Ngân hàng trung ương Mỹ. Ảnh: AP

Trong suốt thời gian đại dịch và nhiều quốc gia chịu phong tỏa, các nhà sản xuất toàn cầu đã không thể cung cấp hàng hóa cho người tiêu dùng một cách hiệu quả. Thêm vào đó, các lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga gần đây lại càng khiến nguồn cung hàng hóa trở nên khan hiếm hơn, đẩy giá cả tăng cao và khiến tình hình lạm phát trở nên tồi tệ hơn.

Tuy nhiên thay vì giải quyết vấn đề nguồn cung thì các chính phủ trên khắp thế giới lại lựa chọn phương án giải quyết lạm phát thông qua hạ nhiệt nhu cầu. Việc nâng lãi suất do đó sẽ nhằm mục đích khiến nhu cầu tăng lên ở mức đồng đều với nguồn cung bị hạn chế.

Một ví dụ cho việc sử dụng phương pháp này chính là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tăng lãi suất chuẩn thêm 75 điểm cơ bản để đối phó với tình hình lạm phát tồi tệ nhất trong 40 năm. Chủ tịch Fed là ông Jerome Powell cũng đưa ra nhiều dấu hiệu về một đợt tăng lãi suất nữa vào tháng 7.

Theo cơ quan này, nguyên nhân tăng lãi suất là vì “hoạt động kinh tế tổng thể" dường như đã tăng lên trong quý đầu tiên của năm, với lạm phát gia tăng phản ánh "sự mất cân bằng cung và cầu liên quan đến đại dịch, giá năng lượng cao hơn và áp lực giá cả”.

Trong khi đó, Ngân hàng Dự trữ Australia sẽ tăng lãi suất một lần nữa hôm 5/7 và các nền kinh tế châu Á-Thái Bình Dương như Philippines, Singapore và Malaysia đều đã đề ra các lộ trình tăng lãi suất của riêng mình.

Tuy nhiên theo nhận định của ông Paul Gambles, đối tác quản lý tại công ty tư vấn MBMG Group với CNBC hôm 4/7, vấn đề nguồn cung là một vấn đề rất khó quản lý. Nhiều lĩnh vực khác nhau lại gặp phải những thách thức khác nhau, đặc biệt là về vấn đề khôi phục lại công việc như mức độ trước đại dịch.

Tỷ lệ lạm phát cao kỷ lục trong 40 năm đang gây ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống nhiều người dân và doanh nghiệp Mỹ. Ảnh: EPA

Chính sách tiền tệ là "giải pháp sai lầm"

Theo ông Gambles thì kể cả trước khi đại dịch bắt đầu, nhu cầu đã ở mức thấp và nó sẽ vẫn giảm kể cả khi không có rào cản Covid-19. Ngoài ra, những cú sốc về nguồn cung xảy ra liên tục, từ đó khiến các ngân hàng trung ương khó có khả năng duy trì kiềm chế lâu dài đối với lạm phát.

Đối với nước Mỹ, ông Gamble cho rằng Ngân hàng Trung ương nên xem xét việc tăng cường tài khóa để khắc phục lạm phát thay vì tăng lãi suất. Trong năm tài chính 2022, ngân sách liên bang của nước này là 3.000 tỷ USD trên cơ sở tổng ít hơn so với năm 2021. Nền kinh tế vì vậy sẽ ghi nhận một khoản thiếu hụt lớn mà gần như không có chính sách tiền tệ nào có thể bù đắp.

Ngoài ông Gambles, cố vấn kinh tế cấp cao Stephen King của HSBC cũng cho rằng nguyên nhân của lạm phát không chỉ đơn giản là cung hoặc cầu mà là cả 2 phía. Theo chuyên gia này, tất cả các yếu tố bao gồm phong tỏa do đại dịch, biến động chuỗi cung ứng, chiến sự tại Ukraine cũng như các chính sách kích thích cùng các chính sách tiền tệ lỏng lẻo đã góp phần làm tăng lạm phát.

Cụ thể, ông cho biết về mặt kinh tế, cuộc khủng hoảng COVID-19 được chủ yếu coi là một thách thức về cầu. Các ngân hàng trung ương đã phản ứng bằng cách đưa ra mức lãi suất rất thấp và tiếp tục nới lỏng định lượng, ngay cả khi các chính phủ đưa ra các biện pháp kích thích tài khóa lớn. Tuy nhiên trên thực tế, COVID-19 chỉ có tác dụng phụ liên quan đến cầu ở các nền kinh tế tiên tiến.

Thay vào đó, các tác dụng phụ từ nguồn cung lại dai dẳng hơn rất nhiều khi nó khiến cho thị trường hoạt động kém hiệu quả hơn, các quốc gia bị mất kết nối về kinh tế và người lao động ít có khả năng dịch chuyển cả ngoài lẫn trong biên giới.

Việc nới lỏng các điều kiện chính sách khi hiệu suất cung ứng đã giảm đi quá nhiều do đó chỉ có khả năng dẫn đến lạm phát. Vì nguồn cung không thể đáp ứng đầy đủ trước sự gia tăng tiền luân chuyển qua các nền kinh tế như Mỹ nên giá phải tăng.

Tuy vậy, nâng lãi suất vẫn là biện pháp phổ biến. Dù phổ biến, các nhà kinh tế lo ngại rằng việc sử dụng tăng lãi suất như một công cụ để giải quyết vấn đề lạm phát có thể gây ra suy thoái. Nguyên nhân do tăng lãi suất khiến cho việc mở rộng quy mô của các công ty trở nên đắt đỏ hơn, từ đó dẫn đến cắt giảm đầu tư và cuối cùng làm tổn hại đến việc làm và lao động.