Rừng cao su của HAGL Agrico. Ảnh: Gia Lai Online

Công ty Cổ phần Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HAGL Agrico, mã chứng khoán HNG) vừa công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2021 với doanh thu trong kỳ sụt giảm phân nửa xuống 307 tỷ đồng. Kinh doanh dưới giá vốn khiến HNG lỗ gộp hơn 467 tỷ đồng. Sau khi khấu trừ chi phí, tổng lỗ ròng trong quý IV/2021 của HNG là 816 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái có lãi hơn 360 tỷ.

Trong năm 2021, sản lượng trái cây thu hoạch của HAGL Agrico đạt 85.803 tấn, còn cách kế hoạch đề ra 19.704 tấn, trong đó chuối đạt 75.612 tấn, dứa đạt 2.669 tấn. Khai thác mủ cao su đạt 6.556 tấn, đạt sản lượng được giao. Tổng doanh thu ghi nhận 1.199 tỷ đồng, giảm nửa so với mức 2.375 tỷ năm trước. Khấu trừ chi phí, Công ty lỗ ròng hơn 1.119 tỷ đồng, trong khi năm 2020 vẫn có lãi gần 21 tỷ đồng.

Theo giải trình của ban lãnh đạo công ty, nguyên nhân lỗ nghìn tỷ trong năm 2021 bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Đầu tiên là việc công ty thực hiện rà soát và ghi nhận hạch toán lại các chi phí đã phát sinh từ năm 2020 về trước nhưng chưa hạch toán gồm:

Trích lập dự phòng khoản phải thu phát sinh từ năm 2018 là 52 tỷ, thực hiện thanh lý hàng tồn kho trái cây đã qua chế biến (xoài, mít sấy dẻo) đã sản xuất từ năm 2019.

Đánh giá lại và ghi nhận chi phí sản xuất kinh doanh dở dang đang ghi nhận hàng tồn kho trên báo cáo tài chính tồn đọng từ năm 2018-2020 vào giá vốn bán hàng trong niên độ tài chính 2021 là 427 tỷ đồng.

Đánh giá lại chênh lệch tỷ giá các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ và ghi nhận lỗ chênh lệch là 230 tỷ đồng.

Hai là chi phí khấu hao vườn cao su lớn với 17.506 ha, trong đó diện tích vườn cao su chưa đủ điều kiện kỹ thuật khai thác là 10.175 ha, diện tích cao su đủ điều kiện kỹ thuật đang khai thác thu hoạch là 7.331ha.

Ba là do ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm cho giá mua phân bón tăng 160%, bao bì đóng gói tăng 25%, chi phí vận chuyển đường biển tăng 20% so với năm 2020.

Bốn là chi phí nhân công tăng vì nguồn lao động người địa phương bị hạn chế do từ quý II/2021, quy định về cách ly và kiểm tra phòng ngừa Covid-19 nghiêm ngặt tại cửa khẩu. Tình trạng thiếu công nhân thu hoạch và đóng gói tại nông trường dẫn đến tỷ lệ huỷ tại vườn và xưởng đóng gói cả năm là 21%.

Về hoạt động đầu tư, trong năm công ty đã thực hiện chăm sóc, cải tạo vườn cây hiện có đang trong tình trạng thiếu điện, thiếu nước; đầu tư mới và nâng cấp hệ thống thuỷ lợi, hệ thống điện với tổng giá trị đầu tư 473 tỷ đồng. Nợ phải trả giảm 7.971 tỷ đồng, hiện còn 8.018 tỷ đồng.

Trong năm 2022, HAGL Agrico đặt mục tiêu đạt sản lượng 177.000 tấn, doanh thu đạt 2.400 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư dự kiến là 898 tỷ đồng, với việc trồng mới và chăm sóc vườn cây chưa cho thu hoạch, đầu tư hệ thống điện, thuỷ lợi, nhà xưởng… tiếp tục đầu tư hoàn thiện sân bay Nong Khang để bàn giao cho Chính phủ Lào.

Thách thức lớn với tỷ phú Trần Bá Dương

HAGL Agrico vốn là công ty con của Công ty cổ phần Hoàng Anh Gia Lai, được thành lập vào năm 2010 khi thực hiện chương trình tái cấu trúc tập đoàn. Với các sản phẩm chủ lực là cao su và cây ăn trái, các dự án nông nghiệp của HNG nằm tại tam giác phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia trong phạm vi khoảng cách khoảng 200km.

Thương vụ đầu tư của tỷ phú Trần Bá Dương (Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải – Thaco) vào HAGL Agrico bắt đầu từ một cuộc điện thoại và bức thư của ông Đoàn Nguyên Đức (bầu Đức, Chủ tịch Hoàng Anh Gia Lai) vào đầu năm 2018. Sau khi nghe ông Đức trình bày về những khó khăn khi làm nông nghiệp và khẩn thiết cần sự giúp đỡ của Thaco, ông Dương đã đồng ý qua Lào và Campuchia để tìm hiểu cách Hoàng Anh Gia Lai làm nông nghiệp. Hai bên sau đó thống nhất hợp tác.

Sau hợp tác, Thaco xác định đầu tư vào nông nghiệp không thể dùng vốn vay nhiều như những gì HAGL Agrico đã từng làm. Vì vậy, việc đầu tiên của Thaco là thực hiện tái cấu trúc nguồn vốn đầu tư vào nông nghiệp, theo hướng giảm nợ từ các nguồn vốn dài hạn, bền vững hơn.

Tỷ phú Trần Bá Dương bắt tay làm ăn với bầu Đức từ năm 2018.

Đầu năm 2021, tỷ phú Trần Bá Dương đã chính thức tiếp quản vị trí Chủ tịch HĐQT HAGL Agrico thay ông Đức, sau khi rót hàng nghìn tỷ đồng để đẩy mạnh cơ cấu doanh nghiệp này. Tính đến ngày 27/2/2022, số cổ phần đang lưu hành của HNG là 1,1 triệu cổ phần. Trong đó, nhóm cổ đông lớn Thaco đang nắm giữ 27,63%, trong khi đó Hoàng Anh Gia Lai chỉ còn nắm giữ 9,4%.

Tại buổi lễ nhận chức Chủ tịch HAGL Agrico vào tháng 1/2021, ông Trần Bá Dương từng cho biết: “Việc tôi làm nông nghiệp nói chung và nhận HNG nói riêng, với tôi là bất đắc dĩ. Khi mới vào tôi chỉ nghĩ sẽ chỉ giúp cho ông Đức, góp một phần công sức để HNG thoát hiểm. Đồng thời, tôi cũng mang hy vọng nền nông nghiệp Việt Nam sẽ phát triển. Hôm nay, là Chủ tịch HNG và với những chiến lược tới, đây là thách thức rất lớn".

Quả thực, việc dấn thân vào lĩnh vực mới hoàn toàn là nông nghiệp không hề dễ dàng với Thaco. Trong năm 2021, tập đoàn chuyên về ô tô này từng có ý định dừng đầu tư vào HNG, nguyên nhân chủ yếu do giấy tờ đất của HAGL đã chuyển nhượng cho Thagrico (công ty nông nghiệp của Thaco) vào năm 2019 vẫn đang bị BIDV giữ lại.

Sau đó, BIDV đã đồng ý hoàn trả giấy tờ đất cho HNG để bàn giao cho Thagrico theo đúng cam kết nên Thaco tiếp tục đầu tư vào công ty con của bầu Đức. Trong năm 2022, Thaco cho biết sẽ làm việc với HAGL và BIDV để giải quyết công nợ giữa các bên, qua đó nhận lại giấy chứng nhận quyền sở hữu đất tại Lào và Campuchia thuộc HNG đang đảm bảo cho khoản vay của HAGL với giá trị 4.780 tỷ đồng. Công ty cũng tiếp tục chuyển đổi vườn cây với ước tính lỗ riêng cho khoản này lên đến 2.400 tỷ đồng.