Theo Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), 71 triệu người trên toàn thế giới rơi vào cảnh đói nghèo do giá lương thực và năng lượng tăng cao. Ảnh: AP

Câu chuyện tác động tiêu cực của xung đột Nga - Ukraine được AP dẫn chứng từ tình hình của công ty Zinkpower GmbH, một doanh nghiệp gia đình chuyên sản xuất các cấu kiện thép chống gỉ ở miền Tây nước Đức. Chủ công ty này là ông Martin Kopf cho biết, ông phải vật lộn để đảm bảo nguồn khí đốt tự nhiên cho Zinkpower GmbH vận hành, vì mỗi ngày công ty đều sử dụng khí đốt để duy trì 600 tấn kẽm trị giá 2,5 triệu USD ở trạng thái nóng chảy.

Nếu không được đáp ứng về khí đốt, số kim loại này sẽ cứng lại, phá hủy bể chứa - nơi các bộ phận bằng thép được nhúng trước khi lắp ráp chúng vào hệ thống treo trên ôtô, các tòa nhà, tấm pin mặt trời và tuabin gió.

Công xưởng của công ty thép Zinkpower GmbH, Đức không thể hoạt động nếu thiếu khí đốt. Ảnh: AP

Tuy nhiên, 6 tháng sau khi xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra, nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với các mối nguy cơ và ảnh hưởng nặng đến hoạt động kinh doanh của nhiều công ty như Zinkpower, với 2.800 nhân viên.

Khí đốt không chỉ đắt đỏ hơn nhiều mà còn có thể cạn kiệt nếu Nga cắt hoàn toàn nguồn cung cho châu Âu, nhằm đáp trả lệnh trừng phạt của phương Tây, hoặc nếu các cơ sở không thể tích trữ đủ cho mùa đông. Chính phủ Đức khi đó sẽ phải giới hạn phân bổ khí đốt – động thái có thể làm tê liệt các ngành công nghiệp từ luyện thép, dược phẩm đến dịch vụ giặt là.

“Nếu Nga tuyên bố cắt khí đốt, tất cả thiết bị của tôi sẽ bị phá hủy”, ông Kopf, lãnh đạo công ty Zinkpower và là Chủ tịch Hiệp hội Các công ty mạ kẽm Đức, cho biết.

Cả thế giới cảm nhận được cú sốc chiến sự

Nếu 2 năm trước kinh tế thế giới bị tác động trước đại dịch Covid-19, thì giờ đây, các chính phủ, doanh nghiệp và người dân trên thế giới đang cảm nhận được những ảnh hưởng kinh tế từ cuộc xung đột quân sự. Giá lương thực tăng cao, trong khi nguồn cung từ các lô hàng phân bón, ngũ cốc từ Ukraine và Nga bị cắt giảm, có thể gây ra nạn đói và kéo theo tình trạng bất ổn trên diện rộng ở các nước đang phát triển.

Bên ngoài thủ đô Kampala của Uganda, bà Rachel Gamisha cho biết chiến sự Nga – Ukraine ở nơi xa xôi nhưng đã khiến công việc kinh doanh hàng tạp hóa của bà bị ảnh hưởng. Giá các mặt hàng thiết yếu như xăng tăng vọt lên mức giá 6,90 USD/gallon, trong khi một sản phẩm khoảng 16,7 USD có thể tăng lên 25 USD chỉ sau một tuần.

Giá lương thực và ngũ cốc tăng vọt do nguồn cung từ Nga và Ukraine ra thế giới sụt giảm mạnh. Ảnh: AP

Bà Gamisha cũng nhận thấy hiện tượng "shrinkflation" (lạm phát thu nhỏ) khi giá một sản phẩm có thể không thay đổi, nhưng kích cỡ thì bị giảm đi. Những chiếc bánh rán từng nặng 45 g giờ có thể chỉ còn 35 g, còn bánh mì nặng 1 kg giờ là 850 g.

Cuộc chiến tại Ukraine đã khiến Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tháng trước tiếp tục hạ mức dự báo triển vọng kinh tế toàn cầu lần thứ 4 trong vòng chưa đầy một năm. Cơ quan này dự kiến tăng trưởng kinh tế trong năm nay đạt 3,2%, giảm so với mức 4,9% mà họ dự báo vào tháng 7/2021 và thấp hơn nhiều so với mức 6,1% của năm 2021.

“Thế giới có thể sẽ sớm bước đến bờ vực của cuộc suy thoái toàn cầu, chỉ 2 năm sau cuộc suy thoái trước đó”, ông Pierre-Olivier Gourinchas, nhà kinh tế trưởng của IMF, cho biết.

Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) cho biết, trong 3 tháng đầu tiên của cuộc xung đột, giá lương thực và năng lượng tăng cao đã đẩy 71 triệu người trên toàn thế giới rơi vào cảnh đói nghèo. Trong đó, các nước vùng Balkan và châu Phi cận Sahara bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) ước tính sẽ có tới 181 triệu người ở 41 quốc gia có thể bị khủng hoảng nạn đói trong năm nay.

Tại Bangkok, giá thịt lợn, rau và dầu tăng buộc bà Warunee Deejai – một chủ quán ăn đường phố - phải tăng giá, cắt giảm nhân viên và làm việc nhiều giờ hơn.

“Tôi không biết mình có thể giữ mức phải chăng cho bữa trưa tại cửa hàng trong bao lâu. Thật khó khăn khi mới thoát khỏi đại dịch Covid-19 và giờ phải đối mặt với điều này. Tệ hơn nữa khi tôi không biết khi nào nó sẽ kết thúc”, bà nói.

