Xuất khẩu thủy sản đầu năm 2023 giảm mạnh do nhu cầu yếu từ các thị trường
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, xuất khẩu thủy sản trong tháng 5/2023 đạt 800 triệu USD, giảm 24% so với tháng 5 năm trước. Lũy kế 5 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản đạt gần 3,4 tỷ USD, giảm 28% so với cùng kỳ năm 2022.
Nhìn chung, giá trị xuất khẩu các mặt hàng chủ lực đều giảm mạnh do nhu cầu từ thị trường chính bị ảnh hưởng nặng nề bởi lạm phát cao, suy thoái kinh tế khiến cả lượng xuất khẩu và giá bán bình quân đều giảm.
Các thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam đầu năm 2023 tiếp tục là Nhật Bản, Mỹ, Trung QUốc, Hàn Quốc, Thái Lan. Trong đó, 4 tháng đầu năm, Nhật Bản đã vượt Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam, dù xuất khẩu sang thị trường này cũng giảm 9% so với cùng kỳ xuống còn 444 triệu USD.
Trong khi đó, Mỹ là thị trường chứng kiến mức sụt giảm mạnh nhất khi kim ngạch xuất khẩu giảm 51% so với cùng kỳ xuống còn 412 triệu USD, do tồn kho cao trong khi nhu cầu tiêu thụ yếu.
Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc thời gian này cũng giảm 30% xuống còn 364 triệu USD bất chấp thị trường này đã mở cửa trở lại hoàn toàn.
Theo dữ liệu từ Công ty phân tích Agromonitor, tiếp nối xu hướng giảm từ quý 4/2022, xuất khẩu cá tra giảm 23% về khối lượng và 34% về kim ngạch xuất khẩu do nhu cầu từ các thị trường chính yếu hơn cộng thêm mức tồn kho cao của các nhà nhập khẩu và mức nền cao quý 1/2022. Trung Quốc và Mỹ vẫn là hai thị trường chiếm tỷ trọng lớn trong xuất khẩu cá tra của Việt Nam, chiếm trên 53% kim ngạch xuất khẩu.
Kim ngạch xuất khẩu phục hồi từ nửa cuối năm 2023
Đây là dự báo của VNDirect với kỳ vọng nhu cầu nhập khẩu từ thị trường Mỹ sẽ phục hồi từ nửa cuối 2023. Nhu cầu tiêu dùng thủy sản của người dân Mỹ bị ảnh hưởng bởi lạm phát cao và suy thoái kinh tế, khiến họ phải thắt chặt chi tiêu ngay cả đối với các sản phẩm tiêu dùng thiết yếu như thực phẩm.
Trong khi đó, ở thị trường EU, quý 1/2023, kim ngạch xuất khẩu cá tra chỉ giảm nhẹ 4% so với cùng kỳ xuống còn 45 triệu USD do người dân tại thị trường này ưa chuộng cá thịt trắng của Việt Nam với mức giá hợp lý trong bối cảnh lạm phát cao buộc người dân phải thắt chặt chi tiêu.
Hầu hết các thị trường trong EU đều tăng nhập khẩu cá tra Việt Nam, trong đó nhiều thị trường ghi nhận mức tăng trưởng hai con số như Romania (36%), Thụy Điển (53%), Đan Mạch (34%), Bulgaria (49%). Một số thị trường nhỏ hơn tại châu Âu ghi nhận mức tăng trưởng dương 3 con số như Đức (100%), Litva (429%), Phần Lan (436%).
Đầu năm 2023, Trung Quốc chính thức mở cửa sau 3 năm thực hiện chính sách “Zero Covid” khiến nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc tăng đáng kể. Theo thống kê của Hải quan Trung Quốc, trong quý 1/2023, giá trị nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc tăng mạnh 13% so với cùng kỳ, đạt 4,5 tỷ USD đồng thời tổng khối lượng nhập khẩu tăng 17% so với cùng kỳ.
Tuy nhiên, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc chưa được như kỳ vọng, chỉ đạt 364 triệu USD, giảm 30% so với cùng kỳ do sự sụt giảm mạnh của các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như tôm và cá tra.
Thị phần xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc cũng giảm đáng kể so với năm 2022, chỉ chiếm 4,2% trong quý 1/2023 từ mức 8,8% trong năm 2022. Sản phẩm tôm của Việt Nam chịu sự cạnh tranh lớn từ Ecuador và Ấn Độ khi thế mạnh của hai quốc gia này là sản phẩm tôm đông lạnh, cỡ nhỏ, giá rẻ.
 |
Ảnh: VNDirect |
Trung Quốc đang tăng cường thu mua tôm từ các nước khác trong khi giảm đặt mua các sản phẩm tôm từ Việt Nam. Cụ thể, lượng tôm nhập khẩu từ Ecuador tăng 43% so với cùng kỳ; từ Ấn Độ tăng 16%; từ Argentina tăng 205%. Giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường Trung Quốc giảm mạnh 68% so với cùng kỳ.
VNDirect dự báo, người dân Trung Quốc đang có tâm lý tiêu dùng thận trọng hơn trong nửa cuối năm 2023 khi các hộ gia đình có thể phải thắt chặt chi tiêu để trả nợ trong khi tỷ lệ thất nghiệp trong tháng 4/2023 đã đạt mức kỷ lục. Chi tiêu hộ gia đình Trung Quốc tăng nhanh hơn thu nhập trong đại dịch do thu nhập của họ bị ảnh hưởng. Mức nợ hộ gia đình đã tăng khoảng 7%, từ mức 56% lên 63% trong 3 năm qua.
Do nền tảng kinh tế vĩ mô của Trung Quốc khó đoán định và sự cạnh tranh gay gắt từ các nước khác, VNDirect dự báo xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc trong nửa cuối 2023 sẽ không tăng trưởng mạnh so với nửa đầu năm.
