Việt Nam là nhà cung ứng thủy sản lớn thứ 3 thế giới

Theo VASEP, mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn như hệ lụy của đại dịch Covid-19, xung đột Nga – Ukraine, lạm phát giá trong nước và ở các thị trường, chi phí sản xuất và kinh doanh tăng mạnh, biến động tỷ giá ngoại tệ…, nhưng xuất khẩu thủy sản vẫn tăng tốc và cán đích 11 tỷ USD, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn thứ 3 thế giới.

Năm 2022, ngành thủy sản của Việt Nam ghi nhận nhiều kỷ lục. Xuất khẩu tôm đạt kỷ lục với doanh số 4,3 tỷ USD. Mặc dù sụt giảm trong tháng cuối cùng của năm, nhưng lũy kế 12 tháng xuất khẩu cá tra và cá ngừ vẫn lần lượt đạt 2,4 tỷ USD và 1 tỷ USD, đây đều là mốc kim ngạch cao nhất từ trước tới nay, đồng thời năm nay cũng là năm đầu tiên xuất khẩu cá ngừ đạt trị giá tỷ USD.

Các sản phẩm cá khác như cá cơm, cá nục, cá thu và nhiều loài cá biển khác đã đóng góp doanh số lớn 2 tỷ USD trong năm 2022, cao hơn 22% so với năm 2021.

Xuất khẩu tôm, cá tra và cá ngừ đều ghi nhận kim ngạch xuất khẩu kỷ lục.

Theo VASEP, không chỉ kỷ lục ở các ngành hàng, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam cũng ghi nhận kỷ lục ở hầu hết các thị trường. Trong đó, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ lần đầu về đích với hơn 2,1 tỷ USD.

Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc & Hong Kong lần đầu tiên chạm mốc 1,8 tỷ USD, tăng 57% so với cùng kỳ năm 2021. Năm 2022 cũng là năm đầu tiên xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc vượt Nhật Bản, trở thành thị trường xuất khẩu thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam.

Năm nay, xuất khẩu thủy sản sang khối CPTPP đạt gần 2,9 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm 2021 và chiếm 26% tỷ trọng xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.

Các nước ASEAN cũng là điểm đến tiềm năng và thuận lợi cho các doanh nghiệp thủy sản trong năm nay với mức tăng trưởng 27%, dự kiến mang về doanh số 767 triệu USD, chiếm 7% xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.

Xuất khẩu thủy sản sang EU và Hàn Quốc dự kiến năm 2022 đều đạt kết quả cao kỷ lục với lần lượt 1,3 tỷ USD và hơn 950 triệu USD.

EU thanh tra ngành khai thác thủy sản về chống khai thác IUU

Cuối tháng 10/2022, Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) đã sang Việt Nam thanh tra tình hình chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) lần thứ 3.

EC tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao quyết tâm chính trị, nỗ lực của Việt Nam trong chống khai thác IUU; đặc biệt là sự chỉ đạo quyết liệt ở cấp Trung ương.

Tuy nhiên EC vẫn chỉ ra những tồn tại, hạn chế nên phía EC chưa gỡ cảnh báo “thẻ vàng”, và đưa ra 4 nhóm khuyến nghị để Việt Nam tiếp tục hoàn thiện, khắc phục trong thời gian tới.

Năm 2022, các tỉnh tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, triển khai các biện pháp nhằm chống khai thác IUU.

Trong ngày đầu tiên của tháng 12/2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo Hội nghị với 28 tỉnh, thành phố ven biển về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Thủ tướng yêu cầu khẩn trương xây dựng Chương trình, kế hoạch hành động 180 ngày thực hiện các khuyến nghị của EC trong việc gỡ thẻ vàng IUU. Trong đó, kế hoạch phải nêu rõ, cụ thể trách nhiệm của Chính phủ, bộ, ngành, tỉnh, thành phố, huyện, xã và từng người dân; kế hoạch phải lượng hóa để mọi cơ quan, người dân dễ hiểu, dễ làm, dễ giám sát, dễ kiểm tra, dễ đánh giá.

EU luôn là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn của Việt Nam. Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang EU đã tăng từ 90 triệu USD năm 1999 lên gần 1,5 tỷ USD năm 2017. Tuy nhiên, sau khi dính "thẻ vàng" IUU, xuất khẩu thủy sản sang thị trường này đã giảm mạnh, đến năm 2021 chỉ còn đạt hơn 1 tỷ USD.

“Trong cả bức tranh xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, vị thế của EU ngày càng mờ nhạt và thu hẹp, chủ yếu vì ảnh hưởng của thẻ vàng IUU”, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam.

Trung Quốc nới lỏng kiểm dịch Covid

Từ ngày 8/1/2023, Trung Quốc dỡ bỏ quy định xét nghiệm axit nucleic và kiểm dịch tập trung đối với tất cả khách du lịch trong nước, đồng thời các biện pháp kiểm soát số lượng chuyến bay chở khách quốc tế sẽ được dỡ bỏ, cùng nhiều biện pháp khác.

Việc Trung Quốc bỏ các quy định kiểm soát ngặt nghèo đối với hàng nhập khẩu như xét nghiệm, khử trùng và kiểm dịch sẽ giải tỏa một ách tắc lớn, mở rộng cửa hơn cho xuất khẩu sang thị trường đông dân nhất thế giới này. Sức tiêu thụ của một đất nước 1,5 tỷ dân sẽ không thể được đáp ứng kịp bằng nguồn cung trong nước đã bị gián đoạn và hạn chế trong mấy năm qua vì chính sách zero – Covid. Đây sẽ là cơ hội và lợi thế cho các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam trong thời gian tới.

Thủy sản nhập khẩu được miễn kiểm dịch

Ngày 28/7/2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Thông tư 06/2022/TT-BNNPTNT về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản. Theo đó, sản phẩm động vật thủy sản nhập khẩu làm nguyên liệu để gia công xuất khẩu, sản xuất xuất khẩu được miễn kiểm dịch.

Thông tư 06/2022 của Bộ NN&PTNT đã tháo gỡ gánh nặng về thủ tục cho doanh nghiệp thuỷ sản, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu để gia công, sản xuất xuất khẩu trong bối cảnh nguồn nguyên liệu trong nước không ổn định và thiếu hụt theo mùa vụ, trong khi nhu cầu nhập khẩu của thị trường thế giới gia tăng.

Chính phủ ban hành một loạt quyết định phê duyệt kế hoạch phát triển ngành thủy sản tới năm 2030

Từ tháng 4/2022, Chính phủ đã ban hành một loạt quyết định liên quan đến kế hoạch phát triển ngành thủy sản tới năm 2030 như Quyết định 523/QĐ-TTg ban hành ngày 27/4/2022, Quyết định 858/QĐ-TTg ngày 20/7/2022, Quyết định 911/QĐ-TTg 2022 ngày 29/7/2022, Quyết định 985/QĐ-TTg 2022 ngày 16/8/2022, Quyết định 1090/QĐ-TTg ngày 19/9/2022.