Ảnh minh họa.

Trong báo cáo tuần 42 (17-21/10/2022) phát hành ngày 17/10, CTCP Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam (BSC) đã thống kê những lần bật tăng của VN-Index khi ở mức định giá thấp.

Nhóm phân tích cho biết, tính đến ngày 14/10/2022, P/E và P/B của VN-Index lần lượt ở mức 9,98 (mức thấp thứ 3 trong lịch sử thị trường) và 1,71 (mức thấp thứ 5 trong lịch sử). Trước đó, VN-Index đã từng trải qua các mức định giá thấp vào những năm 2009, 2012, 2016 và 2020.

Thống kê của Chứng khoán BSC cho thấy, trong quá khứ, việc hai chỉ số này lùi trở về mức thấp là yếu tố thu hút dòng tiền đến với, hoặc trở lại TTCK. Đặc biệt trong giai đoạn 2020 - khoảng thời gian bùng nổ của chứng khoán với sự gia nhập thị trường của các nhà đầu tư cá nhân trong nước kéo theo thanh khoản và giao dịch ký quỹ (margin) tăng vọt.

Thống kê những giai đoạn P/E và P/B của VN-Index ở vùng thấp.

Giai đoạn 2009, thời điểm VN-Index bật tăng là từ 25/2/2009, ngay sau khi Ngân hàng Nhà nước nới lỏng chính sách tiền tệ. Các yếu tố hỗ trợ thị trường sau đó là gói kích cầu của Chính phủ ban hành tháng 5/2009 với tổng quy mô 160.000 tỷ đồng (9 tỷ USD) với một số nội dung quan trọng như hỗ trợ lãi suất 4%, tạm hoãn thu hồi vốn ứng trước năm 2009, ứng vốn trước để đầu tư, miễn giảm thuế...

Thống kê từ Chứng khoán BSC cho thấy, giai đoạn 2009, P/E thị trường 10,46 và P/B là 1,24, thanh khoản tăng vọt gần 400% do dòng tiền trở lại thị trường sau cú sụt giảm mạnh giai đoạn 2007-2008.

Giai đoạn 2012, thời điểm thị trường bật tăng là từ 10/1, sau khi Bộ trưởng Tài chính ký quyết định phê duyệt đề án tái cấu trúc các công ty chứng khoán nhằm mục đích nâng cao chất lượng hoạt động, năng lực tài chính, quản trị doanh nghiệp và kiểm soát rủi ro.

Giai đoạn 10/01/2012 P/E thị trường 7,41 và P/B 1,25, thanh khoản thị trường khi đó cũng tăng 37% lên 162.038 tỷ đồng cả năm tính riêng trên HoSE.

Các yếu tố hỗ trợ thị trường sau đó là lạm phát được kiềm chế tạo điều kiện cho các ngân hàng kéo giảm lãi suất; Chính phủ đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc nền kinh tế, trong đó có tái cấu trúc thị trường chứng khoán; gỡ khó cho ngành bất động sản; duy trì mặt bằng giá hàng hoá trong nước ổn định; thị trường chứng khoán kéo dài thời gian giao dịch sang buổi chiều từ ngày 5/3/2012 và sự ra đời của chỉ số V30.

Giai đoạn 2016, 25/01/2016, thanh khoản tăng 21% lên 500.424 tỷ đồng cả năm tính riêng trên HOSE. Thời điểm bật tăng 25/1 khi dòng tiền chảy vào thị trường có xu hướng tích cực nhờ những tín hiệu lạc quan từ chứng khoán thế giới. Các yếu tố giữ đà tăng của thị trường sau đó là: Giá dầu phục hồi kéo theo lợi nhuận của các doanh nghiệp dầu khí, gặp chất xúc tác là dòng tiền nhàn rỗi sau đợt sụt giảm từ cuối năm 2015.

Tiếp đó là việc hàng loạt cổ phiếu “bom tấn” khi đó lên sàn như PLX, VJC, VPB, VRE... cùng với những thương vụ thoái vốn Nhà nước vào dịp cuối năm 2017, tiêu biểu là thương vụ chào bán 53,59% vốn Sabeco với giá trị 110.000 tỷ đồng (gần 5 tỷ USD).

Giai đoạn 2020, thời điểm bật tăng là từ 25/3 với sự kiện Mỹ thông qua gói hỗ trợ kinh tế trị giá 2.000 tỷ USD. Các yếu tố giữ đà tăng của thị trường là dịch bệnh được kiểm soát, hoạt động sản xuất kinh doanh dần đi vào ổn định; dòng tiền của nhà đầu tư cá nhân nhập cuộc; thông tin về gói hỗ trợ 62.000 tỷ đồng (2020), gói hỗ trợ 26.000 tỷ đồng (2021), các chính sách hạ lãi suất, giảm thuế, phí...

Về ngành, những ngành nào thường có mức tăng mạnh nhất? Trong giai đoạn tăng điểm 2012, hơn một nửa số ngành có tăng trưởng vượt VN-Index sau 6 tháng. Tuy nhiên xu hướng này giảm dần và đến giai đoạn 2020 chỉ có 7 ngành có tăng trưởng vượt VN-Index sau 6 tháng. Trong hai lần VN-Index bật tăng gần nhất (năm 2020 và năm 2016), truyền thông là ngành có mức tăng trưởng cao nhất.

Diễn biến tăng trưởng của các ngành trong giai đoạn VN-Index bật tăng từ định giá thấp.

Từ các giai đoạn VN-Index bật tăng từ đáy trên có thể thấy, những yếu tố thúc đẩy cũng như giúp duy trì đà tăng trưởng của VN-Index trong thời gian dài chủ yếu là từ các chính sách của Chính phủ trong việc thúc đẩy nền kinh tế như các gói kích thích kinh tế, chính sách liên quan đến hỗ trợ tín dụng, chính sách liên quan đến tái cấu trúc nền kinh tế, các quyết định về chính sách tiền tệ… Cùng với đó là dòng tiền của các nhà đầu tư.

Hiện tại, theo BSC, tình hình vĩ mô thế giới đang phải đối mặt với nhiều thách thức, như áp lực nâng lãi suất để thắt chặt chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương trên thế giới tiềm ẩn rủi ro một đợt suy thoái trong năm 2023. Việc Mỹ vẫn đang quyết liệt nâng lãi suất để chống lại lạm phát tạo ra sức ép khiến các nước khác phải nâng lãi suất theo.

Cùng với đó là khủng hoảng năng lượng tại châu Âu khi châu Âu và Nga giáng những đòn trừng phạt kinh tế lẫn nhau; tình hình Covid-19 tại Trung Quốc – nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vẫn còn phức tạp.

Những yếu tố trên đã tạo ra áp lực đè nặng lên thị trường chứng khoán của các nền kinh tế lớn, qua đó ảnh hưởng tâm lý tiêu cực đến thị trường Việt Nam, khiến chỉ số VN-Index đi vào xu hướng giảm từ đầu quý 2/2022 tới nay dù bức tranh vĩ mô trong nước vẫn duy trì tăng trưởng ổn định.

BSC cho rằng, những yếu tố có thể giúp VN-Index bật lên thời điểm hiện tại có thể là chính sách của Chính phủ liên quan tới việc thúc đẩy nền kinh tế hoặc dòng tiền bắt đáy của nhà đầu tư khi VN-Index đang ở mức định giá rẻ.

Theo BSC, đối với yếu tố đầu tiên, nền kinh tế khó có thể đi ngược lại xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương trên thế giới. Đối với yếu tố thứ hai, thời điểm hiện tại thị trường vẫn thiếu những thông tin tích cực để thu hút dòng tiền.