Theo Reuters, trong bài phát biểu phát sóng ngày 6/4, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông và người đồng cấp Thụy Sĩ Viola Amherd sẽ phải thống nhất về thời điểm tổ chức hội nghị thượng đỉnh hòa bình, sau đó gửi lời mời tới các nhà lãnh đạo thế giới.
“Chúng tôi sẽ nhất trí về việc nó sẽ diễn ra như thế nào trong những ngày tới. Tôi hy vọng là vài ngày, chứ không phải vài tuần,” ông Zelensky nói.
Nhà lãnh đạo Ukraine cũng nói rằng ông chưa có danh sách cụ thể các quốc gia sẽ tham dự hội nghị. “Chúng tôi hy vọng sẽ có từ 80 đến 100 quốc gia. Tôi tin rằng đây là số quốc gia ít nhất có thể cố gắng thúc giục Nga đạt được một nền hòa bình công bằng,” ông Zelensky nhấn mạnh.
Khi được hỏi về vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc hòa giải xung đột, Tổng thống Zelensky cho biết ông rất biết ơn Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan vì sự ủng hộ và mong muốn hòa giải.
Tuy nhiên, ông cho rằng Ankara cũng có những lợi ích khác và mối quan hệ bền chặt với Nga. “Tư cách người hòa giải của Thổ Nhĩ Kỳ là không đủ đối với chúng tôi. Không còn nghi ngờ gì nữa, họ sẽ nằm trong số những nhà lãnh đạo, những quốc gia có thể thực hiện sứ mệnh hòa giải nhưng không phải là người hòa giải,” ông nói.
Ngoài ra, ông Zelensky cho biết hình thức của hội nghị thượng đỉnh hòa bình sẽ rất phức tạp. Trong đó, nhiều lợi ích liên quan đến hội nghị thượng đỉnh có sự tham gia của rất nhiều quốc gia, bao gồm cả các mối quan hệ lịch sử và đương đại với Nga, châu Âu và các nơi khác.
Hồi tháng 2, Thụy Sĩ đã công bố kế hoạch tổ chức hội nghị thượng đỉnh hòa bình “vào mùa hè”. Thông tin cụ thể về ngày diễn ra sự kiện và danh sách những bên tham gia cũng chưa được tiết lộ. Tuy nhiên, Ukraine đã chỉ ra rằng Nga chỉ có thể được mời nếu nước này đồng ý trước một loạt điều kiện tiên quyết.
Vào tháng 3, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova tuyên bố Moscow sẽ không bao giờ tham gia hội nghị hòa bình do Thụy Sĩ tổ chức về cuộc xung đột tại Ukraine. “Nga không có ý định tham gia một hội nghị như vậy, ngay cả khi được mời chính thức,” bà Zakharova nói.
Bà Zakharova nhấn mạnh rằng hội nghị này “được dành riêng để thúc đẩy 'công thức hòa bình' trong tối hậu thư của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky”. Tuy nhiên, “công thức hòa bình” của nhà lãnh đạo Ukraine bao gồm một số điều khoản phi thực tế, cũng như phớt lờ lợi ích hợp pháp của Nga. Bà cho rằng Thụy Sĩ đã “mất” vị thế trung lập và không thể đóng vai trò là nền tảng cho các nỗ lực gìn giữ hòa bình.
Mặt khác, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga khẳng định Moscow vẫn để ngỏ khả năng đàm phán về giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng tại Ukraine.
Kể từ khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, đã có nhiều nỗ lực đàm phán và xúc tiến hòa bình được đề xuất. Trong đó, Belarus và Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức các cuộc đàm phán giữa phái đoàn Nga và Ukraine vào mùa xuân năm 2022.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán hòa bình đã đổ vỡ kể từ tháng 4/2022, sau khi cả hai bên đều cáo buộc nhau đưa ra những yêu cầu phi thực tế. Tổng thống Nga Vladimir Putin sau đó cho biết phái đoàn Ukraine ban đầu đã đồng ý với một số điều khoản của Nga trong cuộc đàm phán ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào tháng 3/2022, nhưng sau đó đột ngột từ bỏ thỏa thuận.
Vào tháng 10/2022, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ký sắc lệnh loại trừ mọi khả năng đàm phán với Tổng thống Nga Putin, sau đó công bố “Công thức hòa bình 10 điểm” của Ukraine. Trong đó, Kiev đưa ra các đề xuất hòa bình, bao gồm việc yêu cầu quân đội Nga phải rút khỏi lãnh thổ Ukraine, từ bỏ 4 vùng tuyên bố sáp nhập (Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporizhzhia), cũng như bán đảo Crimea (được sáp nhập vào Nga từ năm 2014).
Tuy nhiên, Nga đã bác bỏ kế hoạch hòa bình này, nhấn mạnh rằng những đề xuất từ Ukraine cần tính đến "tình hình thực tế" của liên quan đến lãnh thổ Nga (bao gồm các vùng được sáp nhập). Mặt khác, Moscow đã nhiều lần khẳng định sẵn sàng giải quyết xung đột thông qua đàm phán hòa bình, trong khi Kiev không có thái độ tương tự.
Trong cuộc họp báo ngày 3/3 ở Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov khẳng định Moscow không từ bỏ ý tưởng đàm phán hòa bình với Kiev nhưng nhận thấy Ukraine và các nước phương Tây không có mong muốn thực sự về điều này.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cảnh báo nếu Nga và Ukraine quay trở lại bàn đàm phán thì các cuộc đàm phán sẽ không giống như trước, vì Kiev sẽ phải chấp nhận “thực tế mới” về lãnh thổ.
