Hội nghị điều phối vùng Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ 5. Ảnh: VGP.

Nhiều dự án, công trình trọng điểm được triển khai

Báo cáo tình hình phát triển của vùng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) năm 2024 của vùng Đồng bằng sông Cửu Long đạt 7,31%, cao hơn mức tăng bình quân cả nước (khoảng 7%), đứng thứ 4/6 các vùng kinh tế.

Một số địa phương có mức tăng trưởng khá, như Kiên Giang (7,5%), Long An (8,3%), Hậu Giang (8,76%), điển hình là Trà Vinh tăng trưởng 10,04%.

Nhiều dự án, công trình trọng điểm trong vùng được triển khai, xây dựng, tạo thuận lợi cho kết nối nội vùng, liên vùng, các tuyến đường trọng điểm đang được đẩy nhanh tiến độ, như tuyến cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, cao tốc Cần Thơ - Cà Mau, cao tốc An Hữu - Cao Lãnh.

Tuy nhiên, kinh tế - xã hội vùng còn nhiều khó khăn hạn chế. Kinh tế của vùng tuy tăng trưởng khá, nhưng quy mô kinh tế vùng còn nhỏ, chỉ chiếm khoảng 12% tỷ trọng của cả nước; 12/13 địa phương trong vùng chưa tự cân đối thu chi ngân sách, mô hình tăng trưởng chưa thực sự bền vững.

Hiện tượng biến đổi khí hậu đang tác động sâu sắc đến đến sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân, trong đó sụt lún, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn và thiếu nước sinh hoạt là 6 vấn đề "nóng" ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Bên cạnh đó còn 3 yếu tố đang tác động mạnh tới Đồng bằng sông Cửu Long là phát triển ở thượng nguồn sông Mekong góp phần làm gia tăng xâm nhập mặn, gia tăng xói lở bờ biển, thiếu nước ngọt; biến đổi khí hậu - nước biển dâng gây ra tình trạng ngập úng và làm gia tăng xâm nhập mặn; lún sụt, hạ thấp lòng dẫn làm gia tăng xâm nhập mặn, tăng ngập và khó tiêu thoát nước.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại hội nghị. Ảnh: VGP.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Hội đồng điều phối vùng đã phát huy vai trò là đầu mối điều phối các hoạt động liên kết vùng, giải quyết các vấn đề chung của vùng.

Bên cạnh những khó khăn, tình hình kinh tế - xã hội vùng năm qua cũng ghi nhận nhiều điểm sáng như: TP HCM đã ký kết hợp tác với các địa phương trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong các lĩnh vực trọng tâm như kết nối cung cầu, xúc tiến đầu tư - thương mại, phát triển khoa học, công nghệ, phát triển lĩnh vực giáo dục, y tế, đào tạo nguồn nhân lực…

Các địa phương đã có những hoạt động phối hợp tổ chức Diễn đàn "Mekong Connect" được khởi nguồn từ sáng kiến liên kết vùng ABCD Mekong (An Giang - Bến Tre - Cần Thơ - Đồng Tháp), năm 2024 có sự đồng hành của các tỉnh Vĩnh Long, Hậu Giang.

Tổ chức thành công Diễn đàn Liên kết phát triển du lịch vùng TPHCM và 13 tỉnh, thành khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ 3 - năm 2024 với chủ đề "Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long, hướng đến phát triển du lịch xanh và bền vững".

Các diễn đàn này không chỉ là nơi hội tụ các ý tưởng, sáng kiến, mà còn là không gian để các địa phương, doanh nghiệp, chuyên gia và nhà hoạch định chính sách cùng thảo luận, đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững cho toàn vùng.

Về cơ chế chính sách phát triển vùng, Bộ trưởng cũng nhìn nhận, một số cơ chế, chính sách ban hành đã dành nhiều sự quan tâm cho các địa phương trong vùng, nhưng chưa thực sự mang tính "đột phá", tạo sức bật đáng kể.

Với những vấn đề "nóng" trong khu vực như nguồn nước, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết, thời gian qua, Bộ đã trình cấp có thẩm quyền xây dựng, ban hành các chính sách, pháp luật về tài nguyên nước, trong đó có Luật Tài nguyên nước và các văn bản hướng dẫn; phê duyệt 2 quy hoạch quan trọng về tài nguyên nước, trong đó có vùng Đồng bằng sông Cửu Long; lần đầu tiên xây dựng kịch bản về nguồn nước các lưu vực sông Cửu Long làm cơ sở để khai thác hiệu quả, đảm bảo an ninh nguồn nước; xây dựng dữ liệu về nguồn nước,…

Trong thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục triển khai tốt Trung tâm Dữ liệu vùng Đồng bằng sông Cửu Long; tăng cường năng lực dự báo, ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu.

"Đề nghị các địa phương phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường trong ứng phó với tình trạng sạt lở, xâm nhập mặn, hạn hán, thiếu nước, tăng cường khả năng trữ nước, điều tiết nguồn nước," Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nói.

Trung tâm sản xuất, xuất khẩu lúa gạo, thủy hải sản, cây ăn quả hàng đầu của cả nước

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã có sự phát triển rõ rệt, có thể lượng hóa được, có ý nghĩa quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Cơ sở hạ tầng từng bước được đầu tư đồng bộ hơn, đảm bảo phục vụ tốt hơn cho các hoạt động kinh tế - xã hội.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh, vùng ĐBSCL cần triển khai đồng bộ, hiệu quả các quy hoạch đã duyệt. Ảnh: VGP.

