Sáng 14/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu liên quan đến dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện, mang tính kiến tạo

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, dự thảo Luật rất có ý nghĩa đối với nền hành chính Nhà nước, là dấu mốc lịch sử của nền lập pháp Việt Nam; vì lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội sẽ xem quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Quốc hội

“Đây là cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện, mang tính kiến tạo sâu sắc, phản ánh tầm nhìn chiến lược, quyết tâm đổi mới của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, của đồng chí Tổng Bí thư, Quốc hội, Chính phủ để đất nước ta vững bước vào kỷ nguyên mới,” Bộ trưởng Trà nhấn mạnh.

Bà cho rằng, cuộc thảo luận hôm nay cũng là dấu ấn mang tính lịch sử, có tính đột phá từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị, kiến tạo và phục vụ của chính quyền địa phương, từ phân công hành chính sang phân cấp, phân quyền, trao quyền, rõ ràng, thực chất. Từ bộ máy hành chính của chính quyền địa phương cồng kềnh, tầng nấc sang hệ thống tinh gọn, với mục tiêu gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân tốt hơn.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã nêu một số nguyên tắc và yếu tố xuyên suốt của dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Theo đó, cơ quan soạn thảo đã xây dựng dự án luật dựa trên 4 yếu tố cơ bản:

Thứ nhất là xác lập chỉnh thể cấu trúc pháp lý của chính quyền địa phương 2 cấp trên nền tảng tuân thủ một số điều có liên quan đến Hiến pháp đang nghiên cứu sửa đổi, bổ sung; trên nền tảng thể chế hóa chủ trương của Đảng theo tinh thần Nghị quyết 60 của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 11 khóa XIII, Kết luận 126, 127, 137 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và một số chủ trương lớn của Đảng trong tổng thể cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị; trong mục tiêu, yêu cầu phải xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.

Thứ hai là kế thừa, bổ sung, phân định rành mạch thẩm quyền về phân cấp, phân quyền, ủy quyền để làm sao phân định giữa Trung ương với địa phương, giữa cấp chính quyền địa phương với nhau, làm cơ sở pháp lý để toàn bộ hệ thống pháp luật chuyên ngành tuân theo khi sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới. Đồng thời, thúc đẩy sự chủ động, năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương theo phương châm mà Tổng Bí thư Tô Lâm quán triệt là “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Thứ ba là minh định nhiệm vụ, thẩm quyền, quyền hạn từng cấp chính quyền địa phương cho phù hợp yêu cầu quản trị địa phương trong tình hình mới.

Thứ tư là thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ khó khăn, rào cản, vướng mắc khi chuyển đổi từ mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp, nhưng gắn với việc có thể phải thực hiện được ngay phân cấp, phân quyền, ủy quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương để địa phương thực hiện đúng mục tiêu.

Quang cảnh phiên họp Quốc hội sáng 14/5. Ảnh: Quốc hội

Thiết lập cơ chế điều hành sáng tạo, năng động, linh hoạt cho địa phương

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, dự thảo Luật xác lập đầy đủ nguyên tắc, phạm vi, chủ thể, nội dung, hình thức, điều kiện để phân cấp, phân quyền, ủy quyền, kèm theo cả cơ chế kiểm soát để đảm bảo phát huy vai trò chủ thể của chính quyền địa phương trong quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về mọi công việc thuộc thẩm quyền được giao.

Đảm bảo phù hợp tinh thần Nghị quyết 27 của Trung ương về quyền lực Nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công phù hợp giữa các cơ quan, tổ chức thực hiện, về lập pháp, hành pháp, tư pháp, đặc biệt giữa trung ương với địa phương.

Trong đó, về nguyên tắc phân định phân cấp, phân quyền, ban soạn thảo cùng Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đã rà soát thận trọng, kỹ lưỡng và dự liệu vấn đề có thể phát sinh khi thực hiện liên quan phân cấp, phân quyền để thiết lập cơ chế điều hành sáng tạo, năng động, linh hoạt cho chính quyền địa phương.

Cụ thể, trong khoản 4 Điều 11 của dự thảo Luật đã quy định những trường hợp cần thiết thì UBND cấp tỉnh hoặc chủ tịch UBND cấp tỉnh kịp thời giải quyết những vấn đề phát sinh để đảm bảo dòng chảy điều hành thông suốt, không để đình trệ hay gián đoạn.

