 |
Thúc giải ngân “vốn mồi”, tối đa mục tiêu phục hồi kinh tế
Chỉ còn một tuần cuối cùng để nỗ lực hoàn thành các mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2021 ở mức cao nhất. Trong khi năm 2020, giải ngân vốn đầu tư công trên 97% tạo động lực lớn cho tăng trưởng kinh tế thì sang năm 2021, việc “tiêu” vốn đầu tư công đối diện nhiều thách thức lớn.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, ước giải ngân vốn ngân sách nhà nước 11 tháng năm 2021 đạt 294.589,31 tỷ đồng, tương đương 63,86% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao và thấp hơn đáng kể so với mức giải ngân cùng kỳ năm 2020 (71,4%).
Trong đó có tới 19 bộ và 2 tỉnh thành tỷ lệ giải ngân dưới 30%, một số cơ quan như Ủy ban Dân tộc, Ủy ban toàn quốc Liên hiệp Các hội văn học - nghệ thuật Việt Nam và Liên hiệp Các hội khoa học - kỹ thuật Việt Nam chưa giải ngân được đồng vốn nào.
 |
Sốt ruột trước tiến độ giải ngân đầu tư công chậm trễ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thành lập 6 Tổ công tác theo Quyết định số 1962/QĐ-TTg để kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn trong giải ngân ở các bộ, ngành, địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp. Trong nửa đầu tháng 12, cả 6 Tổ công tác đã hoàn thành nhiệm vụ làm việc với các bộ, ngành, địa phương được giao.
Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương nhấn mạnh trong buổi làm việc của Tổ công tác số 6 với 6 địa phương khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên (TP. Đà Nẵng, Quảng Nam, Bình Định, Đắk Lắk, Kon Tum, Gia Lai) chiều 10/12: “Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công sẽ có ảnh hưởng rất lớn tới tăng trưởng kinh tế”.
Điều này đồng nghĩa muốn tăng trưởng kinh tế năm nay đạt mức cao nhất có thể, phải nỗ lực “tiêu” vốn đầu tư công cho đến những ngày cuối cùng của năm, phải làm ngày làm đêm đẩy nhanh tiến độ hoàn thành công trình, phải phấn đấu giải ngân vốn đầu tư công đạt mức cao nhất nhưng gắn với kiểm soát chất lượng công trình, đúng như chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành.
Vốn không giải ngân hết sẽ bị hủy dự toán
Một áp lực khác buộc các địa phương đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công là thời hạn niên độ ngân sách 2021. Chỉ còn hơn 1 tháng trước khi thời điểm kết thúc niên độ ngân sách 2021 vào cuối tháng 1/2022. Luật Đầu tư công quy định rõ ngành, địa phương nào không giải ngân vốn đầu tư công năm 2021, các dự án không rơi vào trường hợp bất khả kháng thì không được kéo dài sang năm 2022, tức sẽ bị cắt giảm vốn đầu tư công trung hạn tương ứng với số vốn không giải ngân hết và sẽ bị hủy dự toán theo quy định hiện hành.
Ông Đỗ Thành Trung, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân, Bộ KH&ĐT đã nêu rõ trong buổi làm việc của Tổ công tác số 6: “Thời gian qua, Chính phủ đã báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội về việc kéo dài giải ngân vốn kế hoạch năm 2021, nhưng Ủy ban thường vụ Quốc hội không đồng ý, yêu cầu thực hiện đúng quy định”.
“Thời gian qua, Chính phủ đã báo cáo Uỷ ban thường vụ Quốc hội về việc kéo dài giải ngân vốn kế hoạch năm 2021, nhưng Uỷ ban thường vụ Quốc hội không đồng ý, yêu cầu thực hiện đúng quy định”
Như vậy, rất khó để địa phương, ban ngành được chấp thuận kéo dài vốn kế hoạch năm 2021 sang năm 2022. Trong trường hợp không giải ngân được vốn đúng hạn, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương lo ngại những hệ lụy lớn sau đó: “Để dự án có thể tiếp tục triển khai thì sẽ phải bố trí vốn năm 2022 cho dự án. Như thế có nghĩa là phải dùng dự toán của dự án khác và dự án đó sẽ bị ảnh hưởng”.
Ngoài ra, việc cắt giảm vốn đầu tư công trung hạn tương ứng với số vốn không giải ngân hết sẽ ảnh hưởng tới khả năng địa phương hoàn thành các dự án đầu tư công trong trung hạn. “Để giải quyết vấn đề này, các địa phương phải cắt giảm các dự án khởi công mới để dành vốn cho các dự án đang triển khai”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nói thêm.
