Cánh đồng muối Bạc Liêu. Ảnh: Internet |
Chiều 11/11, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức hội nghị trực tuyến tham vấn về nội dung “Đề án nâng cao giá trị sản xuất và chế biến muối giai đoạn 2021 – 2025” với 7 địa phương sản xuất muối: Thái Bình, Nam Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu.
Đề án đặt mục tiêu ngành muối có thể bứt phá, góp phần cải thiện đời sống cho hàng vạn diêm dân nghèo.
Sẽ chi gần 1.200 tỷ đồng đầu tư vào ngành muối
Theo dự thảo, đề án này được chia ra 4 dự án hợp phần. Bao gồm: đầu tư nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất muối (Dự án 1); Xây dựng mô hình khuyến diêm nâng cao chất lượng sản xuất muối, thúc đẩy liên kết và cơ giới hóa trong sản xuất muối (Dự án 2); Củng cố, phát triển sản xuất, chế biến đa dạng hóa sản phẩm gắn với xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ, nâng cao giá trị sản phẩm muối (Dự án 3); Hiệu quả sau đầu tư, bảo tồn và phát triển nghề muối truyền thống, xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, xúc tiến thương mại và truyền thông (Dự án 4).
Toàn cảnh hội thảo |
Dự án thực hiện tại 7 tỉnh trên với tổng kinh phí thực hiện hơn 1.176 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương là 536,2 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương 283,8 tỷ đồng và vốn đối ứng của hợp tác xã/doanh nghiệp là 167,2 tỷ đồng.
Với ngân sách trên, đối với tỉnh Bến Tre, ông Nguyễn Minh Cảnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh băn khoăn về phần vốn đối ứng của địa phương lên tới 27 tỷ đồng. "Nguồn vốn đối ứng này vượt khả năng bố trí của địa phương" – ông Cảnh nêu.
Theo Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế Hợp tác và phát triển nông thôn, số vốn đối ứng của địa phương tăng lên là do ngân sách Trung ương không thể đầu tư máy móc cho các hợp tác xã cũng như xây dựng đường nội đồng. Với đường nội đồng, theo ông Thịnh, địa phương có thể sử dụng nguồn vốn từ chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Dưới góc nhìn của chuyên gia, TS. Ngô Kiều Anh, chuyên gia tư vấn độc lập cho rằng, đề án cần có những chính sách đầu tư cho hạ tầng và xây dựng các mô hình sản xuất muối truyền thống, qua đó có thể gắn kết với du lịch và các hoạt động trải nghiệm văn hóa. Đây là một hướng để vực dậy, nâng cao giá trị cho hạt muối và đời sống của diêm dân.
Hạt muối có giá trị thấp nhất trong sản phẩm nông nghiệp
Nhu cầu sử dụng muối của nước ta hiện nay khoảng từ 1,5- 1,6 triệu tấn/năm. Dự báo đến năm 2030 nhu cầu này là khoảng 2 triệu tấn/năm. Sản lượng muối bình quân trong những năm gần đây của Việt Nam chỉ đạt xấp xỉ 1 triệu tấn/năm. Mỗi năm nước ta phải nhập khẩu từ 400.000 – 600.000 tấn muối để đáp ứng nhu cầu trong nước.
Theo ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, cơ sở hạ tầng đồng muối không được đầu tư nâng cấp, sửa chữa thường xuyên nên xuống cấp trầm trọng ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng muối sản xuất ra khiến giá bán thấp không cạnh tranh được với muối nhập khẩu.
Thực tế đã có nhiều diêm dân bỏ ruộng, bỏ nghề chuyển sang công việc khác có thu nhập cao hơn nên nhiều đồng muối có nguy cơ bỏ hoang.
Mặt khác sản xuất, kinh doanh muối ở nước ta cơ bản là sản xuất muối thô, nguyên liệu; sản phẩm chưa đa dạng, giá trị gia tăng thấp. Việc liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ còn lỏng lẻo. Chỉ một phần nhỏ trong số 72 cơ sở sản xuất và chế biến muối hiện nay có vùng nguyên liệu liên kết ổn định.
Làng muối truyền thống năng suất lao động thấp |
Sản phẩm muối giờ không chỉ còn để làm thực phẩm mà còn chăm sóc sắc đẹp, du lịch… Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết thêm, hiện nay nhiều doanh nghiệp sản xuất muối đã có sản phẩm xuất khẩu sang Nhật Bản, Mỹ...
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, nghề muối cần có chỉ đạo quyết liệt và sự hỗ trợ để phát triển. Sau khi khảo sát, người làm muối có thể làm giàu nhưng hiện với 21.000 hộ dân làm muối đa số nghèo, hạt muối vẫn có giá trị thấp nhất trong sản phẩm nông nghiệp, giá bấp bênh.
“Triển khai đề án cần đồng bộ từ việc đầu tư cơ sở hạ tầng sản xuất gắn với mô hình sản xuất có hiệu quả; sản xuất theo chuỗi liên kết để hạt muối ra thị trường có giá trị. Đề án sẽ là cơ sở động lực để mở rộng ra các vùng sản xuất muối khác, làm sao để 21.000 hộ dân với 51.000 lao động gắn với nghề muối có thu nhập cao, đảm bảo cuộc sống”.
Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng trăn trở, thực hiện đề án, hạ tầng có thể đầu tư, khuyến nông có thể hỗ trợ mô hình sản xuất nhưng sau khi đầu tư nếu không có liên kết sản xuất, sản phẩm không có thương hiệu thì hạt muối sản xuất ra sẽ tiêu thụ ở đâu, diêm dân có được tăng thu nhập. Để đề án phát huy hiệu quả, rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ của địa phương trong việc liên kết, phát triển thị trường tiêu thụ.