Thủ lĩnh Al Qaeda Ayman al-Zawahiri. Ảnh: AP

Đối với Ayman al-Zawahiri, một trong những kẻ chủ mưu của vụ tấn công khủng bố 11/9 vào nước Mỹ, việc ngắm nhìn buổi sáng tại nhà riêng từ trung tâm thủ đô Afghanistan đã trở thành một trong số ít thú vui thường xuyên khi sống ẩn náu. Tuy nhiên, Zawahiri không thể ngờ rằng ban công an toàn của mình lại chính là một nơi tử huyệt. Các gián điệp làm việc cho Mỹ và Anh đã theo dõi thủ lĩnh Al-Qaeda trong nhiều tháng trời và chỉ chờ đợi một cơ hội để kết liễu mục tiêu.

Trên thực tế, tuy Osama bin Laden là thủ lĩnh nổi bật của Al Qaeda nhưng Ayman al-Zawahiri mới được đánh giá là lãnh đạo máu lạnh hơn của tổ chức khủng bố này. Nhiều chuyên gia thậm chí còn tin rằng kẻ chủ mưu đứng sau vụ khủng bố tòa tháp đôi tàn bạo đã cướp đi sinh mạng của gần 3.000 người năm 2001 chính Zawahiri.

Đầu tháng 4/2022

Diễn biến đột phá trong hành trình truy lùng và tiêu diệt Ayman al-Zawahiri xuất hiện hồi đầu tháng 4, khi cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan lần đầu tiên báo cáo ngắn gọn với Tổng thống Joe Biden về kết quả cuộc tìm kiếm. Sau nhiều năm tìm thủ lĩnh của Al Qaeda và sau 4 đời tổng thống Mỹ, vị trí cụ thể của hắn đã được tình báo nước này xác định rõ.

Theo một quan chức cấp cao của Taliban, Zawahiri - kẻ tiếp quản Al Qaeda sau khi Mỹ tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden - chưa bao giờ rời khỏi Afghanistan. Sau khi trở thành một trong những người bị truy nã gắt gao nhất thế giới vào tháng 9/2001, Zawahiri đã dành phần lớn thời gian của mình ở vùng núi hẻo lánh thuộc Musa Qala ở miền nam tỉnh Helmand, Afghanistan. Theo thủ lĩnh Taliban này, Zawahiri luôn cố gắng duy trì lối sống khiêm tốn dù từng đi vào các vùng biên giới của Pakistan nhiều lần.

Ngoài ra theo tin tình báo từ những người biết gia đình Zawahiri đã cho biết vị trí của hắn. Theo đó hắn chỉ sống với một người vợ và một cô con gái khi chuyển đến một khu nhà kín cổng cao tường ở Sherpur, một khu vực tương đối giàu có ở trung tâm Kabul. Lúc này, hắn vẫn đang sống dưới sự bảo vệ của Mạng lưới Haqqani - một phe chiến binh và cực đoan được coi là một nhánh bán độc lập của Taliban.

Osama bin Laden (bên trái) cùng Ayman al-Zawahiri. Ảnh: Getty Images

Tháng 5-6/2022

Sau khi tình báo Anh và Mỹ có đầy đủ thông tin xác định rằng Zawahiri đã đến Kabul, họ đã tiến hành một chiến dịch giám sát nhằm theo dõi các tài sản thuộc sở hữu của nhóm Haqqani.

Sau khi tập trung vào một ngôi nhà khả nghi ở khu Sherpur giàu có ở trung tâm Kabul, các quan chức tình báo và chống khủng bố đã hợp tác làm việc để xác định chắc chắn rằng Zawahiri thực sự đang ở bên trong. Sau đó, các quan chức này bắt đầu thiết lập một mô hình mẫu về các thói quen và việc di chuyển hàng ngày của những người bên trong nhà. Cụ thể, các điệp viên Mỹ và Anh đã làm quen được với hành vi của vợ Zawahiri.

Dù vợ của Zawahiri sử dụng các mánh khóe của khủng bố để tránh dẫn bất kỳ ai tới nơi trú ẩn của chồng mình và bản thân tên thủ lĩnh này cũng không bao giờ rời khỏi nhà, các điệp viên vẫn có thể xác định tên này qua những lần xuất hiện thoáng qua trên ban công.

Ngày 1/7/2022

Trong trung tâm chỉ huy khủng hoảng của Nhà Trắng được mệnh danh là Phòng Tình huống, Tổng thống Joe Biden đã được thông báo tóm tắt về một cuộc tấn công Zawahiri. Chiến dịch phức tạp này cần phải được thiết kế một cách cẩn thận để tránh hình thành bi kịch.

