Tại hội thảo quốc tế “Thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế hợp tác đa dạng và bền vững ở Việt Nam: Giao dịch nội bộ và Liên đoàn Hợp tác xã”, ngày 9/3, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Trần Duy Đông cho biết, dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi) đề cập đến 2 vấn đề mới là: Giao dịch nội bộ và liên đoàn hợp tác xã.

Về vấn đề giao dịch nội bộ, theo Thứ trưởng Trần Duy Đông, Việt Nam đã có quy định về tỷ lệ giao dịch với các thành viên, giao dịch ngoài thành viên tại Luật Hợp tác xã năm 2012.

Song, trên thực tế, Luật chưa làm rõ được giao dịch nào được xem là giao dịch nội bộ, giao dịch nào không, cách thức hạch toán, kế toán nên thiết kế như thế nào cho phù hợp, trên cơ sở đó thiết kế các chính sách khuyến khích, hỗ trợ cho khả thi.

"Chính vì vậy, hiện nay về cơ bản Việt Nam vẫn chưa có được các chính sách khuyến khích hiệu quả cho các tổ chức kinh tế hợp tác, nhất là các tổ chức cung ứng sản phẩm, dịch vụ, phục vụ rất tốt cho thành viên của mình”.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông

Đồng quan điểm với nhìn nhận của Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, TS. Hoàng Vũ Quang, chuyên gia của Công ty Alinea International (Canada) cũng cho rằng, khái niệm “giao dịch nội bộ” vẫn chưa được làm rõ về giải thích sản phẩm dịch vụ, quy định cách tính, quy định chi tiết của Chính phủ.

Từ góc nhìn đó, ông Quang kiến nghị, Chính phủ đưa ra quy định chi tiết về hoạt động, dịch vụ của tổ chức kinh tế hợp tác để tính giao dịch với thành viên; phương pháp tính tỷ lệ giao dịch với thành viên, hạch toán lợi nhuận từ giao dịch với thành viên và lợi nhuận từ giao dịch bên ngoài.

Để thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế hợp tác thông qua giao dịch nội bộ, ông Quang đề xuất sửa đổi quy định về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho lợi nhuận từ giao dịch với thành viên; cho phép các tổ chức kinh tế hợp tác lựa chọn hình thức hạch toán lợi nhuận. Lợi nhuận từ giao dịch với thành viên được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp.

Trong trường hợp tổ chức kinh tế hợp tác có tỷ lệ giao dịch với thành viên lớn thì được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho toàn bộ lợi nhuận tổ chức kinh tế hợp tác trong năm tài chính. Tổ chức kinh tế hợp tác có thể hạch toán lợi nhuận chung cho tất cả các giao dịch của mình.

Hợp tác xã nông nghiệp sẽ được miễn giảm thuế 50% nếu tỷ lệ giao dịch nội bộ đạt trên 50%.

Trong trường hợp tổ chức kinh tế hợp tác có tỷ lệ giao dịch với thành viên thấp thì không được miễn thuế và có thể không hạch toán riêng lợi nhuận từ giao dịch đó và lợi nhuận từ giao dịch bên ngoài.

Về chính sách ưu đãi hỗ trợ, chuyên gia của Công ty Alinea International cho rằng, cần sử dụng “tỷ lệ giao dịch nội bộ” như một điều kiện để thụ hưởng chính sách. Một số chính sách chỉ được hưởng nếu mức độ phục vụ thành viên trên 50%.

Cụ thể, nếu mức độ này trên 50%, sẽ miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các hợp tác xã nông nghiệp; hỗ trợ đất trụ sở (quy mô), đất xây dựng nhà xưởng, kho chứa; hỗ trợ máy móc, nhà xưởng phục vụ sơ chế, chế biến, thương mại. Ngược lại, nếu mức độ dưới 50% thì chỉ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp.

Kinh nghiệm quốc tế: Các nước ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho phần lợi nhuận từ giao dịch với thành viên

New Zealand: Các hợp tác xã được giảm thuế cho các giao dịch với thành viên

Bồ Đào Nha: Quy định chung là hợp tác xã đóng thuế thu nhập doanh nghiệp như doanh nghiệp. Tuy nhiên, hợp tác xã nông nghiệp, hợp tác xã nhà ở, hợp tác xã tiêu dùng được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho lợi nhuận từ giao dịch với thành viên

Pháp: Hợp tác xã nông nghiệp được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho giao dịch với thành viên trong lĩnh vực sản xuất, chế biến và bán nông sản.

Tây Ban Nha: Hợp tác xã trả thuế thu nhập doanh nghiệp 20% cho lợi nhuận từ giao dịch với thành viên (chung là 30%). Hợp tác xã nông nghiệp, hợp tác xã tiêu dùng, hợp tác xã việc làm được giảm ½ thuế thu nhập doanh nghiệp.

Argentina: Hợp tác xã không phải nộp thuế. Hợp tác xã chỉ được chia cho thành viên lợi nhuận từ giao dịch với thành viên. Thành viên phải nộp thuế thu nhập cho lợi nhuận được chia. Lợi nhuận từ giao dịch bên ngoài chuyển vào quỹ không chia của hợp tác xã.

Phillipines: Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho lợi nhuận từ giao dịch với thành viên. Hợp tác xã chỉ giao dịch với thành viên được miễn thuế và phí. Các Hợp tác xã có giao dịch bên ngoài nhưng có dự trữ và tiết kiệm ròng nhỏ hơn 10 triệu peso được miễn các loại thuế.