nới lỏng vào cuối năm 2023 và 2024, với mức giảm kỳ vọng là 200 điểm cơ bản từ mức đỉnh.

Dự báo GDP toàn cầu theo khu vực (% so với cùng kỳ). Nguồn: Bloomberg

Về tình hình trong nước, Việt Nam đã có một năm 2022 với kết quả tương đối thành công, nhờ đóng góp lớn từ nhu cầu nội địa, dòng vốn FDI và hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, đà phục hồi đã có tín hiệu chậm dần vào nửa cuối năm 2022, với những rủi ro đến từ nội tại nền kinh tế và thế giới.

SSI kỳ vọng tăng trưởng GDP trong năm 2023 vào khoảng 6%-6,2%. Trong đó, Chính phủ sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách tài khóa mở rộng (thông qua việc đẩy mạnh giải ngân đầu tư công và Chương trình hồi phục và phát triển kinh tế 2022-2023) và Ngân hàng Nhà nước với chính sách tiền tệ linh hoạt hơn so với năm 2022.

3 kịch bản vĩ mô năm 2023

Theo SSI, kịch bản tích cực khi nền kinh tế toàn cầu “hạ cánh mềm”, chiến tranh Nga – Ukraine kết thúc trong năm 2023 và Trung Quốc hủy bỏ hoàn toàn chính sách “zero Covid”. Trong nước, chính sách mở rộng tài khóa được sử dụng hiệu quả trong 2023.

Kịch bản cơ sở: Nền kinh tế toàn cầu “hạ cánh cứng” (nhưng không phải suy thoái kéo dài). Mặc dù các bất ổn địa chính trị có thể lắng dịu, chiến tranh Nga – Ukraine có thể vẫn tiếp diễn dưới nhiều hình thức. Trung Quốc hủy bỏ hoàn toàn chính sách “zero Covid”. Trong nước, chính sách tài khóa và gói hỗ trợ được giải ngân tương đối tốt.

Kịch bản kém khả quan: Nền kinh tế toàn cầu “hạ cánh cứng” và suy thoái kéo dài hơn. Bất ổn địa chính trị nghiêm trọng và cần nhiều thời gian hơn để giải quyết. Trong nước, các khó khăn trong việc giải ngân đầu tư công vẫn tiếp tục kéo dài sang năm 2023.

Kỳ vọng dòng tiền lớn giúp thị trường đảo chiều

Về chứng khoán, sau những biến cố trong năm 2022, thị trường bước sang năm 2023 với các yếu tố tích cực và tiêu cực đan xen. Điểm tích cực là chỉ số đã phản ánh khá nhiều rủi ro, bao gồm cả rủi ro định giá lại trong chu kỳ lãi suất tăng, cũng như triển vọng tăng trưởng kém khả quan hơn cho năm 2023. P/E thị trường dự phóng cho năm 2023 là 9,2 lần (tính tại ngày 30/12/2022), thấp hơn 35% so với mức P/E trung bình của thị trường là 14,15 lần trong giai đoạn 2009- 2022.

Một điểm cộng quan trọng khác cho năm 2023 là Việt Nam đồng có thể sẽ ổn định hơn trong năm nay. Ngược lại, rủi ro về thanh khoản vẫn tồn tại xuyên suốt trong năm, do áp lực lớn đến từ lượng trái phiếu doanh nghiệp đến hạn. Mặc dù lãi suất có thể sẽ đạt đỉnh nhưng sẽ quay đầu với tốc độ khá chậm. Do đó thị trường bất động sản vẫn sẽ đối mặt với khó khăn kéo dài.

Mặt khác, kỳ vọng được đẩy lên cao khi Chính phủ đang có những động thái thực tế hơn nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường vốn, cụ thể là chuyển biến tích cực từ quá trình sửa đổi Nghị định 65, nhưng đây cũng không phải là câu chuyện một sớm một chiều có thể giải quyết được.

P/E của VN-Index.

Với kịch bản cơ sở, SSI kỳ vọng chỉ số VN-Index tăng 15% vào cuối năm 2023, cao hơn một chút so với ước tính tăng trưởng lợi nhuận là 13,8% cho năm nay (vùng điểm mục tiêu của VN-Index là 1.160 vào cuối năm 2023). Mặc dù vậy, sẽ có những thời điểm trong năm chỉ số có thể vượt cao hơn so với ngưỡng mục tiêu nói trên.

Nguyên nhân là do thanh khoản dự kiến duy trì ở mức thấp, với giá trị bình quân có thể giảm 25%. Khi đó, nếu có dòng tiền lớn xuất hiện như dòng tiền từ khối ngoại, thị trường có thể đảo chiều nhanh chóng. Khối ngoại bắt đầu mua ròng mạnh kể từ tuần thứ 2 của tháng 11 và đây là động lực chính cho diễn biến tích cực của thị trường từ thời điểm đó cho đến nay.

Tuy nhiên, có thể vẫn còn quá sớm để kết luận rằng thị trường chứng khoán Việt Nam có thể bứt phá mạnh trở lại trong cả năm nay trước khi suy thoái kinh tế toàn cầu bắt đầu có tác động rõ rệt đến Việt Nam, và trước khi tất cả các thách thức vĩ mô dịu bớt. Các đợt hồi phục ngắn hạn của thị trường có thể sẽ dựa trên kỳ vọng về khả năng “hạ cánh mềm” của các nền kinh tế trên thế giới cũng như các rủi ro vĩ mô trong nước hạ nhiệt, trong khi định giá thị trường trở nên hấp dẫn hơn cho tầm nhìn dài hạn.

Do đó, SSI cho rằng sẽ có những cơ hội tốt để mua cho mục tiêu dài hạn trong những thời điểm thị trường chịu tác động tiêu cực từ các biến số rủi ro.