Theo văn bản nói trên, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân yêu cầu VFA và các thương nhân xuất khẩu gạo báo cáo tình hình lượng lúa, gạo tồn kho; tình hình ký hợp đồng và thực hiện hợp đồng xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định 107/2018 về kinh doanh xuất khẩu gạo.
Các thương nhân cần chủ động theo dõi sát tình hình thị trường thương mại gạo toàn cầu và trao đổi với VFA, nhằm kịp thời báo cáo Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn về tình hình hoạt động xuất khẩu gạo trên thị trường, đồng thời đề xuất giải pháp phù hợp.
Đồng thời, cần thực hiện nghiêm túc Nghị định số 107/2018 trước đó về duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu; đảm bảo cân đối xuất khẩu và tiêu dùng nội địa, góp phần bình ổn giá thóc, gạo tại thị trường trong nước.
Bộ Công Thương yêu cầu VFA và các thương nhân báo cáo 3 nội dung trên về Cục Xuất nhập khẩu trước ngày 3/8.
Văn bản được đưa ra nhằm đảm bảo các mục tiêu trong điều hành xuất khẩu gạo như góp phần tiêu thụ lúa gạo hàng hóa, bảo đảm cân đối giữa xuất khẩu và tiêu dùng nội địa, góp phần bình ổn giá lúa gạo trong nước, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.
Đây là lần thứ hai, kể từ khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo vào ngày 20/7, Bộ Công Thương có văn bản gửi VFA, các thương nhân xuất nhập khẩu gạo để yêu cầu về việc báo cáo tình hình đơn hàng, lượng tiêu thụ thóc gạo, tồn kho và mức dự trữ lưu thông.
Trong khi đó, thương mại gạo toàn cầu diễn biến phức tạp, khó lường bởi Ấn Độ, UAE, Nga đã cấm xuất khẩu gạo; hiện tượng El Nino ảnh hưởng sản lượng lương thực nhiều nước, tình hình địa chính trị còn diễn biến phức tạp khi Nga tuyên bố rút khỏi Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen…
Trước bối cảnh này, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã liên tục tăng cao trong những ngày qua. Theo số liệu của VFA, giá gạo 5% tấm xuất khẩu tại ngày 1/8 đã tăng vọt lên mức 588 USD/tấn, đứng thứ 2 trong số các thị trường cung cấp gạo trên thế giới (đứng đầu là Thái Lan với 623 USD/tấn). Đây là mặt bằng giá xuất khẩu gạo cao nhất trong vòng 12 năm trở lại đây của gạo Việt Nam.
Sau việc cấm xuất khẩu gạo tẻ thường, mới đây nhất, Ấn Độ tiếp tục cấm xuất khẩu cám gạo trích ly (DORB), dùng để sản xuất thức ăn chăn nuôi. Lệnh cấm này có hiệu lực từ ngày ban hành (28/7) đến ngày 30/11/2023.
Đặc biệt, theo số liệu của Bộ Công Thương Ấn Độ, trong 5 tháng đầu năm 2023, Ấn Độ xuất khẩu 288 nghìn tấn cám gạo trích ly, trong đó có tới 155,9 nghìn tấn gạo xuất khẩu sang Việt Nam, chiếm 54,13% tổng lượng xuất khẩu của Ấn Độ.
Việc Ấn Độ cấm xuất khẩu cám gạo có hiệu lực ngay lập tức sẽ có tác động tới các hợp đồng xuất khẩu cám gạo nhưng chưa tiến hành giao hàng, tiềm ẩn rủi ro các doanh nghiệp nhập khẩu, trong đó có Việt Nam. Đồng thời, việc thiếu hụt lượng cám gạo từ Ấn Độ có thể gây ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất thức ăn gia súc và ngành chăn nuôi của Việt Nam.