Tại cuộc họp ở Phòng Tình huống, ông Biden đã xem mô hình của ngôi nhà mà Zawahiri đang ẩn náu được đưa ra bởi các cố vấn, trong đó gồm Giám đốc CIA William Burns. Tổng thống Biden sau đó cũng đã yêu cầu các quan chức xem xét những hậu quả có thể xảy ra đối với Mark Frerichs - một người Mỹ bị Taliban giam giữ trong hơn 2 năm - cũng như những người Afghanistan đã giúp đỡ Mỹ.

Ngày 25/7/2022

Trong khi vẫn đang bận rộn với tình hình tại Ukraine và bị phong tỏa trong Nhà Trắng vì mắc Covid-19, Tổng thống Biden đã nhận được một bản tóm tắt cuối cùng từ các nhân viên tình báo về tình hình của Zawahiri tại Trung Đông. Các quan chức này đều khuyến nghị ông Biden thực hiện kế hoạch ám sát thủ lĩnh Al Qaeda ngay khi có cơ hội.

Trong khi đó, việc phát triển mẫu R9X của tên lửa Hellfire – loại tên lửa được tiết lộ lần đầu vào năm 2019 đã cải thiện một cách đáng kể khả năng của Mỹ trong việc tiêu diệt mục tiêu với thiệt hại tối thiểu. Thông qua kế hoạch về “cuộc không kích được thiết kế riêng” để phá hủy ban công ngôi nhà, ông Biden đã phê chuẩn tiến hành chiến dịch, nhằm đảm bảo an toàn cho những người khác ngoài Zawahiri đang cư ngụ bên trong.

Địa điểm diễn ra cuộc không kích vào Zawahiri của quân đội Mỹ.

Ngày quyết định 31/7

Cơ hội cho một cuộc không kích đã sớm xuất hiện. Các giai đoạn cuối cùng của chiến dịch này được giám sát ở cả Mỹ và Anh và các nhân viên tình báo của Anh và Mỹ đóng tại căn cứ Menwith Hill, gần Harrogate ở Bắc Yorkshire của Anh đã đóng một vai trò quan trọng.

Các nhà phân tích tại Menwith Hill do cả Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ và Bộ Quốc phòng Vương quốc Anh điều hành đã chịu trách nhiệm theo dõi thông tin tình báo về tín hiệu và xem cảnh quay trực tiếp về nơi trú ẩn của Zawahiri do vệ tinh cung cấp.

Tổng thống Mỹ Joe Biden nghe báo cáo về chiến dịch tấn công trùm khủng bố Ayman al-Zawahiri trong Phòng tình huống ở Nhà Trắng. Ảnh: AP

Theo Daily Mail, sáng ngày 31/7, máy bay không người lái Reaper của Mỹ bay lượn trên cao hàng chục nghìn mét đã phóng hai tên lửa R9X Hellfire xuống ban công. Loại vũ khí này được mệnh danh là "bom ninja", do 6 lưỡi dao dài giống như thanh kiếm văng ra từ bên trong vỏ tên lửa vào thời điểm cuối cùng để tiêu diệt mục tiêu.

Mỗi quả tên lửa R9X Hellfire nặng 45kg và di chuyển với vận tốc hơn 1.600km/h. Quả "bom ninja" này dựa vào lực của các lưỡi dao để tiêu diệt mục tiêu hơn là chất nổ, do đó có thể giảm thiểu thiệt hại cho những người xung quanh.

Khi tín hiệu cho phép thực hiện vụ tấn công nhằm vào Zawahiri được đưa ra, các chuyên gia tình báo đã chứng kiến trực tiếp việc bom ninja đã tiêu diệt Zawahiri và cả ban công nhà hắn như thế nào thông qua các camera theo dõi gắn trên tên lửa và máy bay không người lái.

Điều đặc biệt là độ chính xác của quả tên lửa khiến chúng gần như không gây ra bất kỳ thiệt hại nào đối với phần còn lại của ngôi nhà, ngoài khu vực ban công nơi Zawahiri đang có mặt. Lý do cho khả năng tiêu diệt mục tiêu chính xác và gọn gàng này là các quả tên lửa không hoạt động dựa trên cơ chế nổ gây thiệt hại kiểu thông thường, mà hạ mục tiêu từ lực văng của những lưỡi dao gắn bên trong.

Ban công ngôi nhà Ayman al-Zawahiri sau khi bị tấn công chỉ có một chút hư hại xảy ra.

Sau khi thực hiện vụ ám sát thành công, các quan chức Mỹ đã chờ đợi thêm khoảng 36 tiếng để xác định các thông tin, trước khi đưa ra thông báo chính thức rằng trùm khủng bố Ayman al-Zawahiri đã bị tiêu diệt. Sau đó, Tổng thống Joe Biden tuyên bố với người Mỹ rằng công lý đã được thực thi. Những người còn sống sót và thân nhân của các nạn nhân từ vụ tấn công 11/9 hơn 20 năm trước cũng rất vui mừng vì thành công của cuộc không kích.