Trung Quốc áp lệnh 248, 249 với nông sản Việt Nam từ 01/01/2022. Ảnh: Internet

Đây là nội dung được thông tin tại Diễn đàn trực tuyến “Chia sẻ thông tin, thích ứng với quy định mới trong xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào thị trường Trung Quốc do Tổ Điều hành Diễn đàn Thông tin kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản (Diễn đàn Kết nối nông sản 970), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức sáng 06/11.

Sự thay đổi của Trung Quốc trong các quy định nhập khẩu nông sản sang thị trường nước này chủ yếu tập trung trong hai lệnh 248 và 249 của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 01/01/2022.

Hai quy định có nội dung chủ yếu về đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu nông sản với 18 nhóm sản phẩm (lệnh 248) và quy định về an toàn thực phẩm, nêu rõ cấm nhập khẩu thực phẩm "bị nhiễm mầm bệnh truyền nhiễm“ COVID-19 (lệnh 249).

Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính

Chia sẻ tại Diễn đàn về Quy định kiểm dịch động, thực vật nông sản xuất khẩu thị trường Trung Quốc, TS. Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về Vệ sinh Dịch tễ và Kiểm dịch Động thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam - Bộ NN&PTNT) cho biết, ASEAN là thị trường xuất khẩu lớn nhất và nguồn nhập khẩu thứ hai với Trung Quốc, sau Brazil.

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, xuất nhập khẩu nông sản của Trung Quốc (8 tháng 2021) đạt 199,42 tỷ USD, tăng 27,0% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu 52,06 tỷ USD, tăng 8,9%; nhập khẩu 147,36 tỷ USD, tăng 34,9%; nhập siêu 95,30 tỷ USD, tăng 55,2%.

Những năm trở lại đây ASEAN là đối tác thương mại nông sản lớn nhất của Trung Quốc. Từ năm 2013 – 2020, thương mại nông sản Trung Quốc - ASEAN đã tăng trưởng 14%/năm (tốc độ tăng trưởng toàn cầu là 11,9%)

Xuất khẩu nông lâm thủy sản, thực phẩm của Việt Nam vào Trung Quốc gần đây có xu hướng giảm

Trung Quốc chủ yếu nhập khẩu từ Việt Nam trái cây nhiệt đới (sầu riêng, chuối, thanh long, nhãn...), dầu cọ, thủy sản (tôm, cá tra, bột cá làm thức ăn chăn nuôi...) và gạo.

Tuy nhiên, xuất nhập khẩu giữa Việt Nam – Trung Quốc thời gian gần đây có xu hướng giảm. Nguyên nhân lớn nhất là bởi dịch bệnh COVID-19 khiến Trung Quốc siết chặt hơn quy định nhập khẩu nông sản vào thị trường nước này.

"Để xuất khẩu sang Trung Quốc, doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ về các quy trình kiểm soát, và những tiêu chuẩn để mở cửa thị trường, cũng như các thông báo của Hiệp định về các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật, được thỏa thuận bởi các thành viên của WTO (SPS)".

TS. Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ NN PTNT)

Văn phòng SPS Việt Nam thông tin, rằng quy trình kiểm tra nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc cần một số bước chính như: đăng ký với Tổng cục Hải quan Trung Quốc theo biểu mẫu, thông tin cụ thể về cửa khẩu nhập khẩu nông sản, quy cách đóng gói bao bì…

Bên cạnh đó, doanh nghiệp trong nước phải tuân thủ chặt chẽ các quy định của WTO, và các Hiệp định song phương với Trung Quốc, nhằm đáp ứng những thay đổi liên tục của thị trường này.

Trong tháng 10/2021, Trung Quốc đã đưa ra tổng cộng 42 thông báo về những thay đổi SPS (vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật, trong đó có 4 thông báo sửa đổi.

Quy trình kiểm tra nông sản nhập khẩu của Trung Quốc

Gần nhất, Bộ Nông nghiệp Nông thôn, Ủy ban Y tế Quốc gia và Tổng cục Quản lý giám sát thị trường Trung Quốc thống nhất ban hành Tiêu chuẩn mới GB 2763-2021, quy định 10.092 mức giới hạn dư lượng tối đa, với 564 loại thuốc bảo vệ thực vật, trong danh mục 376 thực phẩm.

