Những năm gần đây, ngành ngân hàng nói chung và hoạt động ngân hàng bán lẻ nói riêng đều phát triển theo xu hướng gia tăng hợp tác, kết nối giữa ngân hàng với các dịch vụ thanh toán, dịch vụ tài chính khác nhằm tạo thành hệ sinh thái tài chính với ngân hàng là trọng tâm.
Tại Diễn đàn Ngân hàng bán lẻ Việt Nam do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp với Tập đoàn Dữ liệu Quốc tế tại Việt Nam (IDG Vietnam) tổ chức ngày 25/3, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam - TS. Nguyễn Quốc Hùng nhận định, chuyển đổi số và thanh toán không tiền mặt hiện là xu thế tất yếu của ngành ngân hàng.
Giao dịch E-Banking trở thành xu hướng mới
Theo TS. Nguyễn Quốc Hùng, hiện nay, với gần 50% dân số sử dụng dịch vụ thương mại điện tử, đặc biệt là thế hệ trẻ với hành vi tiêu dùng mới, cùng tỷ lệ lớn người dân chưa được tiếp cận các sản phẩm dịch vụ ngân hàng, dẫn tới tiềm năng thị trường cho các ngân hàng bán lẻ tại Việt Nam là rất lớn.
Trong năm 2021, ảnh hưởng bởi dịch bệnh cùng nhiều đợt giãn cách kéo dài tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM đã gây khó khăn đến hoạt động tại các ngân hàng, tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Quốc Hùng, "đây cũng là cơ hội để các ngân hàng đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số, nhằm thích ứng linh hoạt với tình hình mới".
Đặc biệt, các ngân hàng đã có nhiều chính sách, giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ trên nền tảng số như: Xây dựng mô hình kinh doanh lấy khách hàng làm trung tâm, chú trọng trải nghiệm khách hàng, phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại, QR code, sử dụng công nghệ eKYC... và phát triển nhất là các kênh phân phối mới đa tiện ích E-Banking (Mobile Banking, Internet Banking)
Dòng sản phẩm tiền gửi đa dạng, linh hoạt hơn giúp ngân hàng huy động nhanh và nhiều nhất nguồn vốn nhàn rỗi nhỏ lẻ từ khách hàng cá nhân. Ngoài ra, các hình thức cho vay cá nhân, vay tiêu dùng, nhà ở, mua ô tô, du học, trả góp hiện tại ngày càng phát triển với thủ tục đơn giản, thuận tiện.
Theo thống kê, năm 2021 tín dụng ngân hàng đã có sự chuyển dịch đúng hướng, tỷ trọng cho vay bán lẻ của nhóm ngân hàng quy mô vừa và lớn chiếm 40%-50%, đặc biệt có ngân hàng lên đến gần 90%. Cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính đạt gần 200.000 tỷ đồng, tăng gần 6% so với 2020.
Sự tăng trưởng của ngành ngân hàng trong năm 2021 có đóng góp tích cực của dịch vụ bán lẻ. Đó chính là chìa khoá để ngành ngân hàng thực hiện được sứ mệnh của huyết mạch nền kinh tế thông suốt trong mọi thời điểm kể cả thời kỳ cao điểm của đại dịch.
Cùng chia sẻ về thông tin trên, ông Lê Anh Dũng, Phó vụ trưởng Vụ thanh toán, Ngân hàng Nhà nước báo cáo, trong năm 2021, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đạt mức tăng trưởng cao, trong đó qua kênh Internet tăng 48,8% về số lượng và 32,6% về giá trị, qua kênh điện thoại di động tăng tương ứng 76,2% và 87,5%, thanh toán qua QRcode tăng lên đến 200% so với cùng kỳ.
Đặc biệt, chỉ sau một thời gian ngắn, 3 nhà mạng gồm VNPT, MobiFone và Viettel triển khai dịch vụ Mobile Money, đến nay đã có gần 1 triệu tài khoản mở mới để sử dụng dịch vụ này. Ngoài ra, có khoảng 3,37 triệu tài khoản thanh toán của các ngân hàng được mở bằng phương thức định danh điện tử (eKYC) đang hoạt động.
