Doanh nghiệp “đói”, mong Chính phủ tạo môi trường hơn là cho “con cá”

Trao đổi với MEKONG ASEAN, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ du lịch Thủ đô kiêm Giám đốc AZA Travel Nguyễn Tiến Đạt cho rằng đại đa số doanh nghiệp du lịch, lữ hành vừa trải qua 2 năm gần như không có thu nhập do ảnh hưởng của COVID-19.

Theo ông, doanh nghiệp đã được tiếp cận với các biện pháp hỗ trợ của Chính phủ trong thời gian qua nhưng chỉ có một số gói hỗ trợ được cho là có hiệu quả trực tiếp. Trong số này có hỗ trợ giảm 80% tiền ký quỹ cho doanh nghiệp lữ hành đến năm 2023 theo Nghị định 94/2021/NĐ-CP, hay hỗ trợ trực tiếp cho người lao động trong lĩnh vực du lịch có đóng bảo hiểm xã hội mức 3,7 triệu đồng mỗi người.

“Tôi có biết đến các gói hỗ trợ như miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, nhưng doanh nghiệp thua lỗ 2 năm thì lấy đâu ra thu nhập mà miễn giảm thuế. Kể cả các gói hỗ trợ tín dụng thông qua cho vay ưu đãi thực tế là không có, khi liên hệ các ngân hàng đều nói rằng không cho doanh nghiệp du lịch vay vì rủi ro rất lớn, kể cả có tài sản thế chấp cũng bị từ chối”, ông Đạt thông tin.

“Thực ra doanh nghiệp chúng tôi từ đầu đến giờ không quá quan trọng chuyện Nhà nước hỗ trợ các gói này vì điều đó chỉ như đang đói mà cho một con cá, ăn vèo cái là hết ngay. Quan trọng là hỗ trợ môi trường kinh doanh, như Nghị quyết 128”.

Phó Chủ tịch Câu lạc bộ du lịch Thủ đô Nguyễn Tiến Đạt

Theo ông Nguyễn Tiến Đạt, sự ra đời của Nghị quyết 128 về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 mang tính chất “cởi trói”, giải quyết tình trạng “phép vua thua lệ làng”. Trước đó ở nhiều địa phương, có tình trạng chính quyền tự đưa ra những quy định mang tính phòng bị trong phòng dịch, nhiều khi đi ngược lại và quá chặt so với chủ trương của Chính phủ. Hiện du lịch ở các tỉnh đã thông thoáng hơn nhiều, chủ yếu chỉ yêu cầu du khách tiêm chủng đủ 2 mũi vaccine COVID-19.

Trên thực tế, việc áp dụng Nghị quyết 128 tại các địa phương vẫn còn tồn tại một số vướng mắc. Chẳng hạn, ông Đạt cho biết ngay cả sau khi đã có Nghị quyết, bản thân doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn khi tiếp cận khai thác du lịch tại các tỉnh, các địa phương lân cận Hà Nội do tỉnh lo sợ nguy cơ lây lan dịch.

Ngoài ra vẫn còn hiện tượng không thống nhất từ Trung ương đến địa phương. “Chẳng hạn toàn quốc thống nhất sử dụng ứng dụng PC-COVID để khai báo y tế, nhưng hôm vừa rồi khi đoàn chúng tôi đi công tác qua Tuyên Quang vẫn phải thực hiện khai theo phần mềm của Bộ Công an. Thậm chí một số địa phương bảo rằng không có máy quét, buộc phải khai giấy”, ông Đạt chia sẻ.

Tuy vậy, không thể phủ nhận tính chất bước ngoặt của Nghị quyết 128 đối với hoạt động kinh tế - xã hội, không chỉ với lĩnh vực du lịch mà còn trong các lĩnh vực sản xuất tốc độ phục hồi rất nhanh chóng trong tháng 11 qua.

Trong báo cáo tình hình kinh tế xã hội tháng 11 và 11 tháng năm 2021, Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư - KH&ĐT) nhấn mạnh: “Sản xuất công nghiệp trong tháng 11 tiếp tục khởi sắc khi các địa phương trên cả nước thực hiện Nghị quyết số 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 của Chính phủ về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả COVID-19”.

Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tháng 11/2021 ước tính tăng 5,6% so với cùng kỳ năm trước, theo Tổng cục Thống kê

Còn theo Cục Đăng ký kinh doanh (Bộ KH&ĐT), cố doanh nghiệp đăng ký thành lập mới tháng 11 tăng 44,6% so với tháng 10 về số doanh nghiệp, tăng 38% về vốn đăng ký và tăng 30,2% về số lao động. Số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động cũng tăng 15,2% so với tháng trước. Kết quả cho thấy sự phục hồi của hoạt động sản xuất kinh doanh sau hơn một tháng triển khai Nghị quyết 128.

Số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới tháng 11/2021 tăng mạnh, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê

“Ngay trong khi chúng ta có Nghị quyết 105 và Nghị quyết 128 thì tình hình doanh nghiệp đã quay trở lại rất nhanh”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thông tin tại phiên trả lời chất vấn Quốc hội chiều 11/11 trong khuôn khổ kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV.

Cũng tại kỳ họp, Bộ trưởng Dũng khẳng định một trong 5 nhóm giải pháp trọng tâm cốt lõi để phục hồi phát triển kinh tế xã hội trong thời gian tới là “tập trung vào mở cửa nền kinh tế, gắn với phòng, chống dịch và thực hiện Nghị quyết 128 một cách chắc chắn, an toàn, có lộ trình, phù hợp với chiến lược phòng, chống dịch và khả năng tiêm vaccine, cũng như thuốc điều trị, trang thiết bị y tế. Đồng thời tăng tính chủ động cho doanh nghiệp để duy trì hoạt động liên tục".

Mở đường phục hồi kinh tế: Có thể cần “dũng cảm” hơn nữa

Trong cuộc trò chuyện với MEKONG ASEAN, TS. Vũ Sỹ Cường, chuyên gia Tài chính công, Kinh tế trưởng Viện công nghệ và phát triển tài chính (Học viện Tài chính) đánh giá việc Chính phủ phê duyệt Nghị quyết 128 có thể xem là bước đi tương đối dũng cảm. Sau Nghị quyết này, nhiều hoạt động kinh tế xã hội khởi sắc trở lại, các địa phương, các ngành nghề đã mở cửa thích ứng với “bình thường mới”.

Tuy nhiên, vị này đề xuất cần có thêm nhiều bước đi hơn nữa nếu muốn triển khai hiệu quả chương trình phục hồi kinh tế - xã hội và đạt đến các mục tiêu tăng trưởng quốc gia.

“Nghị quyết 128 nói mở nhưng chưa hoàn toàn mở vì vẫn để các tỉnh ra quyết định trong quyền hạn của họ. Cho đến nay, bao nhiêu tỉnh đã cho phép mở cửa trường học, bao nhiêu tỉnh đã cho phép du lịch bình thường trở lại? Nói kích cầu nhưng dân không đi du lịch, bố mẹ không cho con đi học vì sợ COVID-19, thế thì kích vào đâu? Du lịch là ngành đóng góp quan trọng trong nền kinh tế, việc mở lại trường học cũng kéo theo rất nhiều dịch vụ liên quan. Không mở cửa các lĩnh vực như vậy thì bao giờ mới hồi phục được?”, TS. Vũ Sỹ Cường nhấn mạnh.

“Tôi cho rằng Nghị quyết 128 vẫn có điểm chưa phù hợp là trao quyền cho tỉnh, để ủy thác quyết định cho tỉnh. Phải có hướng dẫn cụ thể, chi tiết, đồng bộ hơn nữa thì mới tạo được niềm tin và sự chắc chắn cho doanh nghiệp, người dân, từ đó khơi thông đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh từ khu vực tư, mở đường cho phục hồi kinh tế.. Tất nhiên sau Nghị quyết 128, không còn tình trạng ngăn sông cấm chợ cục bộ nhưng chỉ cần 1 tỉnh đóng trong phạm vi tỉnh thì doanh nghiệp cũng chết dở rồi”.