Như vậy, nguy cơ bị cắt giảm vốn là áp lực lớn buộc ban ngành, địa phương đốc thúc giải ngân nhanh, giải ngân tối đa vốn đầu tư công.
“Bung sức” giải ngân trong năm 2022: Cần thiết quy trách nhiệm người đứng đầu
Hàng loạt chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công không chỉ để phục vụ công tác giải ngân đầu tư công trong phần còn lại của năm 2021, mà còn tạo tiền đề cho tiến độ giải ngân năm 2022 và các năm sau đó.
Ngày 28/7, tại Kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa XV, Quốc hội thông qua kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 với số vốn được bố trí lên tới 2,87 triệu tỷ. Như vậy, bình quân mỗi năm trong giai đoạn 2021-2025, nền kinh tế phải tiêu hết khoảng 574.000 tỷ vốn đầu tư công. Kế hoạch cũng đặt ra mục tiêu phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân bình quân 90%/ năm kế hoạch Quốc hội giao, số dự án hoàn thành đạt trên 80% tổng số dự án được bố trí vốn.
Với tỷ lệ giải ngân chưa đầy 64% tính đến hết tháng 11/2021, rất khó để giải ngân đầu tư công “về đích” trong năm nay. Như vậy đồng nghĩa để hoàn thành mục tiêu mà Quốc hội đưa ra cho giai đoạn 2021-2025 về tỷ lệ giải ngân bình quân 90%/ năm, nền kinh tế sẽ phải làm rất tốt mục tiêu giải ngân những năm sau đó, kể từ 2022.
Giai đoạn 2016-2020, tỷ lệ giải ngân bình quân cả năm đạt khoảng 83,4% kế hoạch do Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, riêng năm 2020, tỷ lệ giải ngân đạt cao nhất, lên tới 97,46%. Tức là với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, tỷ lệ giải ngân hơn 90% không phải bài toán bất khả thi.
Trao đổi với MEKONG ASEAN, TS. Vũ Sỹ Cường, chuyên gia tài chính công (Học viện Tài chính) nhận định: “Năm 2020 vì sao tỷ lệ giải ngân trên 90%? Vì hồi đó đặt nặng vấn đề trách nhiệm giải ngân. Bây giờ cũng nên thế, cũng cần một cơ chế rõ ràng. Cơ quan nào, địa phương nào giải ngân thấp thì xem xét trách nhiệm người đứng đầu, vướng chỗ nào thì gỡ chỗ đó. Cần có quy chế giám sát kiểm tra tiến độ giải ngân rõ ràng, cần chú trọng trách nhiệm giải trình và phân cấp quản lý chi đầu tư công”.
Tương tự, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương tại buổi làm việc của Tổ công tác số 6 hôm 10/12 cũng nhấn mạnh: “Qua kinh nghiệm của năm 2021, các địa phương phải lưu ý việc xây dựng kế hoạch 2022, không nên xây dựng quá khả năng giải ngân của mình. Năm 2022, công tác điều hành đầu tư công của Chính phủ sẽ rất quyết liệt và sẽ quy trách nhiệm rất rõ ràng, nhất là với những người đứng đầu”.
Trước đó, tại cuộc giao ban của các bộ, ngành với tỉnh Đồng Nai hôm 9/12 liên quan đến tiến độ triển khai dự án xây dựng sân bay quốc tế Long Thành, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành chỉ đạo: “Đây là công trình trọng điểm, ai mà chậm, làm ảnh hưởng tiến độ thì đứng ra ngoài, để người khác làm”. Tinh thần này có lẽ cần được phát huy với mọi dự án đầu tư công, để giải bài toán trầm kha chậm giải ngân trong nhiều năm nay.
"Năm 2022, công tác điều hành đầu tư công của Chính phủ sẽ rất quyết liệt và sẽ quy trách nhiệm rất rõ ràng, nhất là với những người đứng đầu"
Ngày 21/12/2021, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 342/TB-VPCP về kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành tại cuộc họp kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 của một số bộ, cơ quan Trung ương và địa phương.
Trong đó, Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, cơ quan, địa phương cần tập trung đề cao trách nhiệm người đứng đầu, phấn đấu giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 đạt mức cao nhất, việc giải ngân vốn đầu tư phải gắn với kiểm soát chất lượng công trình, hồ sơ thủ tục theo đúng quy định, sớm đưa công trình vào khai thác, sử dụng.
Ngoài ra, cần khẩn trương có văn bản cam kết về tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư năm 2021, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Riêng kế hoạch vốn đầu tư năm 2020 kéo dài sang năm 2021 phấn đấu tỷ lệ giải ngân đạt 100%.
