Đề xuất trên vừa được 5 hiệp hội doanh nghiệp liên quan đến vận tải đường thủy nội địa gửi Phó thủ tướng Lê Văn Thành, trong đó bao gồm Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam; Hiệp hội Đại lý, môi giới và dịch vụ Hàng hải Việt Nam; Hiệp hội Chủ hàng Việt Nam; Hiệp hội Cảng biển Việt Nam và Hiệp hội Chủ tàu Việt Nam.
Các hiệp hội, doanh nghiệp và Cục Đường thủy nội địa Việt Nam kiến nghị, việc thu phí hạ tầng cảng biển đối với hàng vận chuyển bằng phương tiện thủy nội địa là chưa hợp lý, chưa đúng đối tượng. Đồng thời làm tăng gánh nặng cho doanh nghiệp, nảy sinh tình trạng "phí chồng phí", giảm tính cạnh tranh của các doanh nghiệp vận tải đường thủy.
Các hiệp hội phân tích rằng mục đích của việc thu phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển trên địa bàn thành phố Hải Phòng là tạo nguồn thu nhằm phục vụ cho việc hoàn thiện hạ tầng của địa phương kết nối các cảng biển, giảm ùn tắc giao thông, tai nạn.
Trong khi đó, phương tiện vận tải bằng đường thủy không sử dụng kết cấu hạ tầng công cộng, công trình dịch vụ trong khu vực cửa khẩu cảng biển, không gây ùn tắc giao thông. Ngoài ra, đường thủy nội địa không chỉ góp phần làm giảm áp lực cho hạ tầng đường bộ, giảm ùn tắc, giảm tai nạn giao thông trên các tuyến đường bộ của địa phương kết nối đến cảng biển, mà còn giảm khí thải carbon vào môi trường, hướng tới thực hiện cam kết mạnh mẽ của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị COP26 là Việt Nam sẽ có “phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050", cũng như góp phần giảm phí duy tu sửa chữa hạ tầng hàng năm của Chính phủ.
Theo thống kê 5 năm trở lại đây, chi phí công dành cho phát triển đường thủy chỉ bằng một phần rất nhỏ so với đường bộ. Đường thủy nội địa chủ yếu sử dụng tuyến luồng, kênh rạch mang tính tự nhiên hiện hữu.
5 hiệp hội cho biết việc Hải Phòng thu phí cơ sở hạ tầng đã làm giảm sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển, mất lợi thế là cảng biển trung chuyển của khu vực.
Số liệu cho thấy, trước khi thu phí, từ năm 2012 đến 2017, tốc độ tăng trưởng hàng năm sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển Hải Phòng đạt 7,8% một năm, Quảng Ninh đạt 3,5% một năm. Sau khi thu phí từ năm 2017 đến 2020, tăng trưởng hàng thông qua cảng biển Hải Phòng bị giảm một nửa, chỉ còn 3,9% một năm, trong khi đó cảng biển Quảng Ninh tăng hơn 4 lần đạt 15,3% một năm.
Với những đặc thù của phương thức vận tải hàng hóa/container bằng đường thủy khu vực phía Bắc, ít gây ô nhiễm môi trường, giảm ùn tắc và vận hành theo hướng vận tải xanh, chi phí vận chuyển chỉ bằng khoảng 20% so với vận tải đường bộ và thuận lợi hơn trong việc áp dụng luồng xanh trong chống dịch COVID-19, giảm đứt gãy chuỗi cung ứng, vì vậy, cần khuyến khích tăng nhanh, qua đó góp phần giảm chi phí logistics, tăng năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế và hàng hóa xuất nhập khẩu, cũng như cải thiện cơ cấu phương thức vận chuyển mà Bộ Giao thông Vận tải đang nỗ lực phấn đấu.
Trước những lợi ích trên, các hiệp hội đề nghị Phó thủ tướng Lê Văn Thành chỉ đạo Hải Phòng không tiếp tục thu phí cơ sở hạ tầng với hàng hóa hoặc container được vận tải bằng đường thủy nội địa.
 |
Vận chuyển hàng hóa bằng đường thủy nội địa |
Bên cạnh hàng nội địa xuất nhập khẩu của Việt Nam nêu trên, các doanh nghiệp cũng kiến nghị vận tải đường thủy có khai thác bến cảng đang gặp khó khăn trong thu hút hàng trung chuyển, quá cảnh, tạm nhập-tái xuất, dường như không còn lượng hàng này
Hàng hóa trung chuyển là loại hàng chỉ nằm trong địa phận bến cảng để chuyển từ tàu này sang tàu khác và đi theo đường biển; hàng quá cảnh, hàng tạm nhập-tái xuất với mức phí rất cao 2,2 triệu đồng/container 20 feet và 4,4 triệu đồng/container 40 feet nên các doanh nghiệp đang mất nguồn hàng này. Nhiều doanh nghiệp logistics về vận tải và kho bãi đã phải chuyển công năng.
Hàng trái cây của Thái Lan, hàng thịt đông lạnh của nước ngoài xuất qua các cửa khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc, hàng hóa quá cảnh qua cụm cảng Hải Phòng hiện nay không còn. Theo đó, hàng quá cảnh sẽ dịch chuyển sang các nước bạn (ví dụ hàng trái cây sẽ sang Lào đi đường sắt qua Trung Quốc hoặc đi đường bộ thay vì phải quá cảnh qua Việt Nam).
Vì vậy, các doanh nghiệp cũng kiến nghị không thu phí vì không thuộc đối tượng thu phí cơ sở hạ tầng đối với hàng trung chuyển vì không đưa hàng hóa vào khu vực sâu trong nội địa.
Đối với hàng tạm nhập-tái xuất, hàng quá cảnh, thu với mức phí bằng với mức phí hàng hóa xuất nhập khẩu, tương đương 250.000 đồng/container 20 feet và 500.000 đồng/container 40 feet. Đối với các địa phương có ý định thu phí cơ sở hạ tầng cảng biển sắp tới giống như Hải Phòng, các doanh nghiệp đề nghị không thu phí cơ sở hạ tầng đối với hàng hóa container được vận tải bằng đường thủy nội địa.
 |
Cảng biển Nam Đình Vũ, Hải Phòng |
Tiếp nhận kiến nghị của các doanh nghiệp, hiệp hội vận tải đường thủy nội địa, Bộ GTVT đã có văn bản đề nghị Hải Phòng và TP HCM xem xét kiến nghị về việc miễn, giảm phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu (phí hạ tầng) cảng biển đối với hàng quá cảnh, chuyển khẩu vận chuyển bằng đường thủy nội địa.
Theo Bộ GTVT, kiến nghị trên sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh dịch Covid-19 và giảm chi phí logistics, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
