Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Thị Thuỷ.

Đây là ý kiến của đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội) khi nói về vấn đề bảo hiểm tại phiên thảo luận Nghị trường về tình hình kinh tế xã hội sáng 31/5.

Theo bà Thuỷ, về bản chất thì bảo hiểm nhân thọ là sản phẩm mang tính nhân văn cao, giúp hỗ trợ con người giảm thiểu mất mát, thiệt hại trước những rủi ro. Tuy nhiên, các vụ việc kiện cáo thời gian qua khiến nhiều người nghi ngại. Nhiều người vội vã kiểm tra lại hợp đồng và không khỏi hoang mang; nhiều người mang hợp đồng lên công ty bảo hiểm hỏi mới giật mình khi nội dung hoàn toàn khác với thông tin mà tư vấn viên đã tư vấn cho họ.

“Nhiều người đã tạm gác lại việc mua bảo hiểm mới. Thật buồn cho thị trường bảo hiểm trong nước khi thời gian qua, nhiều bài báo chỉ cách cho người dân tránh rủi ro khi mua bảo hiểm nhân thọ, cho thấy đã đến lúc nghiêm túc xem xét vấn đề này, để những giá trị cốt lõi, nhân văn của bảo hiểm nhân thọ không bị ảnh hưởng bởi những đối tượng cố tình vi phạm trục lợi”, đại biểu nói.

Đội ngũ tư vấn viên là mấu chốt dẫn tới các kiện cáo

Nói về những bất cập khiến thị trường bảo hiểm “buồn” như trên, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu 3 khía cạnh. Một là hợp đồng bảo hiểm nhân thọ thường có độ dài khoảng từ 70-100 trang, là sản phẩm tài chính phức tạp với nhiều thuật ngữ chuyên ngành. Sự thua thiệt sẽ chủ yếu nằm về phía người mua nếu gặp phải tư vấn viên không có tâm.

Theo đại biểu, ngay cả các chuyên gia pháp luật, chuyên gia tài chính không chuyên ngành bảo hiểm cũng gặp khó khăn trong tiếp cận hợp đồng bảo hiểm. Nhiều chuyên gia cho biết chỉ hiểu 70% nội dung hợp đồng, nhiều hợp đồng gần đây còn dưới dạng liên kết đầu tư, tức là một phần tiền của khách hàng được đưa vào các quỹ chứng khoán, trái phiếu nên càng phức tạp.

“Nhiều người chia sẻ dù có đọc kỹ đến mấy thì cũng không hiểu hết độ linh hoạt của các gói bảo hiểm, không thể hiểu nếu thanh lý hợp đồng sau 3 năm, 5 năm, 10 năm thì sẽ nhận lại được bao nhiêu phần trăm số tiền bảo hiểm đã đóng”, nữ đại biểu nêu vấn đề.

Thứ hai là đội ngũ tư vấn viên, theo đại biểu, đây là mấu chốt dẫn tới nhiều vụ việc kiện cáo thời gian qua. Chính vì tính chất phức tạp của các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ nên mới cần đến đội ngũ tư vấn viên. Tuy nhiên không ít tư vấn viên thay vì tư vấn bản chất của bảo hiểm nhân thọ là phòng ngừa rủi ro lại tư vấn mập mờ, thậm chí sai lệch để nhanh chóng “chốt đơn”, ký được hợp đồng.

Trình độ và đạo đức của tư vấn viên bảo hiểm có vai trò quan trọng. Ảnh minh họa

Theo quy định của Bộ Tài chính, tỷ lệ hoa hồng tối đa của tư vấn viên là 40% ở năm thứ nhất của hợp đồng. Hiện nay, các công ty bảo hiểm đang để dao động ở mức 30%-40%. Ví dụ hợp đồng có giá trị một năm 100 triệu thì ngay khi khách đóng tiền, tư vấn viên sẽ được hưởng 30-40 triệu trong năm đầu.

Để đạt được doanh số và hoa hồng hậu hĩnh, không ít tư vấn viên cố tình tư vấn sai lệch, khiến khách hàng lầm tưởng mình đang tham gia một sản phẩm đầu tư sinh lãi cao, vừa được bảo vệ sức khoẻ vừa nhận được lại toàn bộ số tiền đã đóng và tiền lãi khi kết thúc hợp đồng.

Song theo đại biểu, thực tế không lời lãi như lời tư vấn viên. Với một số loại hợp đồng liên kết, lời lãi phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường. Chính công ty bảo hiểm mang tiền của khách hàng đi đầu tư cũng không thể đảm bảo chắc chắn khoản này sẽ sinh lợi.

“Bên cạnh đó, không ít tư vấn chỉ nói về những quyền lợi mà khách hàng được hưởng, không chỉ rõ những điều khoản ràng buộc, bất lợi như nếu thanh lý trong 1-2 năm đầu thì có khả năng mất trắng toàn bộ số tiền đã đóng. Đây chính là nguồn cơn dẫn đến nhiều bức xúc thời gian qua, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của đội ngũ tư vấn viên được đào tạo chuẩn chỉ, có đạo đức”, đại biểu nêu thực trạng.

Thứ ba là về các công ty, đại lý bảo hiểm. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy dẫn số liệu theo Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, năm 2022 đã thanh tra và phát hiện 3.100 đại lý bảo hiểm có sai phạm, trong đó có lỗi cố tình tuyên truyền sai về sản phẩm bảo hiểm.

Dư luận cũng đặt câu hỏi, từ các vụ việc vừa qua, có hay không việc các công ty bảo hiểm cố tình bỏ qua lỗi của các đại lý, tư vấn viên, gây bất lợi cho khách hàng? Các công ty bảo hiểm phải làm thế nào để khách hàng không nhận được bảo hiểm cũng phải tâm phục khẩu phục. Còn để cho khách hàng bức xúc vì cho rằng hợp đồng không rõ ràng, tư vấn thiếu trung thực là chưa đạt yêu cầu.

Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ

Đề nghị thanh tra toàn bộ hoạt động bảo hiểm

Nhấn mạnh bảo hiểm nhân thọ là ở sản phẩm tốt, hữu ích cho mỗi gia đình trong khi tỷ lệ tham gia tại Việt Nam vẫn ở mức thấp (chỉ chiếm 11% dân số), đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ nêu 3 kiến nghị để thị trường bảo hiểm phát triển lành mạnh, bền vững:

Kiến nghị Bộ Tài chính thanh tra toàn bộ hoạt động bảo hiểm nhân thọ, tập trung vào loại hình liên kết đầu tư.

Kiến nghị Bộ Công an từ các đơn tố cáo và dư luận phản ánh thời gian qua, xác minh làm rõ có hay không dấu hiệu tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lừa dối khách hàng; nếu có thì khởi tố điều tra.

Kiến nghị các công ty bảo hiểm đã đến lúc rà soát lại toàn bộ các khâu của quá trình bảo hiểm. Từ thiết kế hợp đồng, tư vấn bảo hiểm, ký kết hợp đồng, giải quyết khiếu nại khách hàng. “Chỉ khi thực sự minh bạch và thành tâm, người dân mới không quay lưng với bảo hiểm nhân thọ”, đại biểu nói.