 |
| Các vấn đề của Silicon Valley Bank xuất hiện cùng với sự bùng nổ đầu tư sau khi đại dịch Covid-19 bắt đầu. |
Theo bài viết của nhà báo Robert Armstrong trên Financial Times, Ngân hàng SVB khác xa với Silvergate, ngân hàng tiền số cỡ nhỏ vừa công bố kế hoạch ngừng hoạt động trong tuần này. Silvergate chỉ có 11 tỷ USD tài sản cùng với thị phần bé, trong khi SVB là một ngân hàng lớn và sự sụp đổ của nó sẽ gây ra những hậu quả kinh tế thực sự.
Điều quan trọng là phải hiểu những hậu quả đó có thể xảy ra, thay vì đánh đồng sự thất bại của SVB với việc cho vay khó đòi, thiếu vốn và sự phụ thuộc ngầm lẫn nhau, đặc điểm của cuộc khủng hoảng hệ thống năm 2008.
Các vấn đề của SVB xuất hiện cùng với sự bùng nổ đầu tư sau khi đại dịch Covid-19 bắt đầu. Là một ngân hàng lớn cho các nhà đầu tư mạo hiểm và các công ty khởi nghiệp ở California, SVB tràn ngập hàng tỷ USD tiền gửi từ các công ty trả bằng tiền mặt của các nhà đầu tư.
Gần 130 tỷ USD tiền gửi mới vào năm 2020 và 2021. Lượng tiền nhiều đến nỗi SVB không thể cho vay hết. Thay vào đó, họ đầu tư phần lớn số tiền vào trái phiếu dài hạn do Chính phủ Mỹ hậu thuẫn. Trái phiếu không có rủi ro tín dụng, và bởi vì các khoản tiền gửi của SVB hầu như không mất phí, nên chúng cũng có lãi, mặc dù chỉ phải trả một vài điểm phần trăm lãi suất.
SVB, vụ sụp đổ ngân hàng lớn nhất tại Mỹ từ năm 2008
Tuy nhiên, cấu trúc bảng cân đối kế toán này chỉ có thể hoạt động khi lãi suất vẫn ở mức thấp. Trong bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang (FED) chiến đấu với lạm phát và lãi suất tăng, tiền gửi trở nên đắt đỏ hơn. Chỉ trong năm qua, chi phí tiền gửi của SVB đã tăng từ 0,14% lên 2,33%. Trong khi đó, lợi suất trái phiếu Chính phủ dài hạn lại không nhúc nhích. Một sự siết chặt lợi nhuận đã xuất hiện.
Ngân hàng SVB đã lên kế hoạch giải quyết vấn đề bằng cách bán một số trái phiếu dài hạn và tái đầu tư với kỳ hạn ngắn hơn và lợi suất cao hơn. Những tổn thất từ việc bán hàng như vậy sẽ được bù đắp bằng vốn chủ sở hữu mới.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư và người gửi tiền đã không chờ xem liệu kế hoạch có thành công hay không. Cổ phiếu và trái phiếu của SVB bị bán tháo vào thứ Năm, ngày 9/3 vừa qua. Cùng ngày, người gửi tiền cũng vội vã rút tiền của họ - với số tiền lên tới 42 tỷ đô la chỉ trong 24 giờ - buộc Công ty Bảo hiểm Ký thác Liên bang (Federal Deposit Insurance Corporation) phải vào cuộc.
Trong vài năm qua, nhiều ngân hàng khác đã nhận được làn sóng tiền gửi và đưa tiền vào hoạt động dưới hình thức trái phiếu dài hạn. Họ có thể đối mặt với số phận tương tự, nhưng SVB là một ngoại lệ trong ngành ngân hàng, theo cách tiền gửi của nhà băng này rất nhạy cảm với lãi suất trong khi tài sản thì lại ổn định một cách bất thường và cơ sở khách hàng của nó là duy nhất.
Một báo cáo gần đây từ RBC Capital Markets đã xếp hạng 100 ngân hàng lớn nhất của Hoa Kỳ về các đặc điểm khác nhau của bảng cân đối kế toán. SVB đứng thứ 99 về tỷ lệ tiền gửi dưới 250.000 USD, ở mức dưới 3%.
Điều đó rất quan trọng vì những bên gửi tiền là các doanh nghiệp lớn như của SVB cực kỳ nhạy cảm về giá. Họ yêu cầu lãi suất cao hơn ngay khi thấy lãi suất tăng. Trong khi người gửi tiền nhỏ lẻ lại không quá bận tâm. Do đó, áp lực ngay lập tức được tạo ra lên tỷ suất lợi nhuận của SVB.
Bên cạnh đó, về tỷ lệ tổng tài sản ngân hàng nắm giữ bằng chứng khoán, SVB đứng đầu, ở mức 55%. Trái ngược, phần lớn các ngân hàng sở hữu nhiều khoản vay lãi suất thả nổi và được trả nhiều tiền hơn khi lãi suất tăng.
Cuối cùng, bản thân khách hàng của SVB cũng cực kỳ nhạy cảm với lãi suất. Khi chính sách của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) mang tính hỗ trợ và dòng vốn đầu tư mạo hiểm chảy vào, các công ty khởi nghiệp (start-ups) tự tin và rủng rỉnh tiền mặt. Lãi suất tăng nhanh và việc bán tháo cổ phiếu công nghệ đã thay đổi tất cả, khiến các công ty non trẻ lo lắng và buộc phải thắt chặt túi tiền của mình.
Khi Bloomberg đưa tin hôm 9/3 rằng Founders Fund, quỹ đầu tư mạo hiểm nổi tiếng, đang khuyến nghị các công ty của họ rút tiền ra khỏi SVB, điều đó có thể đã đóng dấu số phận của nhà băng này.
Danh mục đầu tư trái phiếu chính phủ dài hạn của các ngân hàng khác sẽ là lực cản đối với tỷ suất lợi nhuận trong nhiều năm tới. Tuy nhiên, điều này phần lớn đã được các nhà phân tích và nhà đầu tư nắm rõ. Dù vậy, thất bại của SVB có thể đã thay đổi mọi thứ trong hệ thống ngân hàng.
Sau khi SVB sụp đổ, lòng tin của người gửi tiền bị lung lay, có thể yêu cầu tăng lãi suất cho các khoản tiền gửi của họ, khiến biên lợi nhuận của các ngân hàng bị siết chặt. Nhưng đây là một vấn đề về lợi nhuận, chứ không phải là mối đe dọa đối với khả năng thanh toán theo phong cách của cuộc khủng hoảng năm 2008.
Trong một môi trường với lãi suất bình thường hơn, các ngân hàng sẽ không kéo dài thời hạn của danh mục đầu tư trái phiếu của họ để tìm kiếm lợi tức. Nếu các ngân hàng bây giờ phải trở nên thận trọng hơn để bảo vệ bảng cân đối kế toán của họ, điều này sẽ ảnh hưởng đến việc tạo tín dụng và nền kinh tế.
Nguy cơ lây lan trong hệ thống ngân hàng dường như được hạn chế. Nhưng vào cuối mỗi chu kỳ tăng lãi suất của ngân hàng trung ương, sẽ có một giai đoạn mà mọi thứ trong hệ thống tài chính bắt đầu đổ vỡ. Những đổ vỡ này, dù nhỏ hay lớn, đều làm xói mòn niềm tin của các nhà đầu tư và người tiêu dùng, làm tăng khả năng xảy ra suy thoái. Sự thất bại của SVB không báo trước một năm 2008 khủng hoảng nữa, nhưng nó đánh dấu sự khởi đầu của giai đoạn đổ vỡ.
