Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân

Chiều 30/10, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước năm 2025, dự toán ngân sách Nhà nước, phương án phân bổ ngân sách Trung ương năm 2026.

Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân - Đoàn ĐBQH TP HCM tham gia ý kiến về 2 nội dung. Một là, cần cải cách bảo hiểm xã hội để người về hưu vẫn có cuộc sống đàng hoàng, không rơi vào cảnh nghèo khổ. Hai là, đột phá tăng năng suất lao động và đảm bảo ổn định quy mô lao động là hai giải pháp cốt lõi để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 10%/năm.

Theo đại biểu, Việt Nam đã trải qua hơn 30 năm tăng trưởng kinh tế hơn 6%, thuộc hàng cao trên thế giới và dự kiến 20 năm tới phấn đấu 10%/năm. Tuy nhiên, ngay cả khi duy trì tăng trưởng kinh tế cao, vẫn không thể đảm bảo người về hưu có mức lương sống đàng hoàng nếu không cải cách bảo hiểm xã hội.

Đại biểu dẫn chứng, Hàn Quốc là một ví dụ. Trải qua 43 năm tăng trưởng kinh tế bình quân trên 9% /năm, với dân số 52 triệu người, chỉ đứng thứ 29 trên thế giới, nhưng quỹ hưu trí của đất nước này lớn thứ 3 trên thế giới. Mặc dù vậy, quốc gia này đã dự báo năm 2055, quỹ hưu trí Hàn Quốc sẽ vỡ. Như vậy, hàng chục triệu người lao động sẽ không còn lương hưu.

Một ví dụ khác, theo đại biểu, Trung Quốc đã trải qua tăng trưởng kinh tế trên 12% trong nhiều năm, nhưng dự báo năm 2035, tức chỉ 10 năm nữa, khi số hưu tăng từ 300 - 400 triệu, quỹ hưu trí Nhà nước cũng sẽ gặp vấn đề.

Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân lý giải, khi số người lao động giảm đi trong khi đó số người già ngày càng tăng lên, quỹ hưu trí đứng trước tình trạng: Số người đóng vào quỹ ngày càng giảm, số người nhận tiền hưu trí ngày càng tăng, dẫn đến quỹ mất cân đối.

Đại biểu phân tích, tại Việt Nam, vào năm 2000, cứ 7 người ở tuổi lao động thì có một người nghỉ hưu. Đến 2025, cứ 4,3 người lao động có một người hưu và đến năm 2045, dự kiến cứ 2,4 người lao động thì có một người nghỉ hưu.

"Vì vậy, tôi kiến nghị trước năm 2030, Việt Nam cần có đề án cải cách toàn diện bảo hiểm xã hội để những người về hưu từ nay trở đi vẫn có mức sống đàng hoàng," đại biểu Nguyễn Thiện Nhân đề nghị.

Về nội dung thứ hai, để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 10%/năm trong 20 năm tới, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân phân tích, tăng trưởng kinh tế được xác định bằng tổng của mức tăng năng suất lao động và mức tăng quy mô lao động. Tuy nhiên, lực lượng lao động của Việt Nam được dự báo sẽ đạt đỉnh vào năm 2035 và sau đó sẽ giảm. Điều này tạo ra một thách thức rất lớn.

Theo đại biểu tính toán, để đạt tăng trưởng 10%/năm trong giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu năng suất lao động tăng 8,5%, thì quy mô lao động phải tăng 1,45%/năm. Vì vậy, ông Nguyễn Thiện Nhân cho rằng cần một đột phá để tăng năng suất lao động gần gấp đôi so với hiện nay thông qua khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bên cạnh đó, ông Nhân chỉ ra một lãng phí lớn nhất hiện nay là nguồn lực con người. Hiện nay tuổi hưu của Việt Nam là nam là 59, nữ là 54 và đang có lộ trình tăng lên nam là 62 năm 2028, nữ là 60 tuổi năm 2035. Như vậy, tuổi nghỉ hưu bình quân của cả nước năm 2028 là dưới 60 và năm 2035 là 61 tuổi.

Theo đại biểu, nếu tăng tuổi hưu lên 65 như các nước, Việt Nam sẽ có thêm hơn 5 triệu người lao động/năm. "Nếu chúng ta có lộ trình tăng tuổi hưu trong 10 năm, yêu cầu về tăng quy mô lao động để đạt tăng trưởng 10% là hoàn toàn khả thi," đại biểu nêu ý kiến.

Đại biểu kiến nghị cần sớm có lộ trình tăng tuổi hưu trước năm 2035 để tận dụng nguồn lực lao động. Đồng thời, phải sớm có giải pháp thông qua luật dân số để đưa mức sinh trở lại mức 2,1 con/phụ nữ trước năm 2035, nhằm ổn định quy mô lao động trong dài hạn, đảm bảo phát triển bền vững, đại biểu TP HCM kiến nghị.