Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung chưa phát triển tương xứng với quy mô, lợi thế
Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế - Tài chính 2023 tại Đà Nẵng chiều 17/3, TS. Nguyễn Thanh Nga - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính - Bộ Tài chính nhấn mạnh, Vùng kinh tế trọng điểm (KTTĐ) miền Trung có ý nghĩa chiến lược trong phát triển kinh tế biển và các hoạt động kinh tế trên dải đất liền ven biển, thuận lợi hình thành một hành lang giao lưu kinh tế, thương mại quan trọng nối Tây Nguyên, Myanmar, Campuchia và Lào với đường hàng hải quốc tế qua Biển Đông và Thái Bình Dương, tiềm năng và nhu cầu mở cửa, hội nhập với thị trường quốc tế là rất lớn.
Vùng KTTĐ miền Trung cũng đã duy trì được mức tăng trưởng kinh tế cao trong thời gian dài, tuy nhiên quy mô nền kinh tế Vùng còn tương đối nhỏ và chiếm tỷ trọng khá thấp trong nền kinh tế Việt Nam. Do đó, để phát triển tương xứng với quy mô và lợi thế sẵn có, cần thiết phải có thêm các cơ chế, chính sách hỗ trợ nhằm huy động nguồn lực đưa kinh tế - xã hội của vùng lên một vị thế mới.
Cũng theo ý kiến của TS Nguyễn Thanh Nga đưa ra tại Diễn đàn do Thời báo Tài chính Việt Nam phối hợp cùng VCCI Đà Nẵng tổ chức, hiện đã có một số nhóm giải pháp nhằm huy động nguồn lực cho phát triển Vùng KTTĐ miền Trung, gồm giải pháp về huy động nguồn lực tài chính và giải pháp về phân bổ nguồn lực tài chính để phát triển vùng.
Với nhóm giải pháp về huy động nguồn lực tài chính, cần rà soát, nghiên cứu và hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật về tài chính có tính đến yếu tố đặc thù của vùng, qua đó giải quyết những nút thắt, giúp huy động tối đa nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của cả nước nói chung và Vùng KTTĐ Miền Trung nói riêng.
Cùng với đó, hoàn thiện chính sách thu gắn với cơ cấu lại thu ngân sách Nhà nước theo hướng bao quát toàn bộ các nguồn thu, nhất là các nguồn thu mới, phù hợp với thông lệ quốc tế, tăng tỷ trọng thu nội địa, khai thác tốt thu thuế từ tài nguyên đi cùng với công tác bảo vệ môi trường.
"Ngoài ra, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển khoa học, công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo. Rà soát, bổ sung các chính sách khuyến khích, ưu đãi để thu hút các dự án đầu tư từ các nhà đầu tư lớn",TS. Nguyễn Thanh Nga cho hay.
Với nhóm giải pháp về phân bổ nguồn lực tài chính, để phát triển Vùng KTTĐ miền Trung, TS Nguyễn Thanh Nga đề xuất, cần tiếp tục nghiên cứu ban hành định mức phân bổ ngân sách đảm bảo nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội cho các tỉnh, thành phố thuộc vùng KTTĐ.
Tập trung nguồn vốn NSNN đầu tư các công trình trọng điểm có sức lan tỏa lớn và giải quyết các vấn đề phát triển vùng và liên vùng.
Cần đa dạng hóa các hình thức huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực, nhất là các nguồn lực đầu tư ngoài NSNN. Nâng cao hiệu quả đầu tư công, nhất là trong lập và quản lý thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn, bảo đảm yêu cầu phát triển, hạn chế thấp nhất việc điều chỉnh, bổ sung.
Xây dựng quy hoạch tổng thể, tăng cường liên kết, phát triển vùng
Tham luận tại diễn đàn, TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia đồng tình, Vùng KTTĐ miền Trung hiện vẫn chưa phát triển xứng tầm.
Theo TS Cấn Văn Lực, tồn tại, hạn chế của vùng này là quy mô kinh tế nhỏ, GRDP/người, mật độ kinh tế và năng suất lao động thấp, dân số chiếm 6,7%, đóng góp 5,63% GDP cả nước; mật độ kinh tế thấp nhất trong các Vùng KTTĐ; năng suất lao động thấp hơn trung bình cả nước và thấp hơn Vùng KTTĐ phía Bắc và phía Nam.
