Kết quả chủ yếu khảo sát tình hình doanh nghiệp tháng 5/2023 của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) báo cáo Thủ tướng Chính phủ ngày 25/5 cho thấy, khó khăn lớn nhất từ thiếu đơn hàng đã khiến tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến còn hoạt động trong năm 2023 dự báo phải cắt giảm quy mô từ 5% trở lên.
Cụ thể, tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô lao động trên 50% là 22,2%; tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô lao động từ 21 - 50% là 24%; tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô lao động từ 5-20% là 25%.
Tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến cắt giảm theo quy mô doanh thu cũng có những sụt giảm đáng kể. Trong đó, tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu trên 50% là 29,4%; tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu từ 21 - 50% là 30,7%; tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu từ 5 - 20% là 20,6%.
Từ những khó khăn về triển vọng phát triển kinh doanh, khảo sát của Ban IV đã ghi nhận rất nhiều kiến nghị, đề xuất cụ thể từ cộng đồng doanh nghiệp mang tính cấp bách, hướng đến tháo gỡ các nút thắt ngay trước mắt nhằm củng cố niềm tin và gia tăng nội lực để doanh nghiệp và nền kinh tế đất nước vượt qua giai đoạn nhiều thách thức hiện nay.
Các kiến nghị được chia làm 4 nhóm đề xuất, gồm: Các đề xuất giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp
Ban IV kiến nghị Chính phủ kéo dài thời hạn các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đã phát huy hiệu quả trong giai đoạn Covid-19, bao gồm việc giảm 2% thuế giá trị gia tăng đến hết năm 2025 thay vì chỉ hết năm 2023.
Chi phí lao động cần được tiếp tục giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn, hay xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới để phù hợp với bối cảnh mới.
Đẩy nhanh việc hoàn thuế cho doanh nghiệp tránh kéo dài như hiện nay. “Một số cơ chế đặc biệt cần được suy nghĩ tới, như: Cho phép doanh nghiệp được hoàn thuế trong vòng 3 tháng sau khi hoàn thành xuất khẩu đơn hàng; kết hợp các biện pháp thanh tra, hậu kiểm để kiểm soát rủi ro, chống gian lận thuế nhằm tạo điều kiện cho số đông các doanh nghiệp tuân thủ tốt pháp luật”, báo cáo Ban IV nêu ví dụ.
Đưa thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp xuất khẩu về mức 5-10% để tạo sức cạnh tranh với doanh nghiệp các nước khác.
 |
Đề xuất giảm 2% thuế giá trị gia tăng đến hết năm 2025. |
Các đề xuất để doanh nghiệp tiếp cận được vốn vay
Một kiến nghị được nhiều doanh nghiệp mong chờ là nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực sản xuất chủ lực, trong đó có những khoản mục dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Ban IV cũng kiến nghị Chính phủ không siết tín dụng với các nhóm bất động sản liên quan đến xây dựng nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hạ tầng sản xuất.
Cho phép ngân hàng thương mại trong nước được mua lại các trái phiếu sắp tới hạn và xử lý như một dạng tín dụng đặc biệt vì lượng trái phiếu này có giá trị vượt rất nhiều lần khả năng mua lại của các doanh nghiệp trong nước.
Xem xét giảm mạnh lãi suất vay cho thuê, mua nhà ở xã hội để số đông công nhân, người lao động có cơ hội tiếp cận việc thuê, mua nhà từ nguồn hỗ trợ tín dụng.
Đồng thời, kiến nghị Nhà nước xem xét các cơ chế để doanh nghiệp tham gia tín chấp, bảo lãnh cho người lao động trong quá trình này so với quy trình xét duyệt phức tạp theo diện “đối tượng chính sách” như hiện nay để chủ trương phát triển nhà ở xã hội đi vào thực tiễn.
Các đề xuất để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh
Để gia tăng nội lực cho doanh nghiệp về dài hạn, Ban IV kiến nghị Chính phủ một loạt giải pháp, như sớm hoàn thành điều tra các vụ án hiện tại để doanh nghiệp ổn định tư tưởng, tập trung sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, cần có nghị quyết không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự.
Hạn chế thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh (không quá 1 lần/năm) và không ban hành thêm văn bản mới tạo thêm gánh nặng về thuế, phí, thủ tục hành chính.
Có cơ chế và quy định pháp lý rõ ràng đối với các chính sách, thủ tục hành chính liên quan tới hỗ trợ doanh nghiệp để cán bộ các cấp có thể thực hiện mà không lo bị phạm lỗi.
Phân quyền cho phép cơ quan phòng cháy chữa cháy cấp quận/huyện thẩm duyệt và nghiệm thu cho các nhà máy có vốn đầu tư dưới 200 tỷ và ngành nghề không đặc biệt gây nguy cơ cháy nổ để giảm thời gian chờ đợi kéo dài.
Ban IV cũng đề nghị thay đổi Luật và quy định về đấu thầu: Bỏ quy định dùng giá của hợp đồng cũ làm dự toán. Cho phép áp dụng công thức giá trong chào bán sản phẩm dựa vào các biến động giá nguyên vật liệu và tỷ giá ở thời điểm sản xuất dựa trên các chỉ số giá được công bố công khai trên thế giới.
Cùng với đó là xem xét cải thiện các quy định liên quan tới mở tài khoản đồng ngoại tệ tại các ngân hàng thương mại để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình tiếp cận với các nguồn cung mới, các thị trường mới trong bối cảnh khó khăn đặc biệt về thị trường như hiện nay.
Các đề xuất để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường
Từ thực tế khó khăn lớn nhất doanh nghiệp đang đối mặt là thiếu đơn hàng, chiếm 59,2% câu trả lời khảo sát, Ban IV cho rằng, cần phát huy trọng tâm vai trò của ngoại giao kinh tế và đàm phán thương mại vào việc phát triển, đa dạng hóa thị trường đầu vào (đặc biệt đối với các ngành may mặc, da giày, đồ gỗ...) và đầu ra để giảm sự phụ thuộc các thị trường truyền thống.
Bên cạnh đó, đề xuất nghiên cứu xây dựng các kênh thông tin tập trung để phân tích, dự báo về các xu hướng kinh tế, kinh doanh quốc tế, cập nhật các ưu đãi phát triển và cảnh báo rủi ro để hỗ trợ doanh nghiệp.
