Với dân số hơn 600 triệu người, Mỹ Latinh là thị trường nhập khẩu nông sản lớn của thế giới. Tuy nhiên, đối diện với bài toán vận chuyển, nhiều doanh nghiệp Việt vẫn còn e dè khi quyết định tiến sâu vào thị trường rộng lớn này.

Hiện tại, Việt Nam đã có quan hệ thương mại với tất cả 33 quốc gia trong khu vực Mỹ Latinh, với tổng kim ngạch thương mại hai chiều tăng hơn 63 lần từ 245 triệu USD năm 2000 lên 15,6 tỷ USD vào năm 2020; trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực này đạt 8,3 tỷ USD và nhập khẩu đạt 7,3 tỷ USD.

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, trong 11 tháng năm 2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang một số thị trường lớn tại Mỹ Latinh tăng trưởng mạnh. Cụ thể, xuất khẩu sang thị trường Mexico đạt 4,2 tỷ USD, tăng 44,6% so với cùng kỳ năm trước; tiếp theo là thị trường Brazil đạt 2,04 tỷ USD, tăng 24,6%; thị trường Chile đạt 1,4 tỷ USD, tăng 61,3%; thị trường Peru đạt 503 triệu USD, tăng 79%.

Tuy nhiên, dù đạt tín hiệu khả quan tại thị trường Mỹ Latinh, nhưng hiện tại doanh nghiệp Việt vẫn phải đối mặt với những thách thức trong hợp tác kinh doanh với khu vực này, đặc biệt là vấn đề vận chuyển hàng hóa.

Doanh nghiệp xuất khẩu đối mặt với khó khăn vận chuyển

Theo Chuyên gia tư vấn logistics bà Đỗ Thị Đào, sản lượng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào thị trường Mỹ Latinh vẫn còn khiêm tốn, do vậy các nhà vận chuyển không ưu tiên hàng Việt khi sắp xếp lên tàu và máy bay.

Trong khi đó, Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này chủ yếu là hàng nông sản, thủy sản, đây vốn là những mặt hàng cần vận chuyển nhanh và sử dụng các container đặc biệt. Vấn đề bảo quản thực phẩm xuất khẩu sang thị trường nửa tỷ dân này đã trở thành thách thức lớn của các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp Việt phải đối mặt với chi phí vận chuyển hàng hóa bị đẩy lên cao khi không thể tái sử dụng lại container nhập khẩu (trả rỗng), nhằm tiếp tục mang đi xuất khẩu với sự phối hợp của hãng tàu vận chuyển. Nguyên nhân được cho là ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 gây tắc nghẽn vận chuyển, nhiều container bị lưu lại Mỹ và châu Âu, hoặc bị tắc tại cảng.

Mặt khác, container hàng hóa bị tắc nghẽn tại cảng khiến doanh nghiệp phải đối mặt với việc sản phẩm giao đến đối tác bị chậm trễ, làm giảm uy tín của doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp Việt đã bị phạt khi không đảm bảo được thời gian giao hàng.

Nông sản Việt chưa có nhiều cơ hội tiếp cận các nhà nhập khẩu Mỹ Latinh do chưa giải được bài toán vận tải - Ảnh minh họa

Hướng đi mới cho doanh nghiệp Việt

"Chú trọng hơn tới kế hoạch sản xuất, giao hàng, phương án dự phòng, các doanh nghiệp có thể chủ động làm việc và đặt chỗ trước với nhà vận tải chuyên nghiệp. Ngoài ra, cần phải có các phương án dự phòng để tránh bị phạt"

Chuyên gia tư vấn logistics Đỗ Thị Đào

Các doanh nghiệp cũng cần linh hoạt trong việc lựa chọn phương thức vận chuyển, thay vì tuyến đường biển truyền thống với cảng chuyển tải đã được chỉ định.

Với hàng hóa xuất khẩu sang thị trường Mỹ Latinh, doanh nghiệp có thể sử dụng container của mình hoặc của hãng tàu và chuyển hàng đến các cảng chuyển tải như Hồng Kông… Đây đều là những cảng vận chuyển hàng hóa sang khu vực Mỹ Latinh thuận lợi. Lựa chọn cảng trung chuyển, doanh nghiệp có thể tiết kiệm đến 30% chi phí.

Một phương án khác được các chuyên gia logistics đề xuất là vận chuyển hàng hóa sang Mỹ và từ đó, đưa hàng hóa qua biên giới để nhập khẩu vào Mexico, tiết kiệm từ 15 - 20 ngày so với vận chuyển hàng hóa trực tiếp sang Mexico.

Theo bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó Cục trưởng Cục xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), doanh nghiệp cần nâng cao tinh thần chủ động nhằm tận dụng triệt để các ưu đãi mà FTA đã ký kết của Việt Nam với các quốc gia trong khu vực này.

Song hành cùng nỗ lực của doanh nghiệp, chính phủ Việt Nam đã tiến hành ký kết nhiều hiệp định, thỏa thuận với một số nước trong khu vực. Trong đó, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được Việt Nam ký kết có sự tham gia của 3 nước thuộc khu vực Mỹ Latinh là Mexico, Chile và Peru. Ngoài ra còn có Hiệp định thương mại tự do với Chi Lê được ký 11-11-2011 và có hiệu lực từ năm 2014. Các hiệp định trên được coi là bước ngoặt quan trọng thúc đẩy sự hợp tác thương mại – đầu tư giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Mỹ Latinh.