Sau khi hoàn thành xây dựng, Bộ Công an đang tổ chức lấy ý kiến góp ý của các cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với dự thảo Nghị định về định danh và xác thực điện tử. Theo ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng, Nghị định có ý nghĩa quan trọng khi liên quan nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực ngân hàng, nhất là trong giai đoạn chuyển đổi số như hiện nay.

“Lĩnh vực ngân hàng hiện có dư nợ khoảng 12 triệu tỷ đồng với số lượng khách hàng rất lớn, việc triển khai Nghị định sẽ liên quan đến quyền lợi, trách nhiệm của khách hàng và tổ chức tín dụng”, ông Hùng cho biết.

Thời gian qua, Hiệp hội Ngân hàng đã thực hiện lấy ý kiến các tổ chức hội viên về Dự thảo Nghị định, đặc biệt lưu ý các quy định liên quan đến lĩnh vực ngân hàng, công ty Fintech, tổ chức tài chính vi mô, công ty tài chính. Sau cuộc họp, Hiệp hội sẽ có văn bản góp ý chính thức gửi Bộ Công an nhằm hoàn thiện Dự thảo Nghị định, đảm bảo việc tổ chức triển khai thực thi Nghị định phù hợp với thực tiễn và đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý.

Ông Nguyễn Quốc Hùng phát biểu mở đầu cuộc họp.

Định danh điện tử không phải eKYC các ngân hàng đang triển khai

Ông Nguyễn Thành Long, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Pháp chế (Hiệp hội Ngân hàng) cho biết, đơn vị này đã tổng hợp ý kiến góp ý từ các tổ chức tín dụng, các công ty Fintech, các trung gian thanh toán… và nhận thấy còn một số nội dung của Dự thảo chưa phù hợp thực tiễn, đề nghị Tổ soạn thảo xem xét lại.

Chẳng hạn, theo quy định tại Dự thảo có thể hiểu rằng tất các các tổ chức cung cấp dịch vụ định danh khách hàng điện tử (eKYC) hiện nay cũng buộc phải được Bộ Công an cho phép mới được hoạt động. Như vậy, việc hoạt động eKYC của tất cả các ngân hàng và tổ chức hiện nay có thể bị xem là chưa phù hợp quy định pháp luật.

Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo phân định rõ phạm vi của "Dịch vụ định danh và xác thực điện tử" được hiểu trong nghị định này chỉ là "Dịch vụ định danh và xác thực điện tử có sử dụng dữ liệu cư dân quốc gia", để tránh hiểu lầm với các dịch vụ xác thực người dùng điện tử (eKYC) khác trên thị trường.

Ông Long nhấn mạnh, định danh điện tử không phải eKYC mà các tổ chức tín dụng vẫn đang triển khai thực hiện. eKYC chỉ là phương pháp xác minh khách hàng gián tiếp, sử dụng phương thức điện tử. “Nếu các tổ chức tín dụng được kết hợp eKYC với phương thức xác thực quy định trong Dự thảo Nghị định thì có hiệu quả tốt hơn, nhưng không có nghĩa Nghị định này điều chỉnh hoạt động eKYC. Nếu có nội dung nào trong Dự thảo có thể gây ra nhầm lẫn rằng việc mở các tài khoản online đều phải tuân theo Nghị định thì cần phải kiểm tra xem xét lại”, ông Long nói thêm.

Dịch vụ định danh khách hàng điện tử (eKYC) đã được các ngân hàng sử dụng.

Một nội dung quan trọng mà các tổ chức tín dụng quan tâm là vấn đề xác thực chủ thể danh tính điện tử, xác thực thông tin của chủ thể thông qua các tổ chức trung gian. Hiện, Dự thảo quy định tổ chức tín dụng, tổ chức cung cấp dịch vụ viễn thông, di động, tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số định danh điện tử, tổ chức hành nghề công chứng, thừa phát lại… xác thực chủ thể danh tính điện tử qua tổ chức cung cấp dịch vụ định danh và xác thực điện tử.

Tuy nhiên, đại diện các tổ chức tín dụng tham dự cuộc họp đều có ý kiến đề nghị cho phép các tổ chức tín dụng, các công ty Fintech, các trung gian thanh toán.. được kết nối trực tiếp thay vì phải thông qua một bên trung gian. Vì việc thông qua tiếp cận trung gian như quy định tại Dự thảo sẽ làm phát sinh chi phí cũng như các lỗi kết nối. Trong khi đó, các ngân hàng đã triển khai phương thức xác thực eKYC từ lâu, việc kết nối dữ liệu với cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia để định danh khách hàng sẽ thuận lợi hơn.

Bên cạnh đó, hiện chưa thể dự đoán sẽ có bao nhiêu tổ chức trung gian cung ứng dịch vụ định danh và xác thực điện tử được Bộ Công an chấp thuận. Nhưng nếu số lượng các tổ chức này ít thì sẽ hạn chế khả năng đáp ứng nhu cầu tương đối lớn của các tổ chức tín dụng.

