Nhiều dự án nhiệt điện than dự kiến bị loại bỏ khỏi Quy hoạch Điện VIII. Nguồn: VNBusiness

Bộ Công Thương vừa có văn bản số 4329/BCT-ĐL báo cáo Chính phủ về các nội dung của Quy hoạch Điện VIII. Trong đó, Bộ này xin ý kiến Chính phủ không đưa vào Quy hoạch 14.120MW nhiệt điện than để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 - Net Zero đến năm 2050.

Dự thảo Quy hoạch Điện VIII được Bộ Công Thương trình Thủ tướng lần 1 vào tháng 3/2021. Sau nhiều lần góp ý, chỉnh sửa cuối tháng 4, Bộ này đã trình lại Thủ tướng lần 3 bản. Dự thảo quy hoạch này đã hai lần được Hội đồng thẩm định quốc gia thông qua, nhưng tới giờ vẫn chưa được Thủ tướng phê duyệt.

Cụ thể, Bộ Công Thương cho biết đã rà soát các dự án điện than, điện khí đã có trong Quy hoạch Điện VII điều chỉnh đến nay không đưa vào dự thảo Quy hoạch Điện VIII theo yêu cầu thực hiện các cam kết tại COP26.

Trong tổng công suất 14.120MW nhiệt điện than không đưa vào Quy hoạch Điện VIII thì có 8.420MW do các tập đoàn nhà nước được giao làm chủ đầu tư.

Cụ thể, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được giao 3.600MW gồm các dự án: Quảng Trạch II, Tân Phước I và Tân Phước II. Tập đoàn Dầu Khí Việt Nam (PVN) được giao 1.980MW là Long Phú III.

Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) được giao 2.840MW gồm: Cẩm Phả III, Hải Phòng III và Quỳnh Lập I. Dự án đầu tư theo hình thức BOT là 4.500MW gồm Quỳnh Lập II, Vũng Áng 3, Long Phú II và dự án Quảng Ninh III chưa giao nhà đầu tư có công suất 1.200MW.

Trong quá trình rà soát, đánh giá những vấn đề pháp lý khi không xem xét phát triển các dự án điện than nêu trên, Bộ Công Thương cho rằng, đối với các dự án do các tập đoàn nhà nước được giao làm chủ đầu tư, rủi ro pháp lý là không có, các chi phí phát triển dự án do các tập đoàn bỏ ra không lớn và cơ bản sẽ được xử lý theo quy định.

Riêng với ba dự án đầu tư theo hình thức BOT, chủ đầu tư các dự án Vũng Áng 3, Long Phú II đã có văn bản xin rút khỏi dự án và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý để các chủ đầu tư gồm: Công ty Samsung C&T và Công ty TATA dừng phát triển dự án. Dự án BOT Quỳnh Lập II mới được Thủ tướng Chính phủ giao Công ty Posco Energy nghiên cứu phát triển dự án Nhà máy nhiệt điện Quỳnh Lập II công suất 1.200MW nhưng chưa chính thức giao công ty này làm chủ đầu tư.

Trong báo cáo gửi Thường trực Chính phủ, Bộ Công Thương cho biết đã tính toán với ba kịch bản phụ tải, phát triển nguồn điện. Trong đó, ở kịch bản phụ tải cơ sở, tổng công suất các nhà máy điện năm 2030 đạt gần 121.000MW và năm 2045 đạt 284.000MW. Ở phương án này, nhiệt điện than sẽ đạt gần 37.467MW, chiếm 31% vào năm 2030 và giữ nguyên tới năm 2045, chiếm 13,2%.

Với kịch bản phục tải cao, tổng công suất các nhà máy điện năm 2030 đạt hơn 134.700 MW và năm 2040 đạt 387.875 MW. Trong đó nhiệt điện than vẫn là 37.467 MW, chiếm 27,8% năm 2030 và giữ nguyên cho tới 2045, chiếm 9,7%.

Với kịch bản phụ tải cao phục vụ điều hành, năm 2030, tổng công suất các nhà máy điện đạt 145.930 MW; trong đó nhiệt điện than chiếm 25,7% vào năm 2030 và 9,7% vào năm 2045...

Theo đó, để bù đắp các nguồn điện than giảm mạnh, Bộ Công Thương cho biết Quy hoạch Điện VIII đã thay thế công suất điện than bằng khoảng 14GW điện khí hóa lỏng LNG và khoảng 12-15GW các nguồn năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời).

Bộ Công Thương cũng kiến nghị tiếp tục đưa vào 2.420MW nguồn điện mặt trời tại các dự án đã có chủ trương và được chấp nhận đầu tư để vào xây dựng. Tổng vốn đầu tư ước 12.700 tỷ đồng.

Với 4.100MW nguồn điện mặt trời còn lại tại các dự án đã được quy hoạch nhưng chưa được chấp thuận đầu tư, Bộ Công Thương kiến nghị giãn tiến độ sang giai đoạn sau năm 2030.

Tuy nhiên, định kỳ hằng năm sẽ rà soát, tính toán khả năng hấp thụ của hệ thống điện quốc gia, khả năng giải tỏa công suất cục bộ, vận hành hệ thống, trong trường hợp cần thiết sẽ xem xét, báo cáo Chính phủ đưa vào giai đoạn trước năm 2030 nếu các nguồn khác chậm tiến độ để đảm bảo cung ứng điện.

Quy hoạch điện VIII sẽ thay thế điện than bằng những nguồn năng lượng tái tạo. Nguồn: Kingsolar.

Trước đó, khi Bộ Công an vào cuộc kiểm tra một loạt dự án điện gió dang dở có rủi ro nợ cao, Bộ Công Thương đã kiến nghị Thủ tướng có các cơ chế với dự án điện gió chưa kịp vận hành.

Cụ thể, Bộ Công Thương đưa ra hai phương án. Phương án đầu tiên là đàm phán giá điện giữa chủ đầu tư và EVN trong khung giá do Bộ Công Thương ban hành. Đây là quy trình, thủ tục xây dựng khung giá, đàm phán và ký kết hợp đồng mua bán điện giữa các bên đã thông suốt, và đang được áp dụng cho các loại hình nguồn điện khác như thủy điện, nhiệt điện, tua bin khí.

Phương án thứ 2 là EVN sẽ đấu thầu mua điện. Đối với phương án này, Bộ Công Thương cho biết phương án này chưa rõ cơ sở pháp lý.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho áp dụng cơ chế chủ đầu tư dự án đàm phán giá điện, hợp đồng mua bán điện với EVN trong khuôn khổ khung giá và hướng dẫn do Bộ Công Thương ban hành để đảm bảo tuân thủ Luật Điện lực, Luật Giá và các văn bản liên quan với các dự án điện gió, điện mặt trời triển khai sau này.

Bộ Công Thương cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cơ chế nhà đầu tư các dự án chuyển tiếp tiến hành đàm phán giá điện, hợp đồng mua bán điện với EVN trong khung giá phát điện và hướng dẫn do Bộ này ban hành. Đồng thời, kiến nghị áp dụng cơ chế đàm phán giá điện và hợp đồng mua bán điện, để đảm bảo tính đồng nhất của hành lang pháp lý đối với dự án sẽ triển khai trong tương lai.