So với tiêu chuẩn GB2763-2019, số lượng loại thuốc bảo vệ thực vật trong tiêu chuẩn mới tăng 81 loại, tăng 16,7%; giới hạn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tăng 2.985 loại, tăng 42%.

"Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính" là nhận định của TS. Ngô Xuân Nam tại Diễn đàn.

Cùng nhận định với Văn phòng SPS Việt Nam, ông Khang Thành Vỹ, Chủ tịch Hiệp hội hoa quả quốc tế Bằng Tường (Quảng Tây, Trung Quốc) cho biết, do tình hình COVID-19, doanh nghiệp cả Trung Quốc và Việt Nam đều bị ảnh hưởng, nông sản khi thông quan phải khử trùng ở cả 2 phía nên tốc độ xuất khẩu giảm mạnh so với trước.

Thêm vào đó, hoa quả Việt Nam khi nhập khẩu vào Trung Quốc đang phải kiểm tra 100%, điều này khác với hoa quả nhập từ Thái Lan, nguồn hàng này chỉ phải kiểm tra trực tiếp 30%.

Những quy định mới trong kiểm định thực vật và thủy sản của Trung Quốc

Đối với các sản phẩm thực vật, Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục phó Cục Bảo vệ Thực vật cho biết, Trung Quốc mới đưa ra danh mục 500 loài sinh vật gây hại thực vật. Trong đó có nhiều loài sinh vật gây hại phổ biến, thường đi theo các loại quả xuất khẩu tươi.

Thanh Long Việt Nam xuất khẩu Trung Quốc

“Do đó, các doanh nghiệp cần chú ý để thực hiện biện pháp loại bỏ trước khi xuất khẩu”, ông Huỳnh Tấn Đạt nhấn mạnh. Ông Đạt cũng thông tin, đến nay, Cục Bảo vệ Thực vật đã phối hợp với Hải quan Trung Quốc phê duyệt gần 2.000 mã số vùng trồng và gần 1.800 cơ sở đóng gói.

Phía Trung Quốc đang ngày càng kiểm soát chặt chẽ hàng hóa qua biên giới, đặc biệt là giao thương tiểu ngạch cùng với đó là yêu cầu đàm phán mở cửa đối với từng loại sản phẩm. Ngoài ra, phía Trung Quốc đang quản lý sản phẩm nhập khẩu theo hình thức nghị định thư và yêu cầu khai báo mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói.

Đối với thủy sản đông lạnh, thuỷ sản sống, TS Lê Bá Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông, thuỷ sản (Bộ NN&PTNT), cho biết: Đến nay Trung Quốc đã công nhận danh sách 748 cơ sở chế biến thuỷ sản, 20 cơ sở xuất khẩu thuỷ sản sống (tôm sú, tôm thẻ, tôm hùm, cua); 48 loài thuỷ sản và 128 loại sản phẩm thuỷ sản được phép xuất khẩu vào nước này.

Thủy sản Việt Nam trên đường sang cửa khẩu Trung Quốc

Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là Trung Quốc đang duy trì việc kiểm soát COVID-19 trên bao bì, phương tiện vận chuyển thủy sản đông lạnh, thuỷ sản sống. Điều này gây khó khăn rất nhiều cho các đơn vị xuất khẩu, vì phải mất nhiều thời gian chờ tại cửa khẩu.

Ông Anh cũng cho cho biết, số lô hàng thuỷ sản của Việt Nam sang Trung Quốc bị cảnh báo thời gian gần đây tăng khá nhanh. Đây là điều đáng lưu ý đối với các doanh nghiệp chế biến thuỷ sản xuất khẩu, đặc biệt là các chỉ tiêu phụ gia thực phẩm, chỉ tiêu về bệnh thuỷ sản”.

Cục Quản lý chất lượng nông, thuỷ sản cũng đã làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để giải thích rõ ràng về một số lô hàng bị cảnh báo có việc xuất hiện dấu vết của COVID-19 trên bao bì hoặc phương tiện vận chuyển.

“Hiện nay Cục Quản lý chất lượng nông, thuỷ sản (Bộ NN&PTNT) đang đề nghị Trung Quốc bổ sung thêm 92 doanh nghiệp chế biến thuỷ sản đã đăng ký bổ sung đến thời điểm hiện nay vào danh sách theo quy định tại Lệnh 248”, ông Lê Bá Anh cho biết.