Ngoài việc hạn chế xuất khẩu lúa mỳ và đường, Ấn Độ đang có động thái hạn chế và áp thuế xuất khẩu gạo để ưu tiên ổn định thị trường trong nước. Ảnh: Adobe Stock

Chính thức có hiệu lực từ 9/9, chính phủ Ấn Độ chỉ loại trừ gạo đồ và gạo basmati khỏi lệnh áp thuế xuất khẩu 20%. Ngoài ra, gạo tấm sẽ nằm trong diện bị cấm xuất khẩu hoàn toàn và dự kiến sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung gạo của một số nước sử dụng loại gạo này cho các mục đích khác nhau.

Theo CNBC, Ấn Độ là một trong những nhà xuất khẩu gạo hàng đầu trên thế giới với khách hàng là hơn 150 quốc gia và chiếm hơn 40% lượng gạo xuất khẩu toàn cầu. Do đó, bất kỳ sự sụt giảm nào trong số lượng gạo xuất khẩu sẽ ảnh hưởng lên giá lương thực thế giới vốn đang trên đà tăng vì thời tiết cực đoan và chiến sự tại Ukraine.

Bà B.V. Krishna Rao, Chủ tịch của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo toàn Ấn Độ, nhận định thuế sẽ ảnh hưởng đến gạo trắng và gạo lứt, chiếm hơn 60% xuất khẩu của Ấn Độ. Cụ thể theo bà, mức thuế mới sẽ khiến các lô hàng gạo của Ấn Độ trở nên khó cạnh tranh trên thị trường thế giới hơn. Người mua vì vậy cũng sẽ chuyển sang Thái Lan và Việt Nam – các quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu khác - để tìm kiếm nguồn cung.

Trước đó, Ấn Độ cũng đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu lúa mỳ và hạn chế xuất khẩu đường để bảo vệ an ninh lương thực trong nước. Hiện giờ trong bối cảnh lượng mưa dưới mức trung bình tại các bang sản xuất gạo quan trọng như Tây Bengal, Bihar và Uttar Pradesh, chính phủ Ấn Độ cần phải hành động để chuẩn bị cho việc sản lượng gạo có nguy cơ sụt giảm.

Theo ông Himanshu Agarwal, giám đốc điều hành tại Satyam Balajee - nhà xuất khẩu gạo lớn nhất của Ấn Độ - các lô hàng xuất đi sẽ giảm ít nhất 25% trong những tháng tới vì thuế quan. Để có thể hỗ trợ cho các hợp đồng xuất khẩu đã được ký kết cùng các tàu đã cập cảng, các nhà xuất khẩu muốn chính phủ cung cấp một số khoản hỗ trợ.

Cụ thể, ông cho biết người mua không thể trả nhiều hơn 20% so với giá đã thỏa thuận và ngay cả người bán cũng không đủ khả năng trả khoản thuế. Chính phủ vì vậy nên miễn thuế cho các hợp đồng đã ký kết.

Trên thực tế, Ấn Độ là nhà cung cấp gạo rẻ nhất với tỷ suất lợi nhuận khổng lồ. Do đó, một nhà buôn bán gạo có trụ sở tại Mumbai được CNBC phỏng vấn nhận định chính điều này đã giúp cho các quốc gia châu Phi như Nigeria, Benin và Cameroon khỏi đà tăng của giá lúa mì và ngô.

Tuy nhiên cùng với đà tăng giá của tất cả các loại cây lương thực, gạo cũng đang tăng theo. Điều này sẽ ảnh hưởng tới nguồn cung và giá cả tại một số quốc gia, thậm chí là ảnh hưởng tới hoạt động mua bán gạo tấm làm thức ăn chăn nuôi của Trung Quốc.

Trung Quốc là nước mua gạo tấm lớn nhất với lượng mua 1,1 triệu tấn vào năm 2021 trong khi các nước châu Phi như Senegal và Djibouti mua gạo tấm làm thức ăn cho người.