“Cán bộ là gốc của mọi công việc”, lời căn dặn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là kim chỉ nam trong sự nghiệp cách mạng, phát triển kinh tế xã hội. Trước yêu cầu cấp bách về cải cách thể chế, công tác cán bộ càng quan trọng hơn bao giờ hết.

Ngày 31/10 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có buổi trao đổi một số nội dung về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc với các học viên Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV. Trong đó, Tổng Bí thư xác định công tác cán bộ là một trong 7 định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Theo đó, cán bộ trong giai đoạn mới phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đột phá vì lợi ích chung; dám đi đầu, đổi mới, loại bỏ cái cũ, cái lạc hậu, khơi thông điểm nghẽn, giải quyết vướng mắc, ách tắc trong thực tiễn; có năng lực cụ thể, tổ chức thực hiện, đưa chủ trương chiến lược của Đảng vào thực tiễn từng bộ, ban, ngành, địa phương (chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển hạ tầng chiến lược, cải cách triệt để thủ tục hành chính)...

Để đáp ứng công tác cán bộ trong giai đoạn mới, Tổng Bí thư cũng có yêu cầu khẩn trương về tinh gọn tổ chức bộ máy. Trong bài viết "Tinh - gọn - mạnh, hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả" mới đây, ông cho biết, sau 7 năm thực hiện Nghị quyết Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Việt Nam đạt được một số kết quả, bước đầu tạo chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, việc sắp xếp tổ chức bộ máy chưa đồng bộ. Một số bộ ngành còn ôm đồm nhiệm vụ của địa phương, dẫn đến cơ chế xin - cho, dễ nảy sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Sự chồng chéo và phân định không rõ nhiệm vụ dẫn đến "lấn sân", cản trở, thậm chí "vô hiệu hóa" lẫn nhau, làm giảm tính chủ động, sáng tạo, dẫn đến năng suất lao động, hiệu suất công tác thấp. Tầng nấc trung gian dẫn đến mất thời gian qua nhiều cửa thủ tục hành chính, gây cản trở, thậm chí tạo điểm nghẽn, làm lỡ cơ hội phát triển. Chi phí vận hành bộ máy lớn, làm giảm nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Theo Tổng Bí thư, việc tinh gọn tổ chức bộ máy phải đi đôi với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Công tác cán bộ cần được thực hiện khoa học, minh bạch, dựa trên kết quả làm việc cụ thể; không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong đánh giá cán bộ. Phải có cơ chế hữu hiệu sàng lọc, đưa ra khỏi vị trí công tác đối với những người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín và sử dụng đối với người có năng lực nổi trội.

Chia sẻ với Mekong ASEAN, PGS.TS Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP HCM) đánh giá cao bài viết về tinh gọn tổ chức bộ máy của Tổng Bí thư Tô Lâm. Ông cho rằng vấn đề đánh giá lại và tuyển dụng cán bộ; điều chuyển, luân chuyển cán bộ rất quan trọng trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên số, kỷ nguyên công nghệ hiện đại.

“Phải xem xét lại tiêu chí, tiêu chuẩn, vị trí công việc của từng cán bộ, từ đó có chính sách thuận lợi để phát huy được năng lực của họ. Cùng với đó là môi trường làm việc, điều kiện làm việc, thu nhập...,” PGS.TS Trần Hoàng Ngân nói.

Theo vị đại biểu, điều quan trọng là kích thích được năng lực, sức sáng tạo, nhiệt huyết của cán bộ, vì khát vọng chung đưa đất nước phát triển. Ông tin rằng với quyết tâm chính trị, sự quyết tâm, đồng lòng từ người đứng đầu hệ thống đến các địa phương thì việc này không khó.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam - VINASME (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình) đánh giá đội ngũ cán bộ đóng vai trò then chốt trong công tác xây dựng và thực thi pháp luật. “Như tôi đã nói, doanh nghiệp cần nhất là đến địa phương nào địa phương đó làm ngay, không đùn đẩy, né tránh. Cán bộ có chuyên môn, có trình độ nhưng điều quan trọng là cũng phải có trách nhiệm, nhiệt huyết, làm việc vì lợi ích chung,” ông Thân nói.

Trước ý kiến lo ngại về năng lực cán bộ và nhũng nhiễu doanh nghiệp, người dân khi mở rộng quyền lực lớn hơn cho địa phương, đại biểu Nguyễn Văn Thân cho biết, thực tế thì đâu đó vẫn sự tiêu cực, nhưng không thể nhiều được. “Chúng ta không thể nhìn vào thiểu số để quy cho cái đa số. Đã bồi dưỡng và đào tạo cán bộ thì phải giao việc, phải có niềm tin. Tất nhiên cũng phải đi kèm với kiểm tra, kiểm soát để kịp thời chấn chỉnh,” ông nêu quan điểm.

