Các doanh nghiệp vay nợ lớn bằng USD sẽ phải đối mặt với áp lực gia tăng chi phí. Ảnh minh họa

Sau động thái tăng lãi suất quyết liệt của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sau phiên họp 20-21/9 vừa qua, giá USD trên thế giới liên tục duy trì ở mức đỉnh cao nhất 20 năm qua. Sáng 28/9, chỉ số đo lường biến động của USD với rổ 6 đồng tiền chủ chốt (EUR, JPY, GBP, CAD, SEK, CHF) duy trì ở mức 114,11 điểm, tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái.

USD mạnh hơn khiến tỷ giá USD/VND trên thị trường liên ngân hàng tăng khoảng 3,8% so với cùng kỳ năm ngoái lên 23.888 đồng, mức cao nhất lịch sử. Trong khi đó, tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ấn định cho cặp tỷ giá USD/VND ở mức 23.346, tăng 0,7% so với cuối năm 2021 và tỷ giá USD/VND trên thị trường tự do tăng khoảng 2,7% kể từ đầu năm 2022.

Trong báo cáo chiến lược cập nhật ngày 27/9, Chứng khoán VNDirect cho rằng, tỷ giá hối đoái sẽ tiếp tục chịu áp lực trong những tháng cuối năm 2022 do đồng USD neo cao khi Fed duy trì lộ trình tăng lãi suất.

Ngược lại, những yếu tố hỗ trợ tỷ giá bao gồm dòng vốn FDI mạnh hơn, thặng dư thương mại cải thiện (dự báo đạt khoảng 8,9 tỷ USD trong năm 2022), thặng dư cán cân thanh toán, dự trữ ngoại hối đạt ngưỡng an toàn (tương đương 3,3 tháng nhập khẩu).

Tựu chung lại, VNDirect dự báo VND có thể mất giá khoảng 3,5 – 4% so với đồng USD trong năm 2022.

Chỉ số Dollar-Index lên mức đỉnh mới trong vòng 20 năm qua.

Sang năm 2023, VNDirect kỳ vọng áp lực lên tỷ giá hối đoái của Việt Nam sẽ hạ nhiệt đáng kể và dự báo Việt Nam Đồng sẽ tăng giá so với USD trong năm 2023 do Fed chuyển từ "thắt chặt chính sách tiền tệ" sang "bình thường hóa chính sách". Lãi suất USD sẽ giảm nhẹ trong nửa cuối năm 2023, lãi suất VND duy trì xu hướng tăng, bộ đệm tốt từ thặng dư thương mại, thặng dư cán cân thanh toán, dự trữ ngoại hối cải thiện...

Áp lực chi phí lãi vay và lỗ tỷ giá

Theo VNDirect, biến động bất lợi của tỷ giá hối đoái và lãi suất đồng USD tăng cao làm gia tăng chi phí đối với những doanh nghiệp có cơ cấu nợ lớn bằng đồng USD. Tuy vậy, mức độ ảnh hưởng có sự khác biệt giữa hình thức trả lãi (lãi suất cố định hay lãi suất thả nổi) và kỳ hạn khoản vay (ngắn hạn hay dài hạn).

Những doanh nghiệp có khoản vay USD với lãi suất cố định sẽ chịu áp lực gia tăng chi phí lãi vay và lỗ tỷ giá khi đánh lại giá trị khoản vay. Đồng USD mạnh lên sẽ kéo theo việc giá trị của chi phí lãi vay lẫn giá trị nợ gốc đều sẽ tăng lên khi quy ra VND.

Những doanh nghiệp sử dụng khoản vay USD với lãi suất thả nổi sẽ chịu áp lực lớn hơn những khoản vay có lãi suất cố định. Nguyên nhân là vì ngoài chịu tác động về tỷ giá lên chi phí lãi và nợ gốc, khoản vay thả nổi sẽ còn chịu thêm áp lực tăng chi phí lãi vay khi lãi suất khoản vay bằng đồng USD tăng lên do Fed thắt chặt chính sách tiền tệ.

Đối với thời hạn trả lãi, những doanh nghiệp có tỷ trọng nợ vay ngắn hạn lớn sẽ bị tác động tiêu cực hơn những doanh nghiệp có tỷ trọng nợ vay dài hạn lớn.

Fed với quan điểm “diều hâu” hơn về thắt chặt chính sách tiền tệ sẽ gây ra áp lực lớn lên tỷ giá hối đoái, khiến cho giá trị các khoản vay ngắn hạn gia tăng về nợ gốc, gây ra những rủi ro về dòng tiền đối với doanh nghiệp khi phải xoay sở để trả nợ gốc và chi phí lãi vay.

Hơn nữa, khi khoản nợ vay ngắn hạn này đáo hạn, khả năng cao doanh nghiệp sẽ phải vay mới với lãi suất cao hơn để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh (gia tăng chi phí lãi vay).

Ngược lại, những doanh nghiệp có tỷ trọng cao khoản vay USD dài hạn sẽ chưa phải đối diện với việc đáo hạn nợ gốc. Tuy nhiên, biến động bất lợi của tỷ giá cũng sẽ khiến họ phải đánh giá lại khoản vay và ghi nhận lỗ kế toán trên báo cáo kết quả kinh doanh, cũng như gia tăng chi phí lãi vay.

Trong dài hạn, VNDirect cho rằng những doanh nghiệp có tỷ trọng nợ vay dài hạn bằng đồng USD lớn có thể đỡ áp lực hơn do áp lực tỷ giá có thể hạ nhiệt và VND tăng giá so với USD trong năm 2023.

Việt Nam Đồng vẫn ổn định hơn các đồng tiền trong khu vực (% so với thời điểm cuối năm 2021).

Doanh nghiệp nào đang vay nợ USD lớn?

VNDirect đưa ra thống kê các doanh nghiệp niêm yết về cơ cấu nợ bằng USD, trong đó một doanh nghiệp có dư nợ USD lớn là Tổng Công ty Phát điện 3 (PGV) với xấp xỉ 37.000 tỷ đồng, chiếm gần 87% tổng dư nợ. Trong đó, Nhiệt điện Mông Dương nợ bằng USD là 23.360 tỷ đồng; lãi thả nổi Libor 6 tháng + biên độ; Nhiệt điện Vĩnh Tân dư nợ bằng USD 3.800 tỷ đồng với lãi suất 3,45%/năm và dư nợ bằng USD 9.600 tỷ đồng với lãi suất Libor 6 tháng 2,65%.

Một số doanh nghiệp có dư nợ bằng USD đáng kể khác là HVN (Tổng Công ty hàng không Việt Nam, Vietnam Airlines) với 21.815 tỷ đồng, chiếm 66,3% tổng dư nợ; NVL (Novaland) với 14.821 tỷ đồng, chiếm 21,6% tổng dư nợ; GE2 (Tổng Công ty Phát điện 2) với 12.669 tỷ đồng, chiếm 35,2% tổng dư nợ…

Đáng chú ý là PVD (Tổng Công ty cổ phần Khoan và Dịch vụ khoan Dầu khí) hiện có 100% dư nợ đều bằng đồng USD, giá trị hơn 3.900 tỷ đồng. HND (CTCP Nhiệt điện Hải Phòng) cũng có 100% dư nợ đều bằng đồng USD với 1.549 tỷ đồng, lãi suất cố định 6,07%/năm.