Từ sự quan tâm của Trung ương, các địa phương trong vùng có nhiều cố gắng, "đã khẳng định được vị thế là trung tâm sản xuất, xuất khẩu lúa gạo, thủy hải sản và cây ăn quả hàng đầu của cả nước".

Phó Thủ tướng chỉ ra một số kết quả cụ thể của vùng, như tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) dự kiến đạt 7,31%, cao hơn mức bình quân dự kiến của cả nước (là 7%). Thu nhập bình quân đầu người ước đạt 80,7 triệu đồng/năm, tăng 1,8 lần so với năm 2020.

Tổng thu ngân sách Nhà nước ước đạt 116.707 tỷ đồng, tăng 5,4% so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao. Xuất khẩu phục hồi tích cực, lũy kế 11 tháng năm 2024 ước đạt 12,5 tỷ USD, tăng khoảng 16% so cùng kỳ.

Về giải ngân vốn đầu tư công, đến hết 31/12/2024, giải ngân của cả vùng đạt trên 64.500 tỷ đồng, đạt trên 72%, cao hơn so bình quân chung cả nước (70,24%). Phó Thủ tướng Lê Thành Long biểu dương một số địa phương có tỉ lệ giải ngân cao, như Bến Tre đạt gần 85,97%, Tiền Giang 85,8%, Đồng Tháp 82,27%, Long An 82,8%, An Giang 81,08%, Trà Vinh 78,79%, Cà Mau 76,8%, Sóc Trăng 74,62%...

Nhìn nhận về tình hình hoạt động của Hội đồng điều phối vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Phó Thủ tướng cho rằng, từ khi thành lập (năm 2020) đến nay, Hội đồng đã đi đúng hướng trong việc khắc phục những ách tắc, khó khăn và đạt nhiều kết quả quan trọng. Có 13/13 địa phương trong vùng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tỉnh; 5/13 địa phương đã được phê duyệt kế hoạch thực hiện quy hoạch tỉnh.

Các địa phương trong vùng đã chủ động thực hiện liên kết, kết nối giữa các tỉnh, thành phố trong vùng, như ký Thỏa thuận hợp tác phát triển kinh tế - xã hội giữa TP HCM và các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2025 trong nhiều lĩnh vực. Nhiều dự án trọng điểm trong vùng đang được tích cực triển khai và khẩn trương hoàn thành, Đồng bằng sông Cửu Long phấn đấu hoàn thành 600 km cao tốc vào năm 2025.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Thành Long ghi nhận và cảm ơn tinh thần trách nhiệm, sự nỗ lực của các thành viên Hội đồng điều phối vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã góp phần quan trọng, thiết thực vào các thành tựu phát triển của vùng.

Bên cạnh các kết quả tích cực, theo Phó Thủ tướng, vẫn còn một số hạn chế, khó khăn, thách thức, đó là tăng trưởng một số địa phương trong vùng còn chậm; sự gắn kết giữa nhà nông với nhà doanh nghiệp còn thiếu chặt chẽ; chưa khai thác tối ưu các chuỗi liên kết trong nông nghiệp; sản xuất quy mô còn nhỏ. Kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng về giao thông còn thiếu tính kết nối. Cải cách thủ tục hành chính còn chậm. Biến đổi khí hậu đang tác động sâu sắc đến an ninh nguồn nước, sạt lở tại vùng.

Nguồn tài nguyên cho vật liệu xây dựng còn khó khăn trong bối cảnh ngày càng có nhiều dự án đầu tư xây dựng quy mô lớn. Giải ngân ở một số dự án còn chậm.

Đối với hoạt động của Hội đồng điều phối vùng, "chúng ta đề ra tương đối nhiều nhiệm vụ, dự án, nhưng khi điểm lại, lượng hóa lại thì thấy rằng, một số nhiệm vụ được giao cho năm 2023, 2024 còn chậm," Phó Thủ tướng nói.

Nhiệm vụ rà soát, kiến nghị cơ chế, chính sách đặc thù của các vùng kinh tế - xã hội để giảm bớt phụ thuộc vào ngân sách Nhà nước chưa thực hiện tốt.

Cần có giải pháp khả thi, quyết tâm cao

Định hướng phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh bối cảnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang phải đối mặt với hiện tượng biến đổi khí hậu đang tác động sâu sắc đến an ninh nguồn nước tại vùng.

Năm 2025, bên cạnh triển khai các công tác theo chức năng, nhiệm vụ và kế hoạch đề ra, khu vực này phải tập trung thực hiện đồng thời 3 nhiệm vụ, đó là tập trung phấn đấu tăng trưởng cao; tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIV của Đảng; sắp xếp tổ chức bộ máy.

Trước bối cảnh này, Phó Thủ tướng đề nghị "các đồng chí ý thức rõ để có nhiệm vụ, giải pháp khả thi và đặc biệt là có quyết tâm cao để thực hiện". Với những nhiệm vụ, các đề án của Hội đồng vùng chưa được hoàn thành thì phải cố gắng tổ chức thực hiện, đẩy nhanh tiến độ. Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công.

Triển khai đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ giải pháp tại các quy hoạch đã được phê duyệt (Quy hoạch tổng thể quốc gia, Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Quy hoạch tài nguyên nước quốc gia, Quy hoạch phòng, chống thiên tai và thuỷ lợi và Quy hoạch tỉnh).