Toàn cảnh phiên hội thảo. Ảnh: BTC

Sáng 19/9, trong khuôn khổ Diễn đàn kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2023, Bộ KH&ĐT phối hợp với Liên đoàn HTX Raifeison CHLB Đức (DCRV) tổ chức hội thảo quốc tế “Luật hợp tác xã năm 2023 và những định hướng chính sách hỗ trợ phát triển khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã”.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư Đỗ Thành Trung nhận định, phát triển khu vực kinh tế tập thể là chủ trương xuyên suốt và nhận được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam.

Ông Trung cho biết, Luật HTX đã qua 3 lần ban hành, sửa đổi, bổ sung vào các năm 1996, 2003 và 2012. Từ đó, tạo ra hành lang pháp lý quan trọng phát triển các HTX tại Việt Nam và tiếp cận gần hơn với bản chất, giá trị, nguyên tắc của HTX trên thế giới.

Thời gian qua, số lượng HTX tại Việt Nam không ngừng tăng lên, doanh thu và thu nhập của thành viên, người lao động trong HTX dần được cải thiện, nâng cao đời sống kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xoá đói giảm nghèo, ổn định an ninh, chính trị cho xã hội.

Tuy nhiên, nhìn vào thực tế, phát triển khu vực kinh tế tập thể tại Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn. Bao gồm, điều kiện kinh tế - xã hội của thành viên thấp, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ đa số còn yếu, cơ sở hạ tầng, vật chất, kỹ thuật của HTX nghèo nàn; các HTX gặp khó khăn trong tiếp cận các chính sách về vốn, đất đai, về khoa học công nghệ, thị trường, ...

Bên cạnh khó khăn nội tại, phong trào HTX còn đối mặt với rất nhiều thách thức từ sự bùng nổ của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, áp lực cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường; bất ổn chính trị trên thế giới vẫn khó lường; biến đổi khí hậu...

Ảnh: Lê Hồng Nhung

"Các thách thức trên đặt ra yêu cầu, đòi hỏi bức thiết thay đổi đối với khu vực kinh tế tập thể, cần phát huy các lợi thế liên kết, cùng nhau hợp tác lại của mỗi thành viên theo mô hình HTX. Qua đó tăng quy mô, mở rộng và nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh, phát triển bền vững trong giai đoạn tới".

Thứ trưởng Đỗ Thành Trung

Nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế và đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của sự phát triển, ngày 20/6/2023, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật HTX số 17/2023/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2024 thay thế Luật HTX số 23/2012/QH13. Bộ Kế hoạch và Đầu tư hiện được giao chủ trì xây dựng 3 trong số 4 văn bản hướng dẫn thi hành Luật HTX năm 2023.

Tại hội thảo, các đại biểu quốc tế cũng đã chia sẻ kinh nghiệm quản lý và chính sách đối với phát triển các HTX trên thế giới.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Minh - Giám đốc Liên đoàn HTX CHLB Đức (DGRV) tại Việt Nam cho biết, dựa trên kinh nghiệm phát triển của khu vực HTX Đức, có thể nói rằng việc hỗ trợ ở giai đoạn đầu thành lập đóng vai trò tương đối quan trọng để các HTX phát triển.

Các chính sách hỗ trợ có thể được hiểu là những quy định cụ thể trong luật và việc áp dụng một cách thống nhất, tạo điều kiện cho các HTX tham gia một cách toàn diện vào nền kinh tế.

Ngoài ra, HTX cũng được tham gia vào các chương trình hỗ trợ dành cho các loại hình doanh nghiệp khác khi họ đáp ứng các điều kiện của chương trình. Việc tạo ra khuôn khổ pháp lý phù hợp để HTX có thể tiếp cận tín dụng cũng có thể coi là biện pháp hỗ trợ quan trọng cho HTX.

Ảnh: BTC

"Việc tạo ra khuôn khổ pháp lý phù hợp giúp HTX có được đòn bẩy tài chính để phát triển hoạt động kinh doanh, nhưng không triệt tiêu những nguyên tắc cơ bản của mô hình HTX, đặc biệt là nguyên tắc tự lực".

Giám đốc Liên đoàn HTX CHLB Đức tại Việt Nam Nguyễn Thị Tuyết Minh

Trong khi đó, theo bà Jedsadaporn Sathapatyanon - Trưởng Ban Hợp tác quốc tế, Cục Phát triển Hợp tác xã, Bộ Nông nghiệp Thái Lan, phong trào HTX của Thái Lan tính đến nay đã có lịch sử 107 năm. Đến năm 2022 Thái Lan có 7.638 HTX, bao gồm 4.139 HTX nông nghiệp với 6,36 triệu thành viên và 3.499 HTX phi nông nghiệp với 4,96 triệu thành viên.

Nhằm hỗ trợ và thúc đẩy các HTX, Thái Lan đã đưa ra 3 đề án chính. Bao gồm, bổ trợ kiến thức, tăng cường năng lực qua hoạt động đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật. Trong đó, hỗ trợ kỹ thuật cho các HTX bằng cách tuyên truyền, phổ biến, giáo dục tư tưởng, nguyên tắc, phương pháp của HTX cho cán bộ HTX, nhóm nông dân và công chúng. Ngoài ra, hỗ trợ chuyển giao công nghệ liên quan đến sản xuất, chế biến, quản lý và phát triển kinh doanh của các HTX, tổ nông dân.

Thứ hai, giám sát, thể chế hóa, đăng ký và tăng cường hệ thống HTX. Cụ thể, theo Luật Hợp tác xã Thái Lan, tất cả các hình thức và phân loại HTX phải được đăng ký với Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã. Người đứng đầu Cơ quan Phát triển Hợp tác xã (CPD) do Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã bổ nhiệm chức danh Cục trưởng. Vì vậy, CPD phải giám sát các hợp tác xã.

Thứ ba, khuyến khích và hỗ trợ các HTX sản xuất, thu gom, chế biến, tiếp thị và phát triển công nghệ. Trong đó, hỗ trợ máy móc và thiết bị để nâng cấp hoạt động sản xuất và chế biến của HTX. Thành lập quỹ Phát triển HTX (CDF) với vai trò hỗ trợ các hoạt động của HTX.