Lưu thông cảng biển Việt: tăng trưởng bất chấp ảnh hưởng từ đại dịch

Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2021 và triển khai kế hoạch năm 2022, ông Nguyễn Đình Việt, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam cho biết, năm 2021 dù hoạt động hàng hải chịu tác động lớn từ dịch Covid-19, nhưng tổng khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển Việt Nam vẫn ước đạt hơn 703 triệu tấn, tăng 2% so với năm 2020.

Trong đó, hàng xuất khẩu đạt hơn 184 triệu tấn, tăng 4%. Hàng nội địa đạt gần 303 triệu tấn, tăng 5%. Riêng hàng container ước đạt gần 24 triệu TEUs (“Twenty-foot equivalent unit” - đơn vị đo sức chứa hàng hóa bằng thể tích một container tiêu chuẩn dài 20 foot), tăng 6% so với cùng kỳ năm trước.

Tổng sản lượng vận tải do đội tàu biển Việt Nam vận chuyển cũng có sự khởi sắc trong đại dịch, ước đạt 156,5 triệu tấn, tăng 2% so với năm 2020. Trong đó, sản lượng hàng container của đội tàu biển Việt Nam ước đạt hơn 3 triệu TEUs, tăng tới 12% so với năm trước. Đội tàu mang cờ quốc tịch Việt Nam hiện vẫn đảm nhận được gần 100% lượng hàng vận tải nội địa bằng đường biển, trừ một số tàu chuyên dụng như LPG, xi măng rời...

Khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu vận tải quốc tế do đội tàu biển Việt Nam vận chuyển cũng có nhịp tăng trưởng hiếm có, tăng tới 54%, đạt gần 5 triệu tấn so với năm 2020. Các mặt hàng chủ yếu vận tải trên các tuyến đi Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, khu vực Đông Nam Á và một số tuyến châu Âu.

Tập trung phát triển cảng biển trung chuyển quốc tế

Trong buổi làm việc với thành phố Hải Phòng hôm 19/12, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: do tác động của dịch bệnh trên toàn thế giới, chi phí logistics đã tăng trên toàn thế giới, ảnh hưởng sản xuất, kinh doanh, vì vậy, chúng ta vừa phải có giải pháp trước mắt, vừa lâu dài liên quan vấn đề lưu thông hàng hóa, logistics để vừa giảm chi phí, tạo sức cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam trên thị trường thế giới.

Theo Thủ tướng, hiện nay có nhiều loại hình vận tải, nhưng hàng hóa vận chuyển bằng đường biển chiếm tỷ trọng lớn nhất nên cần vừa phát triển cảng biển để vừa thu hút đầu tư của các nước và của toàn xã hội, vừa khai thông hàng hóa, vừa bảo đảm cạnh tranh giá cả, giảm chi phí sản xuất.

Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là một trong hai quy hoạch chuyên ngành quốc gia (cùng với quy hoạch mạng lưới đường bộ) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt sớm nhất.

Quy hoạch ưu tiên các cảng biển cửa ngõ quốc tế, các cảng biển quy mô lớn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của cả nước hoặc liên vùng; các bến cảng khách quốc tế gắn với các vùng động lực phát triển du lịch; các bến cảng quy mô lớn phục vụ các khu kinh tế, khu công nghiệp. Từ đó, hình thành các cụm cảng kết nối với nhau, kết nối với đường thủy, đường bộ, đường sắt.

Trong đó, tập trung phát triển hai khu vực Lạch Huyện, Nam Đồ Sơn (Hải Phòng) và Cái Mép – Thị Vải (Bà Rịa - Vũng Tàu) để trở thành các cảng trung chuyển quốc tế.

Đến năm 2050, Hải Phòng sẽ có 2 cảng biển trung chuyển quốc tế. Ảnh: minh họa.

Theo Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Xuân Sang, cảng biển đóng vai trò đầu tàu kéo vận tải biển, dịch vụ logistics phát triển, giúp cho các doanh nghiệp vận tải biển đã bắt đầu có lãi, trụ vững trong thị trường hàng hải.

Bên cạnh đó, hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam được vận chuyển chủ yếu bằng đường biển, đồng thời việc ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do, giảm thuế quan mức tối đa trong tương lai sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hàng hóa xuất nhập khẩu, sản xuất và đầu tư. Qua đó, tạo tiền đề cả về hàng hóa và kết cấu hạ tầng giao thông vận tải và logistic, giúp cho ngành dịch vụ logistic phát triển nhanh chóng.