Trưởng ban khách hàng cá nhân của Agribank, ông Linh Đức Hoàng cũng cho biết, hiện nay ngân hàng đã phát triển phân khúc ngân hàng bán lẻ với gần 20 triệu khách hàng có tài khoản tiền gửi thanh toán, gần 17 triệu khách hàng sử dụng thẻ ATM, gần 15 triệu khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ thanh toán qua kênh Agribank E-Mobile Banking, Internet Banking, SMS Banking…
Trong khi đó, đối với Agribank, số lượng khách hàng là hộ gia đình, cá nhân ở khu vực nông nghiệp nông thôn chiếm tỷ lệ gần 80% trên tổng số khách hàng của nhà băng này. Đây là đối tượng khách hàng truyền thống trong huy động vốn và đầu tư tín dụng, đồng thời là khách hàng tiềm năng để phát triển dịch vụ thanh toán qua kênh điện tử.
Vẫn còn khó khi triển khai dịch vụ tại vùng sâu, xa
Mặc dù kinh tế Việt Nam hiện đã chuyển sang giai đoạn mới, tuy nhiên tình hình dịch bệnh hiện vẫn còn phức tạp khiến trạng thái bình thường mới liên tục thay đổi. Bên cạnh đó là cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang hình thành các xu hướng định hình lại ngân hàng bán lẻ trong khu vực và trên thế giới. Điều này lại khó thực hiện đối với khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa trên cả nước.
Đại diện Agribank cho biết, do tập quán và thói quen tiêu dùng của người dân tại các địa bàn vùng sâu, vùng xa, tỷ lệ người dân sử dụng công cụ tiền mặt để thanh toán các nhu cầu sản xuất và tiêu dùng vẫn còn phổ biến. Do đó, việc thanh toán không dùng tiền mặt thông qua các công cụ thanh toán (thẻ, dịch vụ ngân hàng điện tử) còn nhiều hạn chế.
Tâm lý ngại chuyển đổi của người dân khi tiếp cận với các hình thức thanh toán hiện đại cùng với việc đa phần người dân ở khu vực nông thôn vùng sâu, vùng xa có thói quen mua sắm ở các chợ nhỏ lẻ nên nhu cầu thanh toán qua các phương thức điện tử và nhu cầu mua sắm trên các sàn thương mại điện tử còn thấp.
Ngoài ra, hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ cho hoạt động giao dịch điện tử còn hạn chế, mạng lưới Internet, wifi, mạng viễn thông chưa tốt tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa... cũng là những rào cản cho việc thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.
"Đặc biệt, tội phạm công nghệ cao ngày càng tăng, thủ đoạn ngày càng tinh vi, lợi dụng thông tin của khách hàng để thực hiện các hành vi lừa đảo, gian lận trên tài khoản của khách hàng nên không ít khách hàng còn e ngại khi thực hiện các giao dịch thanh toán điện tử," ông Hoàng chỉ ra.
Chính vì thế, đại diện Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Agribank cho rằng, cần xây dựng nhiều giải pháp cụ thể để phát triển hoạt động ngân hàng bán lẻ tại những khu vực này.
Cụ thể, phải tập trung phát triển sản phẩm dịch vụ thanh toán cung cấp cho khách hàng theo hướng đa kênh, đa tiện ích sử dụng trên nền tảng công nghệ số, tích hợp ứng dụng công nghệ thanh toán hiện đại trong thanh toán liên ngân hàng, thanh toán song phương, bù trừ điện tử qua hệ thống thanh toán tập trung, hệ thống thẻ, hệ thống ngân hàng tự động.
Cải tiến quy trình nghiệp vụ thanh toán theo hướng đơn giản thủ tục hồ sơ, chứng từ giao dịch chuyển đổi theo hướng số hóa và tự động hóa. Ban hành chính sách chăm sóc, khuyến mại thu hút khách hàng sử dụng các dịch vụ ngân hàng và phát triển giao dịch thanh toán trên kênh điện tử.
Ngoài ra, cần đáp ứng kịp thời, đầy đủ nguồn vốn tín dụng và dịch vụ thanh toán cho khách hàng, thực hiện kết nối trực tiếp nhà cung cấp và người mua hàng thông qua giao dịch trên sàn thương mại điện tử để giảm chi phí, gia tăng lợi ích, chất lượng sản phẩm, quản lý chặt chẽ mục đích sử dụng, dòng tiền của vốn đầu tư, trước mắt tập trung cho người dân tại khu vực nông nghiệp, nông thôn.
Từ nay đến năm 2025, ngành ngân hàng đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng bình quân về giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đạt 20 - 25%/năm. Riêng giá trị giao dịch thanh toán qua điện thoại di động dự kiến tăng 80 - 100%/năm. Thanh toán không dùng tiền mặt được kỳ vọng sẽ chiếm 50% trong tổng số giao dịch thương mại điện