Thị trường đường dự kiến vẫn sẽ tích cực khi giá dầu thô leo cao do tác động của cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.

Giá dầu thô tăng tác động gián tiếp đến giá đường

Báo cáo mới nhất về Thị trường đường quý I/2022 của Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) dựa vào các phân tích quốc tế nhận định rằng, cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine đã làm chao đảo thị trường hàng hóa nhưng tác động lên thị trường đường chủ yếu là gián tiếp qua giá dầu thô.

Theo ước tính của ISO, sản lượng đường của Ukraine trong niên vụ 2021 - 2022 là 1,45 triệu tấn, tiêu thụ 1,15 triệu tấn, nhập khẩu là 40.000 tấn, xuất khẩu là 3.000 tấn và tồn kho cuối kỳ I/2022 là 1,34 triệu tấn.

Sản lượng của Nga được dự báo là 5,7 triệu tấn, tiêu thụ 5,78 triệu tấn, xuất nhập khẩu vào khoảng 100.000 tấn và tồn kho cuối kỳ là gần 2 triệu tấn.

Giá đường thế giới được ghi nhận tăng vọt trở lại trong tháng 3/2022 sau hai tháng sụt giảm. Theo thông tin từ Tổ chức Đường Quốc tế (ISO), trong tháng 3, giá đường thô giao ngay đã tăng vọt lên mức cao nhất 4 tháng với trung bình 19,1 Cents/lb. Chỉ số giá đường trắng cũng tăng mạnh lên mức cao nhất trong 5 năm gần đây với 528,4 USD/tấn.

Số liệu mới nhất ISO cập nhật cho thấy, kết thúc phiên giao dịch ngày 28/4, giá đường thô 11 kỳ hạn tháng 5 tăng hơn 2% lên mức 428 USD/tấn.

Báo cáo thị trường đường quý I/2022 phân tích, việc giá dầu thô tăng cao được cho là một trong những tác động gián tiếp đến giá đường. Khi giá năng lượng tăng, nhu cầu đối với ethanol làm từ đường (chủ yếu ở Brazil) sẽ tăng lên và lượng đường xuất khẩu sẽ ít hơn.

Là nhà sản xuất và xuất khẩu đường lớn nhất thế giới, Brazil sử dụng khoảng 55% sản lượng mía để sản xuất ethanol và khoảng 45% cho đường, phần lớn được xuất khẩu.

Bên cạnh đó, các biện pháp hạn chế xuất khẩu từ Ấn Độ - nước xuất khẩu đường lớn thứ 2 thế giới, có thể thúc đẩy giá đường tăng khi nước này đang có kế hoạch hạn chế xuất khẩu đường lần đầu tiên sau 6 năm nhằm ngăn đà tăng giá nội địa. Ấn Độ có thể đặt ra hạn ngạch xuất khẩu đường ở mức 8 triệu tấn trong niên vụ hiện tại và có khả năng sẽ áp thuế xuất khẩu để không khuyến khích xuất khẩu.

Những yếu tố này được cho là sẽ tiếp tục hỗ trợ giá đường trong thời gian tới. Thị trường đường dự kiến vẫn sẽ tích cực khi giá dầu thô leo cao do tác động của cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, làm tăng khả năng chuyển đổi sản xuất đường sang sản xuất ethanol tại Brazil.

Tuy vậy, đà tăng giá phần nào bị hạn chế do tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại trước tác động của cuộc xung đột, lạm phát gia tăng tại nhiều nước khiến sức cầu hàng hóa giảm.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2022 có thể giảm hơn 1 điểm phần trăm trong năm 2022 từ mức dự báo 4,5% đưa ra vào tháng 12/2021, do tác động của cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.

Trong khi đó, Fitch Ratings dự báo tăng trưởng GDP thế giới năm 2022 chỉ đạt 3,5%, điều chỉnh giảm 0,7 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng 12/2021. Mới đây, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng đã hạ dự báo tăng trưởng thương mại toàn cầu năm 2022 xuống 3% so với dự báo trước đó là 4,7%.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) thì hạ tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2022 và năm 2023 xuống còn 3,6%, giảm lần lượt 0,8 và 0,2 điểm % so với mức dự báo được đưa ra hồi tháng 1/2022.

Thị trường đường nội địa tăng theo đà quốc tế nhưng còn chậm

Theo VSSA, giá đường trong nước tăng nhẹ trở lại trong tháng 3 theo xu hướng chung của thị trường quốc tế. Tuy nhiên tính chung quý I/2022, giá mặt hàng này vẫn giảm 200 – 600 đồng/kg do nhu cầu giảm trước tác động của dịch COVID-19 tại khu vực phía Bắc và nguồn cung tương đối dồi dào do cả nước bước vào vụ ép 2021-2022.

Trong khi đó, đường nhập lậu từ Lào và Campuchia vẫn tiếp tục tràn vào khiến giá đường trong nước chỉ dao động từ 16.600 – 17.300 đồng/kg.

Trong tháng 3/2022, đa số các nhà máy của ngành đường trong nước đã hoàn thành vụ ép mía 2021-2022, chỉ còn 85 nhà máy tiếp tục sản xuất tính đến 16/ 4, ít hơn 64 nhà máy so với cùng kỳ năm 2021. Con số này tăng lên 104 nhà máy vào nửa cuối tháng 4/2022.

Dự kiến, tổng lượng đường có thể thu hồi (ATR) trong 6 tháng đầu năm là 98,66 kg/tấn, giảm 9,72% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế đến cuối tháng 3 toàn ngành đã ép được gần 6 triệu tấn mía và sản xuất được hơn 630 nghìn tấn đường. So sánh cùng kỳ với vụ ép mía 2020 - 2021 sản lượng mía ép tăng 103,15% và sản lượng đường tăng 102%.

Nhìn chung thị trường đường nội địa trong quý I/2022 tương đối trầm lắng, nguồn cung đường dồi dào từ nhập khẩu trực tiếp chính ngạch đường từ các nước ASEAN và đường gian lận thương mại qua biên giới Tây Nam đã khiến giá đường trong nước thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực như ASEAN và Trung Quốc.

VSSA nhận định, giá đường trong nước sẽ có diễn biến gắn với giá đường thế giới, hiện đang ở mức cao nhất trong 5 năm gần đây. Giá đường trong thời gian tới cũng phụ thuộc vào hiệu quả của các nỗ lực chống gian lận thương mại đường nhập lậu. Nếu việc kiểm soát đường nhập lậu có hiệu quả giá đường sẽ ở mức tiệm cận với giá đường các nước trong khu vực (nhưng vẫn thấp hơn), VSSA nhận định.

Báo cáo mới đây của Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam cũng cho rằng, khi Việt Nam chính thức mở cửa lại du lịch quốc tế từ 15/3 và không còn hạn chế nào cho tất cả các loại hình kinh doanh, hoạt động tiêu thụ thực phẩm, đồ uống nội địa được kỳ vọng sẽ phục hồi trở lại mức trước COVID-19 trong năm 2022.

Tuy nhiên đà phục hồi của thị trường thực phẩm, đồ uống sẽ bị cản trở bởi hệ quả xung đột Nga – Ukraine dẫn đến giá cả leo thang, tỷ lệ lạm phát cao ảnh hưởng đến túi tiền của người dân. Mirae Asset dự báo năm nay, giá đường sẽ tăng khi nhận định giá thu mía tăng song sản lượng của các doanh nghiệp sẽ giảm.