Ngoài ra, khai thác cảng biển hiệu quả đã giúp Việt Nam thu hút được khoản tiền đầu tư rất lớn từ nguồn xã hội hóa. Trong tổng số 250.000 tỷ đầu tư vào kết cấu hạ tầng hàng hải trong 10 năm qua, nguồn vốn xã hội hóa huy động được chiếm tới 84%, đây là một điểm nhấn trong điều kiện ngân sách còn eo hẹp.

Theo quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam, đến năm 2050, công tác đầu tư khu bến Lạch Huyện (Hải Phòng) sẽ được hoàn thành.

Cảng Lạch Huyện đóng vai trò là cảng cửa ngõ kết hợp trung chuyển quốc tế với năng lực tiếp nhận tàu container sức chở từ 6.000 - 18.000 TEU, tàu tổng hợp, hàng rời đến 100.000 tấn, tàu hàng lỏng/khí đến 150.000 tấn và tàu khách đến 225.000 tấn.

Cùng với cụm cảng Lạch Huyện, đến năm 2050, khu vực cảng biển Hải Phòng sẽ có thêm một cảng cửa ngõ kết hợp trung chuyển quốc tế, phục vụ quốc phòng - an ninh khác là khu bến Nam Đồ Sơn.

Quy hoạch xác định tại khu bến này sẽ ưu tiên xây dựng các bến cảng phục vụ cụm công nghiệp tại khu vực và bến cảng trung tâm điện khí phù hợp quy hoạch tổng thể về năng lượng, quy hoạch phát triển điện lực và phục vụ di dời các bến cảng trên sông Cấm.

Trong đó, khu bến Nam Đồ Sơn sẽ có năng lực đón tàu container sức chở đến 18.000 TEU, tàu tổng hợp, hàng rời đến 200.000 tấn, tàu hàng lỏng/khí đến 150.000 tấn, tàu khách đến 225.000 tấn. Bến cảng sông Văn Úc sẽ đón tàu tổng hợp, hàng rời, hàng lỏng/khí đến 10.000 tấn.

Trong khi đó, cảng Cái Mép – Thị Vải đã đi vào hoạt động với 22 dự án có tổng chiều dài cầu bến đạt gần 10km. Theo Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu Nguyễn Văn Thọ cho biết cảng Cái Mép – Thị Vải là cụm cảng trung chuyển quốc tế có tần suất đi trực tiếp đi châu Âu, Bắc Mỹ và là một trong 23 cảng trên thế giới có thể tiếp nhận tàu có trọng tải lên đến 250.000 tấn. Cảng Cái Mép – Thị Vải thuộc nhóm 50 cảng biển có sản lượng khai thác container cao nhất thế giới.

"Siêu tàu" Margrethe Maers cập cảng Cái Mép - Thị Vải. Ảnh: minh họa.

Trong tháng 10/2020, cảng Cái Mép – Thị Vải (Bà Rịa - Vũng Tàu) đã đón tàu có trọng tải trên 214.000 tấn. Đây là cảng biển đầu tiên của Việt Nam và là cảng thứ 19 của thế giới đón tàu Margrethe Maers – một trong những “siêu tàu” container lớn nhất thế giới với sức chở lên tới 26.000 TEU.

Phó Giám đốc Cảng vụ Hàng hải Vũng Tàu Trần Kim Vĩnh Thọ thông tin năm 2021, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn do dịch bệnh nhưng dự kiến cả năm, lượng hàng container xuất-nhập khẩu qua cụm cảng Cái Mép-Thị Vải ước đạt khoảng 4,6 triệu TEU (tăng 9% so với cùng kỳ năm 2020) và hàng container trung chuyển quốc tế đạt khoảng 0,5 triệu TEU.

Hằng năm, Cảng Cái Mép – Thị Vải đóng góp cho Trung ương hơn 20.000 tỷ đồng thuế xuất nhập khẩu vào ngân sách nhà nước.

Năm 2009, cảng Vân Phong - cảng biển trung chuyển quốc tế đầu tiên của Việt Nam được xây dựng tại tỉnh Khánh Hòa, công trình có tổng mức đầu tư hơn 3,6 tỉ USD, có chiều dài hơn 12.500m, bao gồm 42 bến cảng, đảm bảo khả năng trên 200 triệu tấn hàng hóa thông quan mỗi năm và tiếp nhận tàu container có trọng tải đến 17.000 TEU.