Cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga. Ảnh: VGP.

Theo thông tin từ Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VHTT&DL), ngày 18/6 vừa qua, tượng đồng Nữ thần Durga đã về tới Việt Nam, hiện trạng hoàn chỉnh.

Tượng Nữ thần Durga 4 tay là pho tượng cổ có nguồn gốc Việt Nam, với thể khối lớn, dài 191 cm, nặng 101 kg, thể hiện hình tượng Nữ thần Durga của Hindu giáo, được tạo tác với khuôn mặt hình trái xoan, hai mắt nhắm hờ, sống mũi cao, miệng mím, cằm tròn, ngực nở căng tròn, eo thắt, hông nở, có 4 tay, chân thon, thân dưới quấn sarong dài tới cổ chân, bụng thắt dây buộc tạo hình hoa.

Đây là một hiện vật quý, hiếm và càng đặc biệt hơn lại là tượng Nữ thần Durga được đúc bằng đồng, có thể khối lớn, niên đại sớm và hiện trạng còn tương đối hoàn chỉnh.

Tượng có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, là tư liệu hiện vật phản ánh đời sống văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng trong lịch sử của cư dân Champa - một bộ phận quan trọng, cấu thành nên sự đa dạng và thống nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Trước đó, vào tháng 8/2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin cho Bộ VHTT&DL về việc Bộ Tư pháp và Bộ An ninh nội địa Hoa Kỳ phối hợp với Cảnh sát đô thành London (Anh) tịch thu tượng đồng Nữ thần Durga 4 tay (thế kỷ VII) có nguồn gốc Việt Nam từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp và đề xuất khả năng trao trả cổ vật này về Việt Nam.

Ngay sau khi nhận được thông tin, Bộ VHTT&DL đã có công văn gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Anh về việc xác nhận tượng đồng Nữ thần Durga là của Việt Nam và ủy quyền Đại sứ quán thay mặt Bộ VHTT&DL tiếp nhận cổ vật từ đại diện Bộ An ninh nội địa Hoa Kỳ và Cảnh sát đô thành London.

Tháng 1/2024, Bộ VHTT&DL đã cử đoàn công tác thực hiện nhiệm vụ đánh giá thực trạng, chuẩn bị thủ tục bàn giao và đóng gói cổ vật tượng đồng nữ thần Durga từ Anh về Việt Nam.

Tháng 2/2024, Hội đồng Nghệ thuật Anh - cơ quan cấp phép xuất khẩu cổ vật của Anh, đã cấp phép cho Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam (được Bộ VHTT&DL giao thực hiện tiếp nhận, lưu giữ, bảo quản tượng) xuất khẩu tượng Nữ thần Durga ra khỏi Anh và đưa về Việt Nam.

Hội đồng cũng đã thẩm định, đề xuất giá trị tượng trưng của bức tượng này là 14.184.397 bảng Anh (khoảng 459 tỷ đồng), nhằm mục đích xác định giá trị phục vụ các thủ tục cấp phép xuất khẩu cổ vật và thủ tục hải quan của Anh (phía Việt Nam không trả bất kỳ chi phí nào, ngoài chi phí vận chuyển, liên quan đến việc tiếp nhận tượng theo thỏa thuận với công ty vận chuyển cổ vật).

Ngày 18/6/2024, tượng đồng Nữ thần Durga đã về tới Việt Nam và được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, phục vụ việc nghiên cứu, xây dựng kế hoạch trưng bày, giới thiệu và phát huy giá trị cổ vật.

Đặc biệt, việc đưa được tượng đồng Nữ thần Durga về Việt Nam là do cá nhân người Việt Nam đã tài trợ toàn bộ chi phí đóng gói, bảo quản, lưu kho và vận chuyển cổ vật.

Những năm gần đây, nhiều cổ vật Việt Nam thất lạc được trở về nước theo con đường đàm phán. Năm ngoái, Việt Nam đã đàm phán, hồi hương thành công ấn Hoàng đế chi bảo của vua Minh Mạng.

Từ những thực tiễn trên, Bộ VHTT&DL đã nghiên cứu đưa vào dự thảo Luật Di sản văn hoá (sửa đổi) trình Quốc hội nội dung quy định về việc mua và đưa di vật, cổ vật có nguồn gốc Việt Nam từ nước ngoài về nước, Quỹ Hỗ trợ di sản văn hoá nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi nhất để có thêm được nhiều cổ vật, những tài sản vô giá của dân tộc đang bị lưu lạc ở nước ngoài được trở về và phát huy giá trị trong thời gian sớm nhất, đồng thời huy động được nguồn lực của xã hội cùng chung tay bảo vệ di sản văn hoá.