Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: Media Quốc hội.

Chiều ngày 12/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Luật giá (sửa đổi).

Nhiệm vụ bình ổn giá tại địa phương: Cần phân công đúng năng lực và vai trò

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp nhấn mạnh, việc bình ổn giá theo giá thị trường hiện nay là rất cần thiết và quan trọng. Tuy nhiên, đại biểu cũng thẳng thắn nhìn nhận việc thực hiện trong thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế.

Theo đại biểu, quy luật cung - cầu của thị trường khiến giá cả biến động theo nhu cầu tiêu dùng: Khi người dân tiêu thụ nhiều, giá sẽ tăng; khi nhu cầu giảm, giá sẽ hạ. Do đó, các biện pháp hành chính để "bình ổn giá" thời gian qua giúp giá cả trong nước tương đối ổn định, nhưng cũng còn bất cập.

Đại biểu cũng chỉ ra thực tế bất cập hiện nay là tại một số thời điểm, khi Chính phủ điều chỉnh tăng lương cho cán bộ, công chức, viên chức, thị trường ngay lập tức phản ứng bằng việc tăng giá hàng hóa từ 5 - 10%, dù lương mới chưa được chi trả. Từ những phân tích trên, đại biểu đưa ra 3 đề xuất để bình ổn giá:

Thứ nhất, việc phân công nhiệm vụ bình ổn giá cho cấp xã. Theo dự thảo và hướng dẫn hiện hành, các địa phương, trong đó có cấp xã được giao nhiệm vụ phối hợp với ngành chức năng thực hiện quản lý giá và triển khai bình ổn. Tuy nhiên, thực tế năng lực của đội ngũ cán bộ cấp xã còn rất hạn chế.

Đại biểu cho rằng nếu không có quy định cụ thể, rõ ràng về trách nhiệm và quyền hạn của UBND cấp xã, việc tổ chức thực hiện sẽ lúng túng, thiếu thống nhất, thậm chí dẫn đến hình thức, làm cho có mà không đạt hiệu quả thực chất.

Từ thực tiễn địa phương, đại biểu đề nghị cần phân định rõ cấp nào chịu trách nhiệm chính, cấp nào phối hợp, tránh tình trạng "đẩy" nhiệm vụ xuống cấp dưới khi năng lực và nguồn lực không đủ. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và ngành chuyên môn để đảm bảo việc triển khai chính sách bình ổn giá thực sự đi vào cuộc sống chứ không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu hay văn bản hành chính.

Thứ hai, cần rà soát, bổ sung danh mục các mặt hàng thuộc diện bình ổn giá. Theo đại biểu, trong bối cảnh kinh tế thị trường ngày càng mở rộng, danh mục này không nên cứng nhắc mà phải linh hoạt, phản ánh đúng thực tiễn tiêu dùng và biến động của xã hội. Vấn đề bình ổn giá không chỉ dừng ở các mặt hàng thiết yếu mà còn phải tính đến yếu tố tâm lý thị trường, niềm tin của người dân và khả năng kiểm soát rủi ro kinh tế vĩ mô.

Thứ ba, theo đại biểu, trong mọi chính sách điều hành giá, Nhà nước phải đặt người dân và doanh nghiệp ở vị trí trung tâm. Việc quản lý giá không thể áp dụng mệnh lệnh hành chính mà cần hài hòa giữa mục tiêu ổn định vĩ mô và đảm bảo quyền tự chủ, tự điều chỉnh của thị trường.

Bình ổn giá trong điều kiện kinh tế thị trường không đồng nghĩa với "giữ giá" mà là tạo ra khung chính sách ổn định, minh bạch, giúp thị trường tự điều tiết trong phạm vi kiểm soát của Nhà nước. Điều đó đòi hỏi hệ thống dữ liệu giá cả, chi phí đầu vào, năng lực dự báo phải được tăng cường. Đồng thời, cần phát huy vai trò của các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp chủ lực trong cung ứng và phân phối. Bên cạnh đó, các chính sách trợ giá, hỗ trợ đối tượng yếu thế cũng cần được triển khai linh hoạt.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Media Quốc hội.

Cũng góp ý về Luật giá (sửa đổi), đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long góp ý về tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá. Theo đại biểu, hiện nay, tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá còn mang tính định tính, chủ yếu dựa trên mức độ ảnh hưởng đến ổn định kinh tế - xã hội.

"Điều này khiến việc đưa một mặt hàng vào hoặc rút ra khỏi danh mục chịu sự định giá của Nhà nước chưa thống nhất. Chẳng hạn, từng có thời kỳ xăng dầu, vật liệu xây dựng, thậm chí một số dịch vụ y tế, giáo dục được đưa vào danh mục, nhưng không có tiêu chí đo lường cụ thể," đại biểu nêu thực tế và kiến nghị bổ sung các tiêu chí định lượng rõ ràng hơn, căn cứ theo tỷ trọng chỉ số giá tiêu dùng (CPI), chỉ số tập trung thị trường, biến động chi phí đầu vào và có tác động trực tiếp đến an sinh kinh tế hoặc đời sống nhân dân,...

Bảo đảm nhiệm vụ bình ổn giá ở cấp cơ sở

Phát biểu giải trình, làm rõ ý kiến của đại biểu tại hội trường, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo quy định, việc tổ chức thực hiện bình ổn giá tại địa phương được phân công, điều phối linh hoạt cho phù hợp với tình hình thực tế.

Cụ thể, sở quản lý ngành có trách nhiệm đánh giá diễn biến thực tế, mặt bằng giá tại thị trường trên địa bàn, gửi báo cáo cho Sở Tài chính để trình UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định chủ trương và biện pháp bình ổn giá.

"Hiện nay, các tỉnh, thành phố đã ban hành quyết định phân công quản lý giá tại địa bàn cụ thể giữa các cơ quan chuyên môn và cơ quan hành chính cấp dưới trong công tác quản lý giá," Bộ trưởng cho biết, tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát để bảo đảm phân cấp, phân quyền rõ ràng, tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, nhất là trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền điện tử hai cấp, nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ bình ổn giá ở cấp cơ sở.

Về danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá, trong quá trình xây dựng Luật Giá năm 2023, Bộ trưởng cho biết, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội để rà soát, loại bỏ những mặt hàng không còn phù hợp và bổ sung một số mặt hàng thiết yếu.

"Qua tổng kết thi hành luật, đến nay danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá cơ bản vẫn phù hợp, chưa có biến động lớn, vì vậy chưa cần điều chỉnh tại thời điểm này," Bộ trưởng cho biết.