Bắc Giang phấn đấu đến năm 2030, tỷ lệ người DTTS nói được tiếng dân tộc đạt từ 15 - 20%. Ảnh minh họa: Cổng TTĐT Bắc Giang

Bắc Giang là tỉnh miền núi với 45 thành phần dân tộc thiểu số (DTTS), trong đó có 6 DTTS bản địa có dân số đông, sinh sống thành cộng đồng, gồm: Nùng, Tày, Sán Dìu, Hoa, Sán Chay (bao gồm Cao Lan và Sán Chí), Dao chiếm 97,78%; còn lại 39 thành phần DTTS khác chiếm 2,22% dân số người DTTS.

Những năm vừa qua, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (ĐBDTTS&MN) giai đoạn 2021-2030, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm phát huy mọi nguồn lực vùng ĐBDTTS&MN; tạo nên những thành tựu quan trọng trên nhiều mặt đời sống xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh…

Tuy nhiên, hiện nay đã có nhiều nét văn hóa truyền thống tốt đẹp như: Ngôn ngữ, lễ hội, kiến trúc, phong tục tập quán, tín ngưỡng… đặc biệt là ngôn ngữ (tiếng nói, chữ viết) của 6 thành phần DTTS bản địa có dân số đông, sinh sống đang dần bị mai một theo thời gian.

Theo kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội các DTTS tỉnh Bắc Giang năm 2019 cho thấy; toàn tỉnh chỉ còn 1,0 % số người DTTS nói được tiếng của dân tộc mình; trong đó: Dân tộc Sán Chay (Cao Lan, Sán Chí) 4,16%; Dao 1,45%; Hoa 1,34%; Tày 1,29%; Nùng 0,93%; Sán Dìu 0,45%.

Các dân tộc này đều có bản sắc văn hóa và tiếng nói riêng (không có chữ viết riêng); việc hình thành, lưu truyền bản sắc văn hóa của họ từ ngàn xưa tới nay đều thông qua tiếng nói và bằng phương pháp truyền khẩu. Nhưng đáng lo ngại nhất là số người DTTS không còn nói được tiếng của dân tộc mình chủ yếu ở lứa tuổi thanh thiếu niên, thế hệ có trách nhiệm kế tục gìn giữ và lưu truyền bản sắc văn hóa của dân tộc mình cho đời sau.

Đề án bảo tồn, phát huy tiếng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Bắc Giang sẽ triển khai công tác nghiên cứu bảo tồn, phát huy tiếng dân tộc thiểu số (ngôn ngữ - tiếng nói) của 6 thành phần dân tộc thiểu số chiếm số đông, sinh sống ổn định thành cộng đồng trên địa bàn tỉnh Bắc Giang là: Nùng, Tày, Sán Dìu, Hoa, Sán Chay (Cao Lan, Sán Chí) và Dao, trọng tâm là 73 xã vùng đồng bào DTTS&MN tại các huyện: Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế và Lạng Giang.

Mục tiêu của Đề án nhằm từng bước tăng tỷ lệ người DTTS nói được tiếng dân tộc bình quân từ 2- 3%/năm; phấn đấu đến năm 2030 tỷ lệ người DTTS nói được tiếng dân tộc đạt từ 15 - 20%.

Từ năm học 2024 - 2025, đến hết năm học 2029 - 2030, phấn đấu 100% các trường học vùng đồng bào DTTS&MN tổ chức được lớp học tiếng dân tộc và duy trì thường xuyên việc dạy và học tiếng dân tộc. Đồng thời, triển khai thí điểm việc dạy và học tiếng dân tộc trong cộng đồng ở 73 xã vùng đồng bào DTTS&MN; mỗi xã chọn 01 thôn/bản để làm điểm và rút kinh nghiệm cho triển khai những năm sau.

Từ năm 2026 đến năm 2030, hằng năm tổ chức lớp học tiếng dân tộc và duy trì thường xuyên việc dạy và học tiếng dân tộc trong cộng đồng; phấn đấu đến hết năm 2030: 100% số thôn/bản (539 thôn/bản) vùng đồng bào DTTS&MN tổ chức được các lớp học tiếng dân tộc và duy trì thường xuyên việc dạy và học tiếng dân tộc trong cộng đồng.

Đến hết năm 2030 các huyện: Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam, Yên Thế, mỗi huyện có từ 2-3 thôn/bản có đội văn nghệ biểu diễn bằng tiếng dân tộc phục vụ cho du khách tại các điểm du lịch cộng đồng.

Đề án đã đề ra các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện mục tiêu trên gồm: 1) Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền cơ sở và người dân về sự cần thiết phải bảo tồn, phát huy ngôn ngữ các DTTS; 2) Xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các hoạt động bảo tồn, phát huy ngôn ngữ các DTTS.

3) Xây dựng tài liệu truyền, dạy tiếng dân tộc của tỉnh Bắc Giang để tổ chức truyền dạy trong các trường học vùng đồng bào DTTS&MN và cộng đồng; 4) Thực hiện tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng sư phạm cho lực lượng truyền dạy tiếng DTTS; 5) Thực hiện truyền dạy tiếng DTTS trong cộng đồng và các trường học; 6) Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong truyền dạy tiếng dân tộc.