Sáng 27/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Theo dự luật sửa đổi, 8 tội danh được đề xuất bỏ án tử hình gồm: tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Việt Nam; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội vận chuyển trái phép chất ma túy; tội tham ô tài sản; tội nhận hối lộ; tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang - Đoàn ĐBQH TP HCM bày tỏ băn khoăn với việc bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh.

Với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh, dù từ trước đến nay chưa có hình phạt tử hình nào với tội danh này, nhưng trong tình hình hiện nay hết sức phức tạp, nền kinh tế thị trường lợi nhuận chi phối nên các đối tượng sản xuất, buôn bán thuốc giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh diễn biến hết sức phức tạp.

Đại biểu dẫn chứng nếu nói tội giết người bằng một nhát dao là côn đồ, mất hết nhân tính, thì tội sản xuất thuốc chữa bệnh, phòng bệnh cũng mất nhân tính không kém, bởi đó là hành vi tán tận lương tâm, biết rồi mà vẫn làm, gây ra hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của người dân.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang - Đoàn ĐBQH TP HCM. Ảnh: Media Quốc hội.

Đồng quan điểm, đại biểu Lê Tất Hiếu - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc đồng thuận với ý kiến các đại biểu về việc nên duy trì án tử hình để đảm bảo tính răn đe với tội tham ô, nhận hối lộ. "Vụ Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (Ngân hàng SCB) vừa qua nếu không có án tử hình liệu chúng ta có thu hồi được tài sản hay không?," đại biểu Lê Tất Hiếu nêu băn khoăn.

Đại biểu đoàn Vĩnh Phúc cho rằng vụ việc liên quan đến các bị cáo tại Ngân hàng SCB xâm phạm rất lớn đến tài sản của Nhà nước. Theo đại biểu, nếu các bị cáo khắc phục toàn bộ thiệt hại thì có thể giảm "nhiều lần án tử hình".

"Do vậy, tôi thấy rằng đối với tội phạm tham ô, nhận hối lộ cần phải quy định hình phạt tử hình để đảm bảo tính răn đe và khắc phục hậu quả," đại biểu Lê Tất Hiếu nói.

Ngược lại, đại biểu Vũ Huy Khánh - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương nhìn nhận tử hình là chế tài hình sự nghiêm khắc nhất. Ông ủng hộ bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh và thay thế bằng hình phạt chung thân không giảm án, bởi việc áp dụng hình phạt này không tước đi quyền được sống của người phạm tội nhưng sẽ cách ly người phạm tội suốt đời ra khỏi đời sống xã hội.

Đi kèm với đó, đại biểu Khánh đề nghị có sự điều chỉnh chính sách hình sự theo hướng tăng nặng với một số tội trong nhóm các tội phạm về môi trường; sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh...

Vị đại biểu đề xuất tăng mức hình phạt tù khởi điểm; tăng hình phạt tiền; hạ định lượng trong cấu thành tội phạm ở một số tội, trong đó đặc biệt là tội gây ô nhiễm môi trường để kịp thời sử dụng công cụ pháp lý hình sự để xử lý những hành vi gây ô nhiễm môi trường gây bức xúc.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long. Ảnh: Media Quốc hội.

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết trong quá trình đề xuất các nội dung, cơ quan soạn thảo dự luật đã cân nhắc tương đối kỹ nhiều mặt, trong đó có yêu cầu giảm án tử hình, tăng hình phạt tiền và thực tiễn phòng, chống tội phạm của cơ quan tố tụng.

Đến năm 2024, có 142/193 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc đã bỏ án tử hình hoặc có quy định nhưng không áp dụng trên thực tế.

"Tại kỳ họp này, Chính phủ đề xuất bỏ tử hình đối với 8 tội danh thì số tội còn lại có mức hình phạt tử hình tại Việt Nam sẽ giảm từ 18 xuống còn 10. So với con số 44 tội có án tử hình trong Bộ luật Hình sự năm 1985, rồi 29 tội trong luật năm 1999, và 18 tội sau sửa đổi năm 2015 (bổ sung 2017).

Đây là bước tiến rất dài, thể hiện sự thay đổi căn bản trong quan điểm chính sách hình sự, đặc biệt đối với hình phạt nghiêm khắc nhất đó là tước bỏ quyền sống của con người," Phó Thủ tướng Lê Thành Long nói.

Về tội vận chuyển trái phép chất ma túy, trong quá trình soạn thảo, cơ quan chuyên môn đã thảo luận rất kỹ. Trường hợp nếu vận chuyển phục vụ trực tiếp cho buôn bán hoặc sản xuất ma túy, thì vẫn có thể xử lý theo 2 tội danh còn giữ hình phạt tử hình là "mua bán" và "sản xuất", tức là vẫn bảo đảm xử lý nghiêm các trường hợp nghiêm trọng, có tổ chức.

Về việc tái hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy, dự thảo cũng đã cân nhắc tới việc phân loại rạch ròi. Việc tái hình sự hóa chỉ áp dụng cho những trường hợp người đang cai nghiện hoặc đã cai nhưng tái nghiện, thất bại chứ không áp dụng một cách tràn lan, không có phân loại.

Phó Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Công an nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ, cụ thể, kèm theo các số liệu, lập luận, dẫn chứng rõ ràng, để trình Quốc hội.

Theo chương trình kỳ họp, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều Bộ luật Hình sự vào ngày 25/6.