Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh.

Cuối phiên thảo luận tại hội trường ngày 30/10, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh giải trình, làm rõ một số nội dung đại biểu nêu liên quan đến Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 (Chương trình).

Về mô hình chỉ đạo của ban chỉ đạo các cấp, báo cáo của Đoàn giám sát Quốc hội cũng như nhiều ý kiến của đại biểu chỉ ra rằng, hiện nay vẫn chưa thống nhất mô hình ở cấp địa phương. Bộ trưởng Hầu A Lềnh nhận định đây là vấn đề thực tiễn đặt ra, bởi các địa phương không được thành lập một đơn vị mới, chuyên trách.

Các địa phương thường sử dụng Sở Kế hoạch Đầu tư làm cơ quan chủ trì cho 3 chương trình mục tiêu quốc gia, và 3 đơn vị thực hiện như phân công ở trung ương. Riêng chương trình nông thôn mới thì có thêm văn phòng điều phối chương trình nông thôn mới đã được thành lập từ giai đoạn trước.

“Đó là những mô hình bước đầu, chưa đảm bảo tính thống nhất nhưng ít nhiều đã đáp ứng yêu cầu quản lý triển khai thực hiện chương trình ở các địa phương. Thời gian tới chúng tôi sẽ cùng các bộ ngành phối hợp đề xuất Chính phủ thiết kế mô hình thống nhất từ trung ương đến địa phương để đảm bảo hiệu quả hơn”, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết.

Về hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho biết đây là chương trình rất lớn, ngoài chính sách mới thì tích hợp cả chính sách dân tộc trước đây còn hiệu lực đến năm 2020.

Mặt khác, Chương trình bao trùm 10 dự án ở tất cả lĩnh vực khác nhau, liên quan đến nhiều bộ ngành, địa phương, địa bàn rộng đến tận thôn bản, hộ gia đình, từng người dân nên hệ thống văn bản ban hành cần chi tiết, cụ thể; và có những nội dung chưa có văn bản quy phạm pháp luật.

“Chính vì vậy khối lượng văn bản nhiều, có sự trùng lặp, vướng mắc. Thời gian qua, Ủy ban Dân tộc đã phối hợp với các bộ, ngành, tham mưu Chính phủ để tháo gỡ vấn đề này”, Bộ trưởng Hầu A Lềnh nói.

Về giải ngân, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, có nhiều lý do chủ quan lẫn khách quan dẫn đến giải ngân chậm nhưng vấn đề lớn nhất hiện nay là giải ngân vốn sự nghiệp, còn vốn đầu tư thì không còn khó khăn.

“Chính phủ đã trình Quốc hội về cơ chế giao vốn sự nghiệp cho địa phương để giải quyết vướng mắc, rất mong Quốc hội đồng tình để Chính phủ tiến hành phân cấp cho địa phương. Nếu gỡ được thì giải ngân sẽ đạt mục tiêu, yêu cầu như Nghị quyết Quốc hội đã đề ra”, Bộ trưởng Hầu A Lềnh nói.

Các đại biểu nghe Bộ trưởng Hầu A Lềnh giải trình.

Để triển khai hiệu quả Chương trình, Bộ trưởng Hầu A Lềnh kiến nghị Quốc hội ủng hộ các cơ chế đặc thù mà Chính phủ đề xuất để các địa phương có căn cứ triển khai.

Ngoài việc chuyển vốn từ năm 2023 sang năm 2024, Bộ trưởng cũng đề xuất Quốc hội xem xét chuyển cả nguồn vốn không thực hiện được năm 2021 và 2022 (đang thực hiện trong năm 2023) sang 2024.

“Ý kiến của 49 địa phương cho thấy các tỉnh quyết tâm cao nhưng để giải ngân hết thì phải tháo hết hệ thống cơ chế. Nếu hệ thống cơ chế được tháo tại kỳ họp này thì còn một bước nữa là triển khai, mà từ nay đến hết 2023 không còn nhiều thời gian để địa phương hoàn thành”, Bộ trưởng giải thích.

Bộ trưởng Hầu A Lềnh chia sẻ thêm, Chính phủ đã giao cho Uỷ ban Dân tộc chủ trì rà soát, điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung Quyết định 1719 (Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025) của Thủ tướng Chính phủ. Uỷ ban sẽ trình trong năm 2023, và tháo gỡ rất nhiều vấn đề cho địa phương.

Vốn sự nghiệp năm 2023 giải ngân hết tháng 6 chỉ đạt 3,9%

Báo cáo của Đoàn giám sát Quốc hội dẫn số liệu từ Bộ Tài chính cho biết, tính đến ngày 30/6/2023, Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 đã hoàn thành và thanh toán vốn Trung ương đạt 18,9% so với kế hoạch trung hạn, trong đó vốn đầu tư phát triển 19,5%; vốn sự nghiệp 12,3%. Ước giải ngân kế hoạch vốn giao năm 2023 đến hết tháng 6/2023 theo báo cáo của Chính phủ: Vốn đầu tư phát triển 41,7%; vốn sự nghiệp 3,9%.

Mặc dù quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn, tốc độ giải ngân rất chậm nhưng Ủy ban Dân tộc vẫn nhận định sẽ đạt được các mục tiêu và chỉ tiêu của Chương trình, có chỉ tiêu đạt vượt mức kế hoạch; đồng thời, Ủy ban Dân tộc dự báo sẽ giải ngân đạt 100% kế hoạch đề ra giai đoạn 2021-2025.

Tuy nhiên theo đánh giá của Đoàn giám sát, nhận định của Ủy ban Dân tộc chủ yếu dựa trên báo cáo của các địa phương và không đưa ra được cơ sở dự báo thực sự khách quan, khoa học, sát thực tế.

Do đó, Đoàn giám sát cho rằng, các nhận định, dự báo của Ủy ban Dân tộc cần được rà soát kỹ, sát thực với đời sống của người dân tại các địa bàn thực hiện Chương trình, nhất là các đối tượng thụ hưởng chính sách là các hộ nghèo, cận nghèo, đời sống còn rất nhiều khó khăn.