Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Quochoi

Tại phiên họp thứ 21 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 17/3, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã tham gia nhiều ý kiến về dự án Luật Nhà ở sửa đổi.

Về nội dung quyền sở hữu nhà chung cư, Chủ tịch Quốc hội cho biết đây là vấn đề rất quan trọng, hệ trọng và nhạy cảm, được nhân dân quan tâm và cũng đang có ý kiến rất khác nhau.

Nhiều ý kiến cho rằng quy định quyền sở hữu chung cư có thời hạn như phương án Chính phủ trình nhằm mục đích hướng tới việc bảo vệ sức khỏe, tính mạng cho người dân và lợi ích công cộng, không nhằm mục đích nào khác.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần cân nhắc kỹ lưỡng, thận trọng với các căn cứ cơ sở chính trị vững chắc, căn cứ của Hiến pháp và các pháp luật có liên quan; trên cơ sở các vướng mắc thực tiễn với tinh thần vướng ở đâu sửa ở đó.

Nhấn mạnh “bắt cho đúng bệnh”, Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề: Vướng trong sửa chữa cải tạo nhà chung cư có thực sự xuất phát từ thời hạn sở hữu nhà chung cư? Đồng thời đề nghị các cơ quan soạn thảo và thẩm tra cần tiếp tục thảo luận, làm rõ.

Mặt khác, cũng rất đông các ý kiến bày tỏ băn khoăn và không tán thành quy định quyền sở hữu chung cư có thời hạn với lập luận, theo quy định của Hiến pháp và pháp luật thì quyền sở hữu đối với tài sản được Nhà nước bảo vệ và không ai có thể bị hạn chế, bị tước đoạt trái luật quyền sở hữu quyền khác đối với tài sản.

Cũng theo quy định của Bộ luật Dân sự, trường hợp nhà chung cư bị tiêu hủy thì quyền của chủ sở hữu căn hộ chung cư thực hiện theo quy định của pháp luật. Như vậy, quyền của chủ sở hữu nhà chung cư vẫn còn tồn tại và được quy định bằng một luật nào đó như Luật Nhà ở, chứ không phải quyền đó bị chấm dứt.

Nhiều ý kiến khác cho rằng không thể đồng nhất giữa 2 phạm trù quyền sở hữu và thời hạn sử dụng. Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định tại Điều 158 "quyền sở hữu tài sản bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt". Như vậy, quyền sử dụng chỉ là một cấu phần của quyền sở hữu.

Luật Xây dựng năm 2014 và các văn bản hướng dẫn đã có quy định chi tiết về thời hạn sử dụng của công trình xây dựng nói chung, trong đó bao gồm công trình nhà chung cư và các trường hợp cụ thể đối với việc phá dỡ. Thời hạn sử dụng nhà chung cư hay được gọi là "tuổi thọ" của nhà chung cư là một khái niệm về kỹ thuật xây dựng. Nếu quy định như tại Điều 25 dự thảo Luật vô hình trung đã tạo nhầm lẫn giữa quyền sở hữu và thời hạn sử dụng.

Trước những ý kiến đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các cơ quan nghiên cứu kĩ lưỡng, phân tích trên cả góc độ quản lý Nhà nước và quyền lợi của người dân; phải có đánh giá tác động một cách kỹ lưỡng, thận trọng, toàn diện hơn nữa.

Đồng thời, ông lưu ý luật này cần tập trung vào việc quy định chặt chẽ và cụ thể hơn nữa về thời hạn sử dụng nhà chung cư và việc tiêu hủy, phá dỡ, cải tạo nhà chung cư trên cơ sở đánh giá những vướng mắc trong thực tế, có phân chia các trường hợp khác nhau và luật hóa những nội dung đã được tháo gỡ theo quy định của Nghị định 69/2021/NĐ-CP về cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Luật Nhà ở sửa đổi. Ảnh: Quochoi

Về nhà ở xã hội, Chủ tịch Quốc hội cơ bản tán thành phương án của Chính phủ trình, đồng thời đề nghị lưu ý nguyên tắc thay đổi phương thức thực hiện. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, thay cho việc mỗi dự án dành ra 20% quỹ đất để làm ở nhà xã hội thì bây giờ có thể quy hoạch để làm những dự án, những khu nhà ở xã hội riêng biệt, đồng bộ. Tuy nhiên, phải quy định quy ra tiền tương đương là 20% quỹ đất như luật hiện hành để đóng góp lại cho chính quyền địa phương để địa phương thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội cho biết đây là nội dung được một số địa phương xin thí điểm thực hiện, do đó nếu không quy định trong luật thì chủ đầu tư, chính quyền địa phương không có cơ sở để thực hiện, cũng như xác định trách nhiệm. Theo đó, dự thảo Luật nên giữ như quy định hiện nay nhưng chuyển tải theo một phương thức khác, vẫn đạt được mục tiêu nhưng thực hiện thuận lợi hơn, đồng bộ hơn, khang trang, hiện đại hơn.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, xây dựng nhà ở xã hội là chính sách chung của Nhà nước. Xây dựng nhà ở xã hội là trách nhiệm của chính quyền địa phương và để địa phương thực hiện là tốt nhất. Bên cạnh đó có thể cân nhắc quy định trường hợp Tổng Liên đoàn có quỹ đất riêng, phù hợp với quy hoạch được quyền làm nhà ở xã hội cho công nhân; được quyền tham gia vào việc làm nhà ở xã hội cho công nhân với tư cách là một chủ đầu tư.

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng cho ý kiến về các nội dung cụ thể như về kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư; bổ sung 4 loại đất khác không phải đất ở và có đất ở để làm nhà ở thương mại; tác động và sự phù hợp của luật này với các quy định của pháp luật có liên quan...

"Các cơ quan cần tiếp tục đầu tư và cố gắng, bảo đảm thực sự khách quan, lắng nghe lẫn nhau vì một mục tiêu chung và đừng gây ra những xáo trộn không cần thiết", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.