Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh.

Báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV sáng 20/10 về công tác Thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế (UBKT) của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, việc ban hành kịp thời và triển khai bước đầu có hiệu quả các Nghị quyết của Quốc hội đã giúp kinh tế - xã hội tiếp tục phục hồi mạnh mẽ với nhiều điểm sáng.

Một loạt những thành tựu tích cực nổi bật được Chủ nhiệm Uỷ ban kinh tế Quốc hội nêu ra, như kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, CPI 9 tháng tăng 2,73%, lạm phát cơ bản tăng 1,88%. Các cân đối lớn được bảo đảm, thị trường tiền tệ cơ bản ổn định, đồng Việt Nam được đánh giá là một trong những đồng tiền ổn định nhất trong khu vực.

Việt Nam là quốc gia duy nhất ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và là một trong 4 quốc gia trên thế giới được Moody’s nâng hạng tín nhiệm kể từ đầu năm đến nay.

Ước thực hiện cả năm 2022 có 14/15 chỉ tiêu về phát triển kinh tế - xã hội đạt và vượt mục tiêu, trong đó tăng trưởng GDP cả năm ước khoảng 8%, vượt mức chỉ tiêu phấn đấu.

Thu từ cổ phần hoá 3 năm liền không đạt

Bên cạnh các kết quả đạt được, Ủy ban Kinh tế cũng nhận định về những tồn tại, bất cập trong từng lĩnh vực kinh tế - xã hội.

Điển hình là việc triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội có mặt còn hạn chế; phân bổ vốn chậm, tỷ lệ giải ngân khá thấp; tính đến 28/9/2022 mới đạt 20%.

Giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% mới chỉ đạt khoảng 13,5 tỷ đồng trên gần 16.035 tỷ đồng phân bổ cho năm 2022. Mục tiêu “phấn đấu giảm lãi suất cho vay khoảng 0,5% - 1% trong 2 năm 2022 và 2023, nhất là đối với lĩnh vực ưu tiên” là rất khó thực hiện trong điều kiện hiện nay.

Xây dựng dự toán thu ngân sách Nhà nước chưa sát thực tế, còn quá thận trọng, có thể đã làm giảm không gian của chính sách tài khóa, báo cáo thẩm tra nhận định.

Thu ngân sách 9 tháng đã đạt 94%, ước cả năm vượt dự toán hơn 14%. Tỷ trọng thu ngân sách Trung ương đang có xu hướng giảm dần trong tổng thu, ảnh hưởng đến vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, đặc biệt trong việc cân đối nguồn lực cho thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, các dự án quan trọng quốc gia.

Thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp 3 năm liền không đạt dự toán, năm 2022 chỉ đạt 2.800 tỷ đồng, giảm 37.200 tỷ đồng so với dự toán.

Giải ngân đầu tư công vẫn là điểm nghẽn chưa được giải quyết hiệu quả. Đến hết tháng 9 năm 2022 mới chỉ đạt 46,7%, riêng vốn ODA chỉ đạt khoảng 15%. Có tới 39/51 bộ, cơ quan trung ương và 22/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức trung bình, trong đó có 14 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân dưới 20%.

Triển khai các dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm như Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020, Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng Hàng không quốc tế Long Thành và Dự án đầu tư xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1…còn nhiều khó khăn, vướng mắc, ảnh hưởng đến tiến độ.

Mặc dù giải ngân FDI đạt kết quả tích cực, dự kiến cả năm đạt khoảng 21-22 tỷ USD nhưng thu hút FDI 9 tháng giảm 15,3%, vốn đăng ký cấp mới chỉ bằng 57% so với cùng kỳ năm 2021.

Thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển nhanh nhưng có nhiều biến động và tiềm ẩn rủi ro. Kết thúc phiên ngày 7/10/2022, chứng khoán Việt Nam đã giảm 484 điểm, tương ứng 31,8% từ đỉnh (ngày 6/1/2022), là thị trường có mức giảm mạnh nhất thế giới.

Các doanh nghiệp có tỷ lệ đòn bẩy tài chính cao, tình hình tài chính kém lành mạnh có thể gặp khó khăn trong việc thanh toán các khoản tín dụng hoặc nợ trái phiếu đến hạn. Vụ việc xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh, Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư An Đông cùng với những vụ việc khác liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp xảy ra gần đây được xã hội, người dân rất quan tâm, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Thị trường bất động sản có dấu hiệu tăng nóng trong những tháng đầu năm 2022, có tình trạng “đẩy giá”, gây sốt ảo bất động sản...

Các đại biểu tham dự Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV.

Mở rộng hơn không gian chính sách tài khóa

Trước những tồn tại, bất cập nêu trên, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội kiến nghị xem xét, đánh giá kỹ hơn việc lập dự toán ngân sách Nhà nước, cân nhắc xây dựng dự toán thu ngân sách Nhà nước tích cực hơn để tăng chi đầu tư phát triển và giảm bớt bội chi.

Điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt và chú trọng hơn đến việc hướng dòng vốn vào lĩnh vực ưu tiên của nền kinh tế, đồng thời thận trọng với rủi ro lạm phát. Việc sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ hiện hành như lãi suất, tăng trưởng tín dụng và các biện pháp điều hành thị trường ngoại hối phải nhất quán.

Có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy triển khai có hiệu quả gói hỗ trợ lãi suất 2%. Duy trì ổn định, an toàn của thị trường tài chính, tiền tệ, nhất là các lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro như thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, vàng. Lưu ý rủi ro liên thông giữa thị trường bất động sản với thị trường vốn và hệ thống các tổ chức tín dụng; khắc phục, xử lý nghiêm tình trạng sở hữu chéo.

Nghiên cứu mở rộng hơn không gian chính sách tài khóa nhưng cần gắn với hiệu quả của đầu tư công để tránh gây rủi ro bất ổn kinh tế vĩ mô. Phối hợp linh hoạt với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác với quy mô phù hợp và chủ động điều chỉnh để phù hợp với tốc độ phục hồi nền kinh tế.