Trước đó vào ngày 13/9, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu (EC) Ursula von der Leyen công bố cuộc điều tra về việc liệu khối này có nên áp dụng thuế quan trừng phạt để bảo vệ các nhà sản xuất ô tô của EU chống lại xe điện nhập khẩu của Trung Quốc hay không – những sản phẩm bị cáo buộc là hưởng lợi từ trợ cấp quá mức của nhà nước.
Các quan chức EU tin rằng xe điện Trung Quốc đang khiến các mẫu xe sản xuất tại thị trường châu Âu bị hạ giá khoảng 20%, gây áp lực buộc các nhà sản xuất ô tô của khối này sản xuất xe điện giá rẻ hơn.
Tới ngày 14/9, Bộ Thương mại Trung Quốc đưa ra tuyên bố chính thức khi khẳng định cuộc điều tra “là một hành động bảo hộ trắng trợn có thể làm gián đoạn và bóp méo nghiêm trọng ngành công nghiệp ô tô và chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm cả EU, đồng thời sẽ có tác động tiêu cực đến quan hệ kinh tế và thương mại Trung Quốc - EU”.
Theo Reuters, cơ quan này bổ sung: “Trung Quốc sẽ chú ý chặt chẽ đến xu hướng bảo hộ và các hành động tiếp theo của EU, đồng thời bảo vệ chắc chắn các quyền và lợi ích hợp pháp của các công ty Trung Quốc”.
Các giám đốc điều hành tại Trung Quốc cũng thể hiện thái độ phản đối mạnh mẽ khi cho rằng lợi thế cạnh tranh của xe điện nước này không tới từ trợ cấp. Ông Cui Dongshu, tổng thư ký Hiệp hội ô tô khách Trung Quốc, cho biết trên tài khoản WeChat cá nhân hôm 14/9 rằng cá nhân ông "mạnh mẽ phản đối" cuộc điều tra. Đồng thời, ông kêu gọi EU có cái nhìn khách quan về sự phát triển của ngành và không "tự ý sử dụng" công cụ kinh tế hoặc thương mại.
Ngay sau khi thông báo được đưa ra ngày 13/9, cổ phiếu niêm yết tại Hong Kong của nhà sản xuất xe điện hàng đầu Trung Quốc BYD đã giảm hơn 3%, trong khi các công ty đối thủ Xpeng và Geely Auto giảm 0,6% và Nio giảm 2%. Cổ phiếu niêm yết tại Thượng Hải của gã khổng lồ nhà nước SAIC cũng giảm tới 3,4%. Các nhà sản xuất pin Trung Quốc không nằm ngoài xu hướng khi cổ phiếu niêm yết tại Thâm Quyến của nhà sản xuất pin CATL cũng giảm hơn 1%.
Không chỉ các nhà sản xuất xe Trung Quốc, cổ phiếu của các nhà sản xuất ô tô châu Âu cũng nằm trong số những cổ phiếu giảm mạnh nhất trên chỉ số chứng khoán khu vực đồng euro trong phiên giao dịch sớm ngày 14/9. BMW, Volkswagen, Mercedes và Stellantis đều ghi nhận mức giảm từ 1,3% đến 2,1%.
Cuộc điều tra do Ủy ban châu Âu khởi xướng trong bối cảnh căng thẳng ngoại giao giữa Trung Quốc và EU đang ngày càng gia tăng. Quan hệ song phương bắt đầu trở nên căng thẳng do Trung Quốc vẫn duy trì quan hệ thân thiết với Nga kể cả sau khi Moscow tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Ngoài ra, việc EU thúc đẩy việc phụ thuộc ít hơn vào nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới, đồng thời là đối tác thương mại số một của khối, cũng là một nguyên nhân.
Trong bối cảnh Hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc - EU thường niên dự kiến diễn ra trước cuối năm nay, cuộc điều tra về xe điện Trung Quốc có khả năng sẽ quyết định nội dung chương trình nghị sự cũng như thái độ tiếp cận vấn đề tái cân bằng thương mại song phương – một mối quan hệ được Brussels mô tả là “mất cân bằng”.
Nhận định về tác động của cuộc điều tra, nhiều nhà phân tích cũng cảnh báo về nguy cơ chính phủ Trung Quốc thực hiện các biện pháp trả đũa gây tổn hại cho các doanh nghiệp của châu Âu. Các nhà phân tích khác lại cho rằng động thái này của EU có thể làm chậm quá trình mở rộng ra nước ngoài của các nhà sản xuất Trung Quốc trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng chậm lại ở thị trường nội địa làm trầm trọng thêm tình trạng dư thừa công suất sản xuất.