“Điều này phù hợp với nguyên tắc của tổ chức chính quyền, gắn với thẩm quyền trách nhiệm, phân cấp, phân quyền nhưng không buông lỏng; là công cụ đảm bảo quyền và lợi chính đáng của người dân và lợi ích của Nhà nước,” Bộ trưởng Trà cho biết.

Về việc các đại biểu Quốc hội băn khoăn thế nào là “trường hợp cần thiết”, Bộ trưởng Nội vụ giải đáp, đó là khi cơ quan chuyên môn hoặc cấp xã không đủ năng lực để thực hiện một nhiệm vụ nào đó; phát sinh những vấn đề khẩn cấp, phức tạp, nhạy cảm vượt quá khả năng giải quyết của cấp dưới; nhiệm vụ đột xuất bất thường cần phản ứng nhanh, kịp thời; là khi chủ tịch UBND tỉnh xác định có dấu hiệu trì trệ và né tránh. Ngoài ra, còn có các tình huống cần điều phối điều hòa liên vùng, liên xã trong trường hợp cấp bách.

“Gom lại, có thể nói, những điều kiện đó là điều kiện cần thiết nhưng thực tiễn rất đa dạng, phong phú. Nếu không có cơ chế này thì thực sự không thể đảm bảo vận hành trơn tru, liên thông, thống nhất, hiệu quả. Điều 5 của Luật Tổ chức Chính phủ cũng có điều khoản để Thủ tướng Chính phủ xử lý trong tình huống cần thiết,” bà Phạm Thị Thanh Trà nói.

Chính phủ sẽ ban hành 25 nghị định để triển khai mô hình chính quyền mới

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, hiện nay có 177 luật quy định thẩm quyền các bộ trưởng, 152 luật quy định thẩm quyền cụ thể của Thủ tướng, 170 luật quy định rất cụ thể thẩm quyền HĐND và UBND cấp huyện. Bộ trưởng Trà nhấn mạnh, đây là những công việc "buộc phải xử lý".

Qua rà soát, Bộ trưởng cho biết, hiện có 474 nhiệm vụ trong 104 luật; 249 nghị định, thông tư phân cấp cho chính quyền địa phương 140 nhiệm vụ. Qua đó phân định lại thẩm quyền cho chính quyền cấp xã 300 nhiệm vụ và 90/99 nhiệm vụ (chuyển từ cấp huyện xuống cấp xã) trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành.

Theo Bộ trưởng, dự thảo Luật sẽ được tiếp thu để tăng cường được vai trò, hoạt động của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND 2 cấp, đặc biệt là cấp xã. Sau khi Quốc hội ấn nút thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Chính phủ sẽ ban hành 25 nghị định để triển khai kịp thời việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, cũng như kịp thời phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương.

Trung ương thống nhất mô hình cả nước có 34 tỉnh, thành phố Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 13 đã hoàn thành toàn bộ nội dung, chương trình đề ra và bế mạc chiều 12/4 với những quyết sách về tổ chức bộ máy hành chính các cấp.

'Sẵn sàng vận hành bộ máy mới của chính quyền địa phương 2 cấp từ 1/7' Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu, các Bộ, ngành địa phương chuẩn bị sẵn sàng để 1/7 vận hành bộ máy mới sau khi sắp xếp, sáp nhập.

Tổng Bí thư trả lời cử tri về việc sắp xếp đơn vị hành chính Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết tất cả các công việc liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đang được thực hiện rất khẩn trương, không để chậm trễ tiến độ.

Đẩy mạnh phân quyền từ Trung ương cho chính quyền cấp tỉnh Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) sẽ sửa 4 nhóm nội dung lớn liên quan đến tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Bộ trưởng Nội vụ: 'Nhiệm vụ của cấp xã mới hiện nay rất nặng' Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết 90/99 nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện sẽ chuyển xuống cấp xã và sẽ được tiếp tục phân cấp từ cấp tỉnh cho cấp xã mới.

Đề xuất HĐND giới thiệu Chủ tịch tỉnh để Thủ tướng phê chuẩn Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân đề xuất HĐND cấp tỉnh không bầu Chủ tịch UBND mà chỉ giới thiệu nhân sự để Thủ tướng phê chuẩn, tạo sự linh hoạt trong điều động chức danh này.