Ở góc độ địa phương, ông Quản Minh Cường - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai cũng đồng tình rằng cán bộ là đội ngũ quan trọng nhất, ảnh hưởng đến chất lượng thực thi pháp luật. Ông cho rằng cán bộ đều được đào tạo và chuẩn bị một quá trình lâu dài, nhưng tâm thế và tinh thần sẵn sàng khi giao nhiệm vụ mới thì khác nhau, với những vấn đề quá mới, quá phức tạp thì tất nhiên phải có một quãng thời gian bỡ ngỡ.

“Vì vậy mới cần quyết tâm chính trị của cả hệ thống, từ người đứng đầu cấp uỷ, từ HĐND đến UBND, đặc biệt là Bí thư cấp uỷ, đứng đầu Ban Thường vụ phải tăng cường trách nhiệm, lựa chọn những cán bộ phù hợp. Trong tỉnh rất nhiều cán bộ có tài, làm nhiều lĩnh vực, phải lựa chọn phù hợp, sắp xếp lại tổ chức một cách khoa học,” ông Cường nói với Mekong ASEAN.

Đi cùng với trách nhiệm, ông Quản Minh Cường cho rằng các chế độ, chính sách cho cán bộ cũng rất quan trọng, để họ yên tâm công tác và tận sức cống hiến. Việc này, theo ông cũng giao cho địa phương, căn cứ vào nguồn thu của địa phương rồi tự cân đối.

“Như Đồng Nai chúng tôi có rất nhiều chính sách ngoài quy định của Trung ương, có phụ cấp thêm cho công an xã, cho Mặt trận Tổ quốc, cho y tế. Ví dụ như mỗi bác sĩ nếu công tác ở Đồng Nai, tuỳ tuyến sẽ được phụ cấp thêm 3-5 triệu/tháng; lực lượng công an xã, an ninh trật tự xã cũng vậy, khoảng 3-5 triệu/tháng. Cụ thể sẽ có bảng HĐND thông qua, phải làm công khai, minh bạch, chứ không tuỳ tiện,” ông Cường chia sẻ. Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai cũng lật ngược lại vấn đề, rằng địa phương phải thúc đẩy phát triển kinh tế, phải tinh gọn bộ máy để có chế độ tốt cho cán bộ.

Ông Hoàng Minh Hiếu - Ủy viên thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) cho rằng, để tháo gỡ “điểm nghẽn” thể chế thì việc thu hút nhân tài vào khu vực công rất quan trọng. Phản ánh về tình trạng "thất thoát nhân lực" khu vực công trong phiên thảo luận tại tổ về kinh tế - xã hội sáng 26/10, ông Hiếu dẫn số liệu có năm có đến 40.000 cán bộ, công chức, viên chức chuyển từ khu vực công ra ngoài. Năm 2023 số này đã giảm nhưng cũng có khoảng 11.000 cán bộ, công chức chuyển ra ngoài; trong đó có rất nhiều công chức, viên chức có trình độ cao.

Dẫn báo cáo của một số tỉnh, thành phố, đại biểu Hoàng Minh Hiếu cho biết, mặc dù đã có chính sách thu hút nhân tài nhưng trong 5 năm không thu hút được một nhân tài nào. Ông Hiếu cũng nêu thực tế, khi đặt vấn đề tuyển dụng với các sinh viên có chất lượng cao vào thì họ đều hỏi ngay mức lương được bao nhiêu.

“Sinh viên mới ra trường bây giờ thường có hai xu hướng: Thích ở lại các thành phố lớn với cơ hội việc làm tốt hơn và thích làm khu vực tư với mức lương hấp dẫn. Như vậy sẽ rất khó khăn trong nâng cao chất lượng của khu vực công. Thực tế, trong báo cáo về tổ chức, đổi mới tổ chức hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập chúng ta thực hiện năm vừa rồi cũng cho thấy các đơn vị sự nghiệp công lập rất khó khăn trong việc thu hút các viên chức giỏi,” ông Hiếu nêu thực tế.

Trước thực tế và yêu cầu cấp bách về cải cách thể chế, đại biểu Hoàng Minh Hiếu kiến nghị Chính phủ quan tâm, dành nguồn lực để chăm lo, bồi dưỡng cán bộ, công chức - những người trực tiếp tham gia xây dựng thể chế. Ông cũng đề nghị, đoàn giám sát của Quốc hội về nguồn nhân lực chất lượng cao thời gian tới nên có một phần đánh giá rất cụ thể về việc xây dựng chính sách đối với nhân lực khu vực công để tìm được tồn tại, hạn chế nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp luật, xây dựng nguồn nhân lực khu vực công tốt hơn.

Đại biểu cũng đề nghị tiếp tục nghiên cứu thực hiện Nghị quyết 27 của Trung ương, trong đó có vấn đề trả lương theo vị trí việc làm để khuyến khích nhân lực có năng lực tham gia khu vực công.