Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia. Nguồn: EVN.

Tại Tờ trình số 3711 ngày 14/6 gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương cho biết, hiện A0 là đơn vị hạch toán thuộc EVN, theo Đề án Tái cơ cấu ngành điện 2016-2020, định hướng đến 2025 của Chính phủ, A0 sẽ chuyển thành Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện, hạch toán độc lập trong EVN trong giai đoạn 2019-2020.

Từ 2021-2025, đơn vị này sẽ chuyển thành đơn vị độc lập về nhân sự, pháp lý, tài chính, không chung với lợi ích của bên bán điện, bên mua điện, do Nhà nước quản lý 100% vốn điều lệ. Từ 2018, khi Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước được thành lập, vấn đề tái cơ cấu A0 được đặt ra. Tuy nhiên, hiện nay A0 vẫn chưa được phê duyệt chủ trương tái cơ cấu và triển khai thực hiện.

Cũng theo tờ trình của Bộ Công Thương, đối với mô hình thị trường điện tại Việt Nam, vai trò của A0 bao gồm điều độ hệ thống điện, điều hành giao dịch thị trường điện với vai trò sở hữu lưới điện truyền tải là những chức năng có mối quan hệ mật thiết do đây là những dịch vụ cơ bản của hệ thống điện, có tính độc quyền tự nhiên.

Do đó, việc kết hợp giữa ba dịch vụ nói trên sẽ quyết định mô hình tổ chức của A0. Tuy nhiên, để thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đề xuất ưu tiên chuyển nguyên trạng Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia về Bộ với hai phương án như sau:

Phương án 1 là A0 trở thành đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện trực thuộc Bộ Công Thương.

Phương án 2 là A0 trở thành Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện 100% vốn Nhà nước thuộc Bộ Công Thương.

Theo Bộ Công Thương, cả hai phương án trên đều đảm bảo các tiêu chí về tính độc lập, khách quan của A0 so với hiện tại, khả năng phối hợp với các đơn vị liên quan và khả năng linh hoạt đổi mới, sáng tạo.

Tuy nhiên, theo Bộ Công thương, trong điều kiện hiện nay, để đáp ứng mục tiêu chuyển nguyên trạng A0, thì phương án 1 là hợp lý. Trong giai đoạn tiếp theo, sau khi Luật Giá và Luật Điện lực sửa đổi được ban hành, có thể xem xét thêm phương án 2.

Liên quan đến vấn đề nhân sự, tờ trình của Bộ Công Thương cũng nêu rõ, tính chất đặc thù của đơn vị mới thành lập trực thuộc Bộ Công Thương là công tác vận hành hệ thống điện và vận hành thị trường điện.

Để đảm bảo hệ thống điện vận hành, an toàn, tin cậy, tại đơn vị này có những nhân sự chức danh tham gia vận hành hệ thống điện và thị trường điện với áp lực công việc nặng nề, phải điều khiển vận hành toàn bộ hệ thống điện với hàng trăm nhà máy điện, hàng trăm nghìn thiết bị điện cao áp khác nhau.

Theo Bộ Công Thương, hiện A0 gồm Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia có trụ sở tại Hà Nội, các trung tâm điều độ khác được đặt ở A1 ở miền Bắc, A2 ở miền Nam và A3 ở miền Trung. Tổng nhân sự của A0 hiện là 454 người, trong đó 91% có trình độ đại học trở lên và lực lượng sản xuất trực tiếp (chiếm 62% tổng số lao động).

Bộ Công Thương khẳng định, các nhân sự đáp ứng yêu cầu được bố trí công việc với lương theo chức danh ở mức cao, có tính cạnh tranh, theo báo cáo bình quân lương bộ phận trực tiếp sản xuất khoảng 40 triệu đồng/người/tháng.

Vì vậy, trong trường hợp A0 chuyển thành đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Công Thương, cần phải có cơ chế tài chính đặc thù đủ đảm bảo duy trì mức lương và phụ cấp tương đương với mức hiện hưởng để đảm bảo tránh xáo trộn về nhân lực của A0 dẫn đến những rủi ro về vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả hệ thống điện, đặc biệt trong thời gian chuyển giao và hoàn thiện mô hình tổ chức.

Về quy định hiện tại, Bộ Công Thương cho biết Bộ không có chức năng thực hiện quản lý, điều hành trực tiếp A0. Do đó, để điều chỉnh việc quản lý, chỉ đạo A0 về Bộ Công Thương theo quy định của Đảng và Nhà nước, Bộ kiến nghị cần phải sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật sau:

Rà soát, sửa đổi bổ sung Nghị định số 26/2018/NĐ-CP quy định Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để bỏ nội dung “chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối và phân bổ điện năng trong hệ thống điện quốc gia” khỏi danh mục các ngành, nghề kinh doanh chính của EVN; bỏ Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia khỏi danh sách các đơn vị trực thuộc EVN.

Bên cạnh đó, rà soát, sửa đổi bổ sung Nghị định số 96/2022/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương để bổ sung, làm rõ thêm chức năng “chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối và phân bổ điện năng trong hệ thống điện quốc gia” trong nhiệm vụ của Bộ Công Thương.

Ngoài ra, trong tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương cũng kiến nghị giao Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chủ trì phối hợp với các cơ quan đơn vị liên quan rà soát, báo cáo Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 26/2018/NĐ-CP quy định Điều lệ tổ chức và hoạt động của EVN;

Chỉnh sửa, hoàn thiện và trình Thủ tướng phê duyệt đề án tái cơ cấu ngành điện theo hướng chuyển đổi mô hình hoạt động của Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia sang thuộc Bộ Công Thương trên cơ sở điều chuyển nguyên trạng bộ máy nhân sự, tài sản, vốn từ EVN sang cho đơn vị mới thành lập.

Trước đó, ngày 6/6, Thủ tướng có công điện số 517 về việc thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện mùa khô năm 2023 và thời gian tới, trong đó có giao Bộ Công Thương "điều chỉnh việc quản lý, chỉ đạo Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia về Bộ Công Thương" trong tháng 6 và nghiên cứu các chính sách phù hợp, hiệu quả.

Đến ngày 9/6, lãnh đạo Bộ Công Thương đã làm việc với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và A0 để thảo luận các giải pháp triển khai thực hiện chỉ đạo.

Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia (A0) gắn liền với việc đưa đường dây 500 kV Bắc – Nam vào vận hành, kết nối các hệ thống điện các miền trở thành hệ thống điện quốc gia. Được thành lập từ năm 1994, trực thuộc Bộ Năng lượng, với nhiệm vụ trọng tâm là chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối điện năng trong hệ thống điện quốc gia, nhằm đạt kết quả tối ưu về kỹ thuật và kinh tế; Đảm bảo hệ thống điện quốc gia vận hành liên tục, tin cậy, an toàn.

Qua quá trình phát triển, A0 là đơn vị đảm nhận hai chức năng được quy định trong Luật Điện lực: Đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia và điều hành giao dịch thị trường điện lực.