Trong một nghiên cứu mới đây vừa được công bố, nhóm chuyên gia của Đại học Kinh tế Quốc dân đã đưa ra kiến nghị giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc để giúp kinh tế Việt Nam phục hồi sau đại dịch.
Cụ thể, nhóm chuyên gia cho rằng, Ngân hàng Nhà nước cần nghiên cứu để giảm 0,5% tỷ lệ dự trữ bắt buộc trong 2 tháng cuối năm 2021 và giảm tiếp 0,5% trong quý 1/2022. Theo đó, sẽ tác động giảm đáng kể lãi suất cho vay đối với nền kinh tế. Bởi lẽ, chỉ cần giảm 0,5% tỷ lệ này, các ngân hàng sẽ được giải phóng số vốn lên tới 50.000 tỷ đồng.
Trước đó, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Việt Nam (VEPR) cũng gợi ý liên quan đến công cụ dự trữ bắt buộc này vừa để bơm tiền vào nền kinh tế, vừa giảm chi phí vốn cho ngân hàng nhằm giảm lãi suất cho vay.
Quả thật, theo lý thuyết, trong trường hợp giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tức Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng giữ một tỷ lệ dự trữ ít hơn, đồng nghĩa cung tiền hệ thống nhiều hơn, lãi suất cho vay sẽ hạ.
Thực thế thời gian qua cho thấy, thanh khoản hệ thống ngân hàng vẫn luôn dồi dào. Điều này thể hiện rõ nhất qua mức lãi suất qua đêm liên ngân hàng thường xuyên ở vùng thấp, khoảng 0,6%/năm. Như vậy, chưa chắc việc hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tăng cung tiền sẽ giúp mặt bằng lãi suất cho vay giảm.
Mặt khác, tỷ lệ dự trữ bắt buộc là công cụ giúp Ngân hàng Nhà nước bảo toàn tính thanh khoản của các ngân hàng. Thế nhưng tỷ lệ này đang quy định ở mức 3%, thấp hơn khá nhiều so với các quốc gia khác (Trung Quốc dù giảm vẫn 8,9%).
Theo chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu, cung tiền tăng khiến lãi suất huy động cũng giảm. Trong khi lãi suất tiền gửi đang ở mức thấp kỷ lục, nếu còn tiếp tục giảm, ngân hàng sẽ khó có thể hút vốn.
“Với việc công cụ bảo đảm mỏng dần, cộng thêm không hút được nguồn vốn mới, thanh khoản hệ thống ngân hàng sẽ rất khó khăn”, ông Hiếu nhấn mạnh.
Tại diễn biến có liên quan, kể từ 1/9/2021, mức lãi suất áp dụng đối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng đồng Việt Nam là 0,5%/năm; đối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ là 0%/năm; đối với tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc bằng đồng Việt Nam là 0%/năm; đối với tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ là 0%/năm.
Trong một lần trao đổi với báo chí, đại diện Agribank chia sẻ, nhờ cơ cấu tín dụng có tới 70%-80% liên quan đến nông nghiệp, nông thôn, nông dân nên ngân hàng này được hưởng cơ chế dự trữ bắt buộc thấp hơn so với các ngân hàng thương mại khác.
Tuy nhiên, vị lãnh đạo Agribank cũng nhấn mạnh, đây chưa hẳn là điều tốt đối với ngân hàng. Bởi lẽ, nhiều năm gần đây, thanh khoản Agribank luôn dồi dào, trở thành nhà cung ứng vốn trên thị trường liên ngân hàng. Việc duy trì tỷ lệ dự trữ bắt buộc tại Ngân hàng Nhà nước còn được trả lãi suất.
“Như vậy, khi nhận vốn về từ nguồn đáng lẽ phải dự trữ bắt buộc trong bối cảnh cho vay khó khăn, lại phải dự trữ thanh toán một lượng vốn lớn không sinh lời, hóa ra lại thiệt hơn là để dự trữ ở Ngân hàng Nhà nước”, đại diện Agribank chia sẻ.