Giá cả tăng vọt khiến bà Warunee Deejai, một chủ quán ăn đường phố ở Thái Lan, phải tăng giá món ăn cũng như cắt giảm nhân viên. Ảnh: AP

Ngay cả trước khi cuộc chiến nổ ra, nền kinh tế toàn cầu đã phải chịu nhiều áp lực. Lạm phát tăng vọt khi sự phục hồi mạnh mẽ hơn dự kiến sau đại dịch đã áp đảo các nhà máy, cảng và bãi vận chuyển hàng hóa, gây ra tình trạng chậm trễ, thiếu hụt và tăng giá. Để kiềm chế giá cả và hạ nhiệt tăng trưởng, các ngân hàng trung ương bắt đầu tăng lãi suất.

“Tất cả chúng ta đều nhận thấy rằng có nhiều vấn đề khác nhau đang cùng diễn ra. Lạm phát đang ngày càng biến động. Do đó, các ngân hàng trung ương càng khó khăn hơn trong việc chèo lái con tàu”, ông Robin Brooks, nhà kinh tế trưởng tại Viện Tài chính Quốc tế (IIF), cho biết.

Lạm phát lan rộng ra toàn thế giới

Tại Johannesburg, Nam Phi, cô Stephanie Muller đã áp dụng cách so sánh giá trên các trang trực tuyến và kiểm tra nhiều cửa hàng tạp hóa khác nhau để tìm mức giá tốt nhất. “Tôi có 3 đứa con đều đang đi học, vì vậy tôi thấy rõ sự khác biệt”, cô cho biết.

Tại Indonesia, Bộ trưởng Nông nghiệp Syahrul Yasin Limpo cảnh báo giá mì ăn liền - mặt hàng chủ lực của nước này - có thể tăng gấp 3 lần trong tháng 8 do giá lúa mì tăng cao. Trong khi đó, tại nước láng giềng Malaysia, người nông dân Jimmy Tan than thở rằng giá phân bón đã tăng 50%. Ông ấy cũng đang phải trả nhiều tiền hơn cho các vật dụng nông nghiệp như tấm nhựa, túi và vòi nước.

Còn tại Karachi, Pakistan, ông Kamran Arif đã nhận công việc bán thời gian thứ hai để kiếm thêm thu nhập. “Chúng tôi không kiểm soát được giá cả nên chỉ có thể cố gắng tăng thu nhập của mình”, ông nói.

Người dân tại nhiều nước trên thế giới đối mặt với nghèo đói do lạm phát tăng. Ảnh: AP

Phần lớn người dân Pakistan đang sống trong cảnh nghèo đói do đồng tiền của quốc gia này đã mất giá tới 30% so với USD, trong khi giá điện cũng tăng 50%. Nhà xuất nhập khẩu Muhammad Shakil cho biết, ông không thể mua lúa mì, đậu gà trắng và đậu Hà Lan vàng từ Ukraine. “Bây giờ chúng tôi phải nhập khẩu từ các nước khác với giá cao hơn, có khi giá tăng từ 10 -15%”, ông Shakil nói.

Trong bối cảnh lạm phát tăng, các ngân hàng trung ương tại nhiều nước đang tăng lãi suất để cố gắng kiềm chế tốc độ tăng giá và tránh làm chệch hướng tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, việc lãi suất cho vay tăng lên cũng khiến nhiều công ty sụt giảm lượng khách hàng. Công ty Flooring Stores có trụ sở tại New York, Mỹ - chuyên giúp khách hàng tìm kiếm vật liệu lát sàn và nhà thầu, đang chứng kiến doanh số bán hàng lao dốc vì ngày càng ít chủ nhà vay tiền để sửa nhà.

“Một tỷ lệ lớn khách hàng của chúng tôi dựa vào khoản vay thế chấp nhà ở và dịch vụ tương tự để có kinh phí thực hiện các dự án. Vậy nên việc tăng lãi suất cho vay thực sự đã giết chết hoạt động kinh doanh của chúng tôi. Lạm phát thì chưa hạ nhiệt, nhưng lãi suất tăng thì gây ra ảnh hưởng lớn”, CEO Todd Saunders của Flooring Stores cho biết.

Đối với châu Âu – nơi có nền kinh tế công nghiệp vốn phụ thuộc vào dầu mỏ và khí đốt của Nga trong nhiều năm qua – đang hứng chịu một cú sốc lớn. Khu vực này đang đứng trước bờ vực suy thoái khi Điện Kremlin hạn chế dòng khí đốt tự nhiên – sử dụng để sưởi ấm nhà ở, tạo ra điện và chất đốt cho các nhà máy.

Ông Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson và từng là nhà hoạch định chính sách của Ngân hàng Trung ương Anh, nhận định: “Châu Âu có nhiều rủi ro và áp lực suy thoái hơn so với các nền kinh tế thu nhập cao còn lại”.

Trong khi đó, nước Nga cũng không thể tránh khỏi những tác động trực tiếp từ cuộc xung đột. IMF dự báo nền kinh tế Nga ​​sẽ giảm 6% trong năm nay. Ông Sergey Aleksashenko, nhà kinh tế học người Nga đang sống tại Mỹ, cũng lưu ý rằng doanh số bán lẻ của nước này đã giảm 10% trong quý II/2022 so với cùng kỳ năm ngoái, do người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu.