'Thanh tra sữa giả, thuốc giả đến đâu, hàng hóa được giấu hết đến đó'

Nêu thực tế đợt thanh tra sữa giả, thực phẩm chức năng giả, lực lượng thanh tra đi đến đâu là hàng hóa đã được giấu hết, đại biểu Quốc hội đề nghị cần những quy định thoáng hơn để có thể thanh tra đột xuất được nhiều hơn là thanh tra kế hoạch.

Sáng 22/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi).

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan - Đoàn ĐBQH TP HCM cho rằng, dự thảo luật đang tập trung nhiều vào các quy định về phòng chống lạm quyền, tiêu cực của cơ quan thanh tra, mà thiếu các quy định để tăng quyền hạn, làm cho cơ quan thanh tra mạnh hơn để phát huy hiệu quả công tác trên thực tiễn.

Theo đại biểu, nếu so sánh trên thế giới thì lực lượng thanh tra các nước có quyền hạn rất lớn, nhưng đi kèm với đó là những lo ngại về lạm quyền. Vị đại biểu nhấn mạnh khi trao quyền sẽ có cơ chế kiểm soát, nhưng ngay trong dự thảo luật này, lực lượng thanh tra đã bị "trói tay, trói chân".

Vị đại biểu đoàn TP HCM cũng nhấn mạnh, dự thảo luật chưa có các quy định thông thoáng cho hoạt động thanh tra đột xuất, mà chủ yếu tập trung vào thanh tra theo kế hoạch. Trong khi đại biểu đánh giá, thanh tra theo kế hoạch hầu như không có hiệu nhiều khi phải công khai kế hoạch từ đầu năm, được cấp trên duyệt.

"Thậm chí, trước khi thực hiện thanh tra, phải thông báo cho các cơ quan, đơn vị thuộc diện thanh tra; yêu cầu họ chuẩn bị các nội dung để thanh tra. Như vậy sẽ hạn chế đi yếu tố bất ngờ trong hoạt động thanh tra," đại biểu nêu.

Dẫn thực thế, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho biết vừa qua lãnh đạo Chính phủ yêu cầu triển khai đợt cao điểm truy quét hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại trong lĩnh vực hàng hóa sữa và thuốc, nhưng khi lực lượng thanh tra đi kiểm tra, hàng hóa lại bị giấu đi và các nhà thuốc bị thanh tra tìm cách đối phó.

"Rất khó để có thể bắt quả tang khi chúng ta làm một việc có kế hoạch và rầm rộ thông tin từ trước," đại biểu Lan nói, đồng thời mong muốn sửa đổi luật theo hướng làm sao để thanh tra được hiệu quả, khắc phục những tồn tại cũ.

Mặt khác, với hoạt động thanh tra đột xuất hiện nay, cơ quan thanh tra cũng gặp khó khăn vì sau khi thực hiện thanh tra xong, phải giải trình với cấp trên tại sao lại đến thanh tra đơn vị đó. "Như vậy là trói tay, trói chân thanh tra rất nhiều", đại biểu Phạm Khánh Phong Lan băn khoăn.

Một thực tế khác được đại biểu Phạm Khánh Phong Lan chỉ ra là nhiều doanh nghiệp khi thanh tra có phát hiện vi phạm, sau đó xử lý vi phạm nhưng họ không chấp hành, bỏ luôn doanh nghiệp đó để thành lập doanh nghiệp mới, trong khi luật hiện hành chưa có các quy định đầy đủ để giải quyết tình trạng này.

'Thanh tra sữa giả, thuốc giả đến đâu, hàng hóa được giấu hết đến đó'

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan - Đoàn ĐBQH TP HCM. Ảnh: Media Quốc hội.

Quy định rõ hành vi cố ý không quyết định thanh tra dù nhận được thông tin tố giác

Cũng góp ý vào dự thảo, đại biểu Nguyễn Tạo - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng đề nghị, cơ quan soạn thảo cần bổ sung việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng thanh tra; bổ sung kế hoạch thanh tra công khai và chia sẻ thông tin với cơ quan kiểm toán Nhà nước và các cơ quan quản lý có liên quan trong quá trình thanh tra để đảm bảo tính thống nhất khi thực hiện.

Về các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thanh tra, đại biểu Nguyễn Tạo nêu ví dụ, có bằng chứng việc cơ quan thanh tra nhận được thông tin tố giác rõ ràng nhưng không hành động trong thời gian nhất định. Do đó, cần có cơ chế giám sát nội bộ, như yêu cầu thủ trưởng cơ quan thanh tra báo cáo định kỳ về trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm nhưng không quyết định thanh tra để đảm bảo tính minh bạch.

Ngoài ra, đại biểu đề nghị bổ sung quy định báo cáo bằng văn bản với cơ quan cấp trên hoặc Thanh tra Chính phủ khi không có quyết định thanh tra dù có dấu hiệu vi phạm, trừ trường hợp thuộc bí mật Nhà nước, chức năng trách nhiệm giải trình.

"Đề nghị Ban soạn thảo quy định rõ ràng về hành vi sách nhiễu, gây khó khăn, phiền hà, ví dụ yêu cầu cung cấp tài liệu không liên quan đến việc thanh tra hoặc kéo dài thời hạn thanh tra không có nguyên nhân chính đáng, mặt khác gây cản trở hoạt động bình thường của đối tượng thanh tra thì cần có quy định về tiếp nhận và xử lý tố cáo từ đối tượng thanh tra về hành vi hối lộ, sách nhiễu thông qua hệ thống số hóa, đảm bảo bảo mật thông tin cho người tố cáo," đại biểu đề nghị.

Đại biểu Nguyễn Tạo - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: Media Quốc hội.

Liên quan đến quy định bảo vệ người tiến hành thanh tra trước các hành vi can thiệp, đại biểu đề xuất quy định cụ thể về hành vi can thiệp trái pháp luật, tác động làm sai lệch hồ sơ như gây áp lực, đe dọa, mua chuộc hoặc cung cấp thông tin sai lệch, ảnh hưởng đến kết luận thanh tra.

Đồng thời cần có quy định bổ sung quy định bảo vệ người tiến hành thanh tra như bảo mật thông tin cá nhân, hỗ trợ pháp lý khi bị can thiệp trái pháp luật.