Lao Bảo - Densavan là cặp cửa khẩu quốc tế đầu tiên trong số 7 cặp cửa khẩu nêu tại Hiệp định về tạo thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và người qua lại biên giới giữa các nước trong khu vực Tiểu vùng Mekong mở rộng (gọi tắt là “Hiệp định GMS-CBTA”) triển khai thực hiện mô hình kiểm tra "Một cửa, một lần dừng".

Cặp cửa khẩu quốc tế Lao Bảo (Quảng Trị, Việt Nam) - Densavan (Savanakhet, Lào)

Việt Nam và Lào triển khai thí điểm mô hình kiểm tra "Một cửa, một lần dừng" bước đầu đã góp phần tích cực trong việc đơn giản hóa, cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho thương mại, đầu tư, du lịch và thúc đẩy giao thương giữa biên giới hai nước.

Người và hàng hóa, phương tiện xuất khẩu qua Lào chỉ phải dừng làm thủ tục tại cửa khẩu Densavan mà không phải dừng làm thủ tục tại Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo.

Ngược lại, các thủ tục nhập khẩu, nhập cảnh vào Việt Nam chỉ phải dừng làm thủ tục tại Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo.

Đồng thời mô hình này đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các nước dọc hành lang kinh tế Đông - Tây, tận dụng được vị trí trung tâm ASEAN để trở thành trung tâm trung chuyển của khu vực.

Hiện nay, tuyến hành lang kinh tế Đông-Tây trải dài 1.450km nối liền 4 nước tiểu vùng Mekong có ý nghĩa chiến lược quan trọng đối với Lào và Việt Nam trong phát triển kinh tế-xã hội và giảm nghèo.

Việt Nam có 19 tỉnh và thành phố nằm dọc tuyến hành lang kinh tế này.

Việc thực hiện cơ chế “một cửa” giữa hai quốc gia Việt Nam - Lào trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh không chỉ mang lại kết quả có ý nghĩa tầm quốc gia trong xu thế hội nhập khu vực và cải cách hành chính trong lĩnh vực Hải quan, mà còn đem lại kinh nghiệm thực tiễn bổ ích ở tầm quốc tế đối với cơ chế “một cửa” và sau này là cơ chế “Một cửa quốc gia - NSW”, “Một cửa ASEAN - ASW”...

Nhờ tiến hành bước 4 trong mô hình kiểm tra, kiểm soát “Một cửa, một lần dừng”, các cơ quan quản lý chuyên ngành của hai bên đã gần như đồng thời triển khai tất cả các thủ tục liên quan tại nước nhập.

Vì vậy, công việc được tiến hành nhanh chóng, thuận lợi, rút ngắn được 40-50% thời gian chờ đợi, di chuyển và làm thủ tục tại cửa khẩu, tạo sự minh bạch trong hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu.

Lực lượng kiểm soát xuất nhập cảnh hai nước cùng làm việc tại cửa khẩu của bên nhập cảnh

Lực lượng kiểm soát xuất nhập cảnh hai nước cùng làm việc tại cửa khẩu của bên nhập cảnh nên việc trao đổi thông tin, cũng như xử lý các vụ việc xảy ra liên quan đến hai bên được nhanh chóng, thuận lợi hơn.

Cơ sở hạ tầng tại cửa khẩu đã được làm mới, nâng cấp nhiều hạng mục quan trọng như: Công trình cầu Xà Ợt 2, công trình mở rộng địa điểm kiểm tra chung tại khu vực cửa khẩu quốc tế Lao Bảo... với tổng mức đầu tư 141,25 tỷ đồng và 10,3 tỷ kíp Lào.

Hệ thống trang thiết bị chuyên ngành được đầu tư đồng bộ hơn bao gồm: hệ thống camera quan sát cho Biên phòng; máy kiểm tra thân nhiệt cho kiểm dịch y tế; kính hiển vi cho kiểm dịch động vật và thực vật; máy nổ dự phòng, hệ thống âm thanh loa máy phòng họp và bàn ghế...

Do là mô hình thí điểm đầu tiên nên trong quá trình tổ chức thực hiện không tránh khỏi những khó khăn, bất cập như khác biệt về chính sách pháp luật hai nước, đầu tư cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu hụt nhân lực tác nghiệp...

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumsay Kommasith đồng chủ trì Hội nghị tổng kết song phương Việt Nam - Lào. (Ảnh: TTXVN)

Mặc dù vậy, Việt Nam và Lào quyết tâm phối hợp chặt chẽ từ cấp Trung ương đến địa phương nhằm đưa ra những giải pháp phù hợp cho tương lai của mô hình với sự phát triển của công nghệ thông tin và nhu cầu thực tiễn trong giai đoạn hiện nay.

Hai bên thống nhất cùng nhau phối hợp triển khai tổng thể các giải pháp để khắc phục khó khăn, vướng mắc hiện nay, tạo các điều kiện cần và đủ cho việc thực hiện hiệu quả mô hình như: cải tiến mô hình phù hợp nhất với đặc điểm, tình hình của cặp cửa khẩu Lao Bảo - Densavan; ký kết Điều ước quốc tế cấp Chính phủ về triển khai mô hình; đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị đồng bộ, hiện đại để nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình...

Hai Bên nhất trí giao cho Cơ quan Biên giới Trung ương hai nước làm đầu mối phối hợp triển khai các công việc tiếp theo.

Do tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, tháng 12/2020, UBND tỉnh Quảng Trị trình Thủ tướng Chính phủ cho tạm dừng thực hiện mô hình kiểm tra “Một cửa một lần dừng” tại cặp Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo – Densavan cho đến hết thời gian dịch bệnh COVID-19.

Trong khuôn khổ hợp tác tiểu vùng Mê Kông mở rộng năm 2003, 6 nước gồm Lào, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam, Trung Quốc và Myanmar ký kết hiệp định tạo thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và người qua lại biên giới giữa các nước tiểu vùng Mekong mở rộng (gọi tắt là Hiệp định GMS), có hiệu lực triển khai thực hiện từ ngày 31/12/2003.

Ngày 25/3/2005, Việt Nam và Lào đã ký Biên bản ghi nhớ (MOU) về triển khai thực hiện ban đầu Hiệp định GMS tại cặp cửa khẩu quốc tế Lao Bảo (Việt Nam) – Densavan (Lào).

Ngày 26/6/2014, tại Vientiane, được sự ủy quyền của Bộ Quốc phòng Việt Nam và Bộ Công an Lào, Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng Việt Nam và Tổng cục An ninh Lào đã ký kết thỏa thuận về phối hợp kiểm tra, kiểm soát xuất cảnh, nhập cảnh theo mô hình “Một cửa, một lần dừng” với 4 bước cụ thể tại cặp cửa khẩu quốc tế Lao Bảo - Densavan.

Bước 1: Các bên ký kết biên bản ghi nhớ phối hợp để cùng nhau kiểm tra hàng hóa một lần tại khu vực kiểm tra chung của nước nhập cảnh.

Bước 2 và bước 3: Các cơ quan Hải quan và Kiểm dịch thực vật của hai nước phối hợp làm việc với nhau thực hiện các thủ tục liên quan tại nước nhập.

Bước 4: Thực hiện đầy đủ tất cả các thủ tục kiểm tra "Một cửa, một lần dừng".

Ngày 6/2/2015, tất cả các cơ quan có thẩm quyền tại cặp cửa khẩu Lao Bảo - Densavan đã chính thức triển khai thực hiện.

Có thể nói, mô hình này được xem là bước đột phá trong cải cách thủ tục hải quan.