TS. Vũ Sỹ Cường, Kinh tế trưởng Viện công nghệ và phát triển tài chính

Nhận định mọi hoạt động kinh tế xã hội lúc này phụ thuộc vào yếu tố tiên quyết là công tác phòng chống dịch bệnh, TS. Vũ Sỹ Cường cho rằng nếu muốn mở cửa trở lại hoàn toàn, Bộ Y tế phải đóng vai trò lập kế hoạch chi tiết, hướng dẫn cụ thể cho tất cả các ngành, các lĩnh vực, thậm chí phải tính toán xem khi nào thì cho phép mở cửa trường học bắt buộc, tức là các địa phương dù không muốn cũng phải mở chứ không phải như hiện nay "tỉnh nào thích mở thì mở, tỉnh nào thích đóng thì đóng".

Theo vị chuyên gia kinh tế, chỉ khi tất cả nền kinh tế thông thoáng, mọi lĩnh vực, mọi ngành hoạt động bình thường trở lại thì gói kích cầu mới có tác dụng. Còn nếu chỉ tính chương trình phục hồi kinh tế - xã hội, rồi tính dư địa tài khóa dư địa tiền tệ mà vẫn để xảy ra hiện tượng đóng - mở hoặc cơ chế chính sách không thống nhất giữa các địa phương thì rất khó thực hiện.

Từ góc độ doanh nghiệp, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ du lịch Thủ đô Nguyễn Tiến Đạt cũng đồng quan điểm với TS. Vũ Sỹ Cường khi cho rằng khó khăn lớn nhất bây giờ với doanh nghiệp du lịch là sự thiếu chắc chắn về quy định. "Khách không chắc chắn nên không dám đi, công ty du lịch không chắc chắn nên không dám làm, khách sạn điểm đến không chắc chắn nên không dám nhận khách”, ông Đạt nói.

Vị này lập luận: “Việt Nam hiện đứng thứ 32 trên tổng số hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới về số ca nhiễm COVID-19, số ca nhiễm trên bình quân dân số cũng ở mức khá cao. Điều này cho thấy có khả năng nguy cơ lây lan COVID-19 trong cộng đồng còn lớn hơn nguy cơ lây nhiễm COVID-19 từ bên ngoài”.

Do đó, việc Chính phủ ban hành Nghị quyết 128 về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 cũng như xây dựng, thử nghiệm lộ trình mở cửa biên giới và khôi phục các chuyến bay thương mại, đơn giản hóa thủ tục cách ly, hướng tới chấp nhận hộ chiếu vaccine trong thời gian gần đây theo quan điểm của ông Nguyễn Tiến Đạt là hoàn toàn hợp lý.

Trong thời gian tới, ông đề xuất những động thái mạnh mẽ và dứt khoát hơn nữa trong mở cửa kinh tế nói chung và mở cửa bầu trời nói riêng để thúc đẩy "bình thường mới" trong du lịch. “Chúng tôi kỳ vọng giữa năm 2022, Nhà nước sẽ không còn thử nghiệm mà bắt đầu mở cửa ở cả chiều khách du lịch quốc tế đến Việt Nam và khách du lịch Việt Nam ra nước ngoài, tất nhiên vẫn tuân thủ nghiêm ngặt các quy định phòng chống dịch. Khi đó, doanh nghiệp sẽ bắt đầu triển khai các chương trình giảm giá hút khách du lịch trong và ngoài nước theo đúng nghĩa bình thường mới”.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 11/2021 hôm 2/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định sau gần 2 tháng thực hiện Nghị quyết 128 của Chính phủ, tình hình dịch bệnh kiểm soát được trên phạm vi toàn quốc, kinh tế - xã hội khởi sắc với nhiều điểm sáng.

Về nhiệm vụ trong thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nắm chắc, dự báo tốt tình hình, đặc biệt là về dịch COVID-19, đồng thời kiên trì thực hiện “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19” theo Nghị quyết 128/NQ-CP.