Ngoài ra, hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội chưa hoàn chỉnh và đồng bộ, tính kết nối chưa cao; du lịch, kinh tế biển phát triển chưa tương xứng với tiềm năng; quy mô, năng lực doanh nghiệp còn nhỏ; cơ cấu thu ngân sách Nhà nước thiếu bền vững, phụ thuộc vào một số doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp lớn,...
Theo TS Cấn Văn Lực, những tồn tại, hạn chế trên do xuất phát điểm của Vùng KTTĐ miền Trung thấp, địa hình phức tạp, trải rộng ảnh hưởng đến tổ chức không gian phát triển kinh tế - xã hội vùng, hệ thống thể chế chưa phù hợp với thực tiễn phát triển của vùng,...
Vùng KTTĐ miền Trung hiện vẫn chưa phát triển xứng tầm còn đến từ việc tư duy "kinh tế địa phương" lấn át tư duy "kinh tế vùng", liên kết vùng bị động, chưa mang tính tổng thể. Trong khi đó, chưa có quy hoạch thay thế Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội Vùng KTTĐ miền Trung, vì thế hầu hết các chỉ tiêu giai đoạn 2016-2020 đều chưa đạt.
Đặc biệt, theo ông Lực, vùng chưa có chính sách, cơ chế đủ mạnh, hiệu quả để tạo đột phá cho Vùng KTTĐ miền Trung và các địa phương, còn hạn chế về năng lực, kinh nghiệm quản lý và phát triển cơ sở hạ tầng.
Từ thực tế trên, TS Cấn Văn Lực kiến nghị 10 giải pháp đột phá cho Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.
Cụ thể, cần phân lại, mở rộng Vùng KTTĐ miền Trung, bổ sung thêm một số tỉnh Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên có tiềm lực kinh tế mạnh, bổ sung thêm một số tỉnh Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên có tiềm lực kinh tế mạnh.
Xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển vùng, thay thế quy hoạch năm 2014; thống nhất với Quy hoạch phát triển Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung tầm nhìn 2045; phù hợp với Quy hoạch từng tỉnh; hệ thống chỉ tiêu khoa học, phù hợp với thực tiễn trên cơ sở tư vấn của Hội đồng Vùng.
Bên cạnh đó, cần thể chế hoá cơ chế liên kết vùng, liên kết về quy hoạch, cơ sở hạ tầng, phát triển công-nông nghiệp-dịch vụ, nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, giáo dục, liên kết nội vùng và với các vùng lân cận…
Phải xác định kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, nông nghiệp sinh thái là động lực tăng trưởng. Theo ông Lực, cần cân bằng 3 yếu tố: kinh tế - xã hội, văn hóa - môi trường; tiên phong tăng trưởng xanh.
Ngoài ra, cần xây dựng, hoàn thiện cơ chế đặc thù; thí điểm hình thức thu hút đầu tư, kinh doanh mới; tiếp tục tạo cơ chế và môi trường hấp dẫn thu hút nguồn vốn đầu tư tư nhân, quốc tế.
Xây dựng đồng bộ cơ sở hạ tầng tạo điều kiện cho phát triển kinh tế và gắn kết liên vùng, đồng bộ hệ thống đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường thủy nội địa, phát triển hệ thống logistics kết nối thuận tiện với cảng biển, sân bay, hệ thống nhà xưởng, bến bãi thúc đẩy lưu thông, xuất khẩu...
Đồng thời, cơ cấu lại và tạo chuyển biến mạnh mẽ trong các ngành kinh tế công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp. Đa dạng các nguồn lực tài chính cho phát triển kinh tế vùng; tạo đột phá về thu hút nhân lực chất lượng.
Cải cách thủ tục, bộ máy hành chính của mỗi địa phương, kết hợp với hoàn thiện cơ chế, chế tài điều phối vùng hiệu quả; ưu tiên phát triển nhân lực, dịch vụ y tế, giáo dục, khoa học công nghệ chất lượng cao.
