Theo báo cáo của Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) về tình hình cổ phần hóa, thoái vốn tại doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), trong 6 tháng đầu năm 2022, các đơn vị tiếp tục triển khai công tác cổ phần hóa theo kế hoạch đã được phê duyệt. Ngoài ra ghi nhận bổ sung 1 doanh nghiệp cổ phần hóa là Công ty TNHH MTV Phà An Giang (đã chính thức chuyển thành công ty cổ phần năm 2021) thuộc danh mục cổ phần hóa giai đoạn 2017 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với tổng giá trị doanh nghiệp là 309 tỷ đồng, trong đó giá trị thực tế phần vốn nhà nước là 278 tỷ đồng.
Về thoái vốn, lũy kế 6 tháng đầu năm 2022, ghi nhận các tập đoàn, tổng công ty, DNNN đã thoái vốn tại doanh nghiệp với giá trị là 382 tỷ đồng, thu về ngân sách Nhà nước 2.180 tỷ đồng.
Trong đó, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) đã thực hiện bán vốn tại 17 doanh nghiệp với giá trị là 128 tỷ đồng, thu về 687 tỷ đồng. Tổng công ty Bưu điện Việt Nam thoái vốn tại Công ty cổ phần Bưu điện với giá trị 182 tỷ đồng, thu về 1.409 tỷ đồng. Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam thoái vốn tại CTCP Tập đoàn Tân Mai với giá trị là 72 tỷ đồng, thu về 83 tỷ đồng. Tổng công ty Viễn thông Mobifone thoái vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á với giá trị là 0,06 tỷ đồng, thu về 0,35 tỷ đồng.
Trước đó, ngày 31/12/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 148/2021/NĐ-CP về quản lý sử dụng nguồn thu từ chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập, nguồn thu từ chuyển nhượng vốn Nhà nước và chênh lệch vốn chủ sở hữu lớn hơn vốn điều lệ tại doanh nghiệp. Theo đó, kể từ ngày Nghị định số 148/2021/NĐ-CP có hiệu lực (ngày 1/4/2021), nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn sẽ được nộp trực tiếp về ngân sách Nhà nước.
Bên cạnh đó, ngày 9/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã có Quyết định số 667/QĐ-BTC về việc xuất Quỹ hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp nộp vào ngân sách Nhà nước năm 2022 và tất toán các tài khoản của Quỹ tại Sở Giao dịch Kho bạc Nhà nước. Hiện nay, tài khoản của Quỹ tại Sở Giao dịch Kho bạc Nhà nước đã tất toán trong ngày 10/5/2022.
Theo Bộ Tài chính, lũy kế giai đoạn 2016 - 2020, ghi nhận 180 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 489.690 tỷ đồng, giá trị vốn Nhà nước là 233.792 tỷ đồng. Trong đó có 39/128 doanh nghiệp cổ phần hóa với tổng giá trị thực tế bán được là 22.748 tỷ đồng đạt 23% kế hoạch dự kiến bán, tương đương 11% giá trị phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.
Từ năm 2021 đến 5 tháng đầu năm 2022, ghi nhận 05 doanh nghiệp cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 642 tỷ đồng, giá trị thực tế phần vốn Nhà nước là 474 tỷ đồng, trong đó có 01 doanh nghiệp cổ phần hóa, đạt 0,7% kế hoạch thực hiện giai đoạn 2016-2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Về tình hình thực hiện thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước, lũy kế giai đoạn 2016 - 2020 tổng giá trị thoái là 27.312 tỷ đồng, thu về 177.397 tỷ đồng. Từ năm 2021 đến 5 tháng đầu năm 2022, đã thoái vốn tại 38 doanh nghiệp với giá trị 2.047 tỷ đồng, thu về 6.582 tỷ đồng trong đó thoái vốn Nhà nước tại 04 doanh nghiệp với giá trị 52,8 tỷ đồng thu về 85,1 tỷ đồng, còn lại là thoái vốn của Tập đoàn, Tổng công ty tại doanh nghiệp.
Như vậy, kết quả cổ phần hóa, thoái vốn còn chậm, không đạt được kế hoạch đề ra. Số thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp không đảm bảo kế hoạch thu ngân sách giai đoạn 2016-2020, tổng số tiền đã nộp ngân sách là 234.387 tỷ đồng đạt 93,6% kế hoạch, năm 2021 tổng số tiền đã nộp ngân sách đạt 2,5% kế hoạch.
Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội về nội dung này sáng ngày 8/6 vừa qua, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cũng thẳng thắn nhìn nhận những nút thắt làm cản trở quá trình cổ phần hóa, thoái vốn. Đó là vướng mắc về xác định giá trị doanh nghiệp, việc sắp xếp nhà đất, vướng mắc về phương án sử dụng đất của doanh nghiệp được phê duyệt trước cổ phần hóa.
