Bộ trưởng Lê Minh Hoan đưa ra thông tin trên tại Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư vùng Đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, ngày 21/6. Ông nhấn mạnh việc quy hoạch nông nghiệp hướng đến tính tổng thể, chiến lược, chứ không chỉ là "phép cộng công thức" đơn thuần.

“Quy hoạch có tính mở, tính linh hoạt tương đối, để có thể chủ động thích ứng với xu thế biến đổi liên tục, không ngừng, với những câu hỏi kinh tế học từ trăm năm nay: Sản xuất cái gì, sản xuất cho ai, sản xuất như thế nào”?, tư lệnh ngành nông nghiệp chỉ ra.

Tương quan giữa Quy hoạch và cơ cấu lại nền nông nghiệp

Theo Bộ trưởng NN&PTNT, sự điều phối theo chuỗi ngành hàng, tính liên kết vùng, tiểu vùng giữa các địa phương được chú trọng ngay đầu mùa vụ, chứ không phải chỉ tập trung xử lý khi nông sản ùn ứ sau thu hoạch. Chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế là mệnh lệnh cấp thiết phát triển nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Sản xuất nông nghiệp ít nhiều tác động đến biến đổi khí hậu. Nếu nói biến đổi khí hậu là một thách thức, thì từ góc nhìn tích cực, khi giải quyết được thách thức này sẽ tạo ra thương hiệu cho Đồng bằng sông Cửu Long, mặc dù chịu tác động lớn của thiên nhiên, nhưng biết cách chủ động thích ứng, và phát triển một cách thông minh, hài hòa, thuận thiên.

Những mô hình nông nghiệp sinh thái, tích hợp "đa tầng, đa giá trị, thuận tự nhiên" gần đây đã xuất hiện ở nhiều địa phương trong vùng: Mô hình kinh tế dưới tán rừng, mô hình tôm - lúa ở bán đảo Cà Mau, mô hình chuyển đổi từ độc canh cây lúa sang đa canh, xen canh đã tăng thu nhập cho nông dân vùng Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên, mô hình sản xuất thích ứng với hạn mặn ở các tỉnh duyên hải, mô hình du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, nông thôn đang tạo ra nhiều hiệu ứng tích cực.

Định hướng đầu tư vào thuỷ lợi

Một nội dung đóng vai trò quan trọng trong tái cơ cấu lại nông nghiệp theo Quy hoạch vùng ĐBSCL là đầu tư thủy lợi, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng cần áp dụng nguyên tắc "đầu tư không hối tiếc" trong triển khai thực hiện.

Tiếp tục đầu tư hệ thống công trình theo mục tiêu kiểm soát mặn kèm theo hỗ trợ, bổ sung ngọt để sử dụng nước mặn thực sự là nguồn tài nguyên tại vùng chuyển đổi và vùng linh hoạt, đảm bảo tiếp tục phục vụ chuyển dịch sản xuất phù hợp đặc điểm, điều kiện theo từng vùng sinh thái.

Đồng thời, tiếp tục đầu tư các công trình phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trên cơ sở đó, sẽ chia làm 3 nhóm dự án để tính toán đầu tư: Nhóm 1: Đầu tư các dự án, điều tiết kiểm soát mặn, cấp ngọt phục vụ sản xuất nông nghiệp; Nhóm 2: Đầu tư hệ thống trữ ngọt theo hướng mở rộng các hệ thống chứa nước hiện có, cung cấp nước sinh hoạt, trữ nước hộ gia đình cho người dân khu vực thường xuyên xảy ra xâm nhập mặn; Nhóm 3: Đầu tư xử lý sạt lở bờ sông và củng cố hệ thống đê biển

Lấy tài nguyên nước là cốt lõi

Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan

"Với nguyên tắc 'thuận thiên có kiểm soát', các công trình thủy lợi cấp vùng và tiểu vùng sẽ tiếp tục được khai thác hiệu quả, tổ chức quản lý, vận hành thống nhất, an toàn, phù hợp với định hướng chuyển đổi, cơ cấu lại ngành nông nghiệp, tiêu biểu như hệ thống thuỷ lợi Cái Lớn – Cái Bé vừa đi vào hoạt động".

Xác định tính cấp thiết của thách thức nguồn nước trong Nghị quyết 13 của Bộ Chính trị với quan điểm phát triển vùng: Lấy tài nguyên nước là yếu tố cốt lõi, Bộ trưởng NN&PTNT cho rằng, tài nguyên nước không chỉ giới hạn ở "nước ngọt", mà còn cả "nước lợ, nước mặn".

Tài nguyên nước gắn kết chặt chẽ, mật thiết với các vùng sinh thái nông nghiệp đa dạng, dựa vào nguồn nước, bao gồm: "vùng sinh thái nước ngọt, vùng sinh thái mặn - lợ, vùng chuyển tiếp ngọt lợ, ngọt - lợ luân phiên". Tinh thần "chủ động, linh hoạt" thích ứng với sự thay đổi sẽ tiếp tục mở ra dư địa, không gian phát triển mới.

Đẩy mạnh trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản của vùng

Từ xác định nhiệm vụ xây dựng "Trung tâm liên kết sản xuất chế biến tiêu thụ nông sản đồng bằng sông Cửu Long tại TP Cần Thơ" có ý nghĩa, vai trò quan trọng trong tổng thể phát triển của vùng, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhìn nhận, Trung tâm có thế kết nối mang tính liên vùng, có sức tác động sâu rộng đến sự tăng trưởng, phát triển của ngành nông nghiệp.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục cùng với UBND Thành phố Cần Thơ thực hiện các phần việc tiếp theo, nhằm nhanh chóng hoàn thiện Đề án, cùng các thủ tục thẩm định và trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 7/2022”, Bộ trưởng Hoan cho biết.

Để hoàn thiện Đề án đảm bảo tính khả thi, hiệu quả, mang tính thị trường cao, theo người đứng đầu ngành nông nghiệp, cần xác định mô hình phù hợp, tính kết nối của Trung tâm, sự đa dạng về mức độ phân cực và nhu cầu kết nối của từng địa phương trong vùng đến Trung tâm,

Bên cạnh đó, là các vấn đề thời hạn thực hiện, việc khai thác, phát huy tính liên kết vùng, kết nối hiệu quả, liên tục, đồng bộ đến từng địa phương trong vùng và lộ trình, phân kỳ đầu tư.