“Cần cho phép các tổ chức tín dụng được kết nối, khai thác dữ liệu định danh điện tử nhằm xác minh, xác thực khách hàng cho mục đích phòng chống rửa tiền và gian lận, lừa đảo trong hoạt động tài chính ngân hàng. Đối với cơ sở dữ liệu quốc gia, Bộ Công an nên xem xét mở API cho các bên vào đối chiếu không tính phí. Hiện nay, một số nước trong khu vực cũng đang cho gọi miễn phí vào cơ sở dữ liệu, đương nhiên với điều kiện là bên gọi vào cần đăng ký. Việc này giúp mở rộng dịch vụ ngân hàng và các dịch vụ tài chính nói chung”, ông Nguyễn Thành Long đề xuất.

Cần có nhiều cổng nhập liệu và truy cập dữ liệu

Một nội dung khác cũng được các hội viên Hiệp hội Ngân hàng góp ý là Dự thảo Nghị định quy định các cơ quan, tổ chức thực hiện việc khai thác thông tin trong hệ thống định danh và xác thực điện tử qua ứng dụng VneID. Cách thức quy định như vậy khiến các tổ chức hội viên hiểu rằng VneID sẽ là ứng dụng kết nối duy nhất mà các bên khai thác đều phải thông qua cổng này. Ý kiến chung đều bày tỏ sự băn khoăn, liệu VneID có đảm bảo được sự kết nối thông suốt cho việc định danh hơn 90 triệu cá nhân?

Hơn nữa, ứng dụng này chỉ phục vụ cho điện thoại thông minh. Mặc dù mức độ phổ cập điện thoại thông minh tại Việt Nam là rất cao nhưng cũng cần xem xét đến những người yếu thế trong xã hội, những người không có điện thoại thông minh thì sẽ tiếp cận dịch vụ như thế nào?

Từ thực tiễn vận hành của một ứng dụng thanh toán với hơn 30 triệu tài khoản đăng ký, một đại diện của đơn vị trung gian thanh toán cho rằng nếu chỉ sử dụng một cổng, một ứng dụng phục vụ 90 triệu người dân thì đòi hỏi nguồn lực duy trì, nguồn lực phục vụ hệ thống rất lớn. Vậy nên cần có nhiều cổng nhập liệu và truy cập dữ liệu phục vụ giao dịch.

“Bên cạnh các nội dung liên quan các tổ chức tín dụng, đề nghị Dự thảo Nghị định cũng quy định rõ hơn về các trung gian thanh toán để chúng tôi có thể truy cập sử dụng dịch vụ, kết nối dữ liệu phục vụ hoạt động kinh doanh”, đại diện này đề xuất.

Ngân hàng có được cung cấp dịch vụ xác thực điện tử?

Góp ý tại cuộc họp, ông Đoàn Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Công nghệ Thông tin cho rằng, cần làm rõ cơ sở dữ liệu mà các ngân đang có và đã được xác thực là đúng thì có bắt buộc phải kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia hay không bởi việc kết nối như vậy có thể dẫn đến lãng phí. Đồng thời, cần có tiêu chuẩn kết nối, trình tự thủ tục kết nối thống nhất tránh khi triển khai sẽ “tắc” không thực hiện được.

Còn theo bà Nguyễn Tuyết Minh, Cục Kiểm soát thủ tục hành chính (Văn phòng Chính phủ), cần phải nghiên cứu, trao đổi thêm về các vấn đề như các ngân hàng có thể trở thành các tổ chức cung cấp dịch vụ định danh điện tử hay không nếu bảo đảm các điều kiện của Bộ Công an; các tài khoản ngân hàng hiện nay khi chưa thành tổ chức định danh và xác thực điện tử thì mức độ sử dụng như thế nào, có thể ứng dụng ra ngoài không?

Trước những ý kiến đóng góp trên, ông Phạm Văn Sơn, đại diện Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư (Bộ Công an) nhận định, Hiệp hội Ngân hàng rất có trách nhiệm trong quá trình tham gia góp ý cho Tổ soạn thảo Dự thảo Nghị định. “Chúng tôi đã tiếp thu nhiều ý kiến phù hợp, các ý kiến chưa tiếp thu được đã có báo cáo giải trình cụ thể lý do. Chúng tôi cũng sẽ lắng nghe, ghi nhận các ý kiến và tiếp tục nghiên cứu tiếp thu”, ông Sơn cho hay.

Ông Sơn chia sẻ thêm, tài khoản định danh điện tử do Bộ Công an cấp được sử dụng trong việc triển khai thực hiện giải quyết thủ tục hành chính trên Cổng dịch vụ công quốc gia. Các tổ chức cung cấp dịch vụ định danh điện tử được Bộ Công an cấp phép hoạt động dựa trên các điều kiện, tiêu chuẩn về nhân sự, tài chính, trình độ, điều kiện đảm bảo hạ tầng, an ninh an toàn…

Các tài khoản người dùng mà ngân hàng tạo lập trực tiếp và đang sử dụng không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định, việc sử dụng tài khoản đó là thỏa thuận dân sự giữa người dân và ngân hàng và vẫn được sử dụng bình thường. Các tổ chức tín dụng trở thành đơn vị cung cấp dịch vụ tổ chức định danh và xác thực điện tử là hoàn toàn có thể nếu đảm bảo các điều kiện nhân sự, tài chính, công nghệ… và được cấp phép.

Theo ông Sơn, Dự thảo Nghị định còn phải qua vòng thẩm định của Văn phòng Chính phủ, xin ý kiến các thành viên Chính phủ và mong nhận được sự tham gia góp ý của các tổ chức liên quan sao cho Nghị định ban hành tạo điều kiện thuận tiện nhất cho công dân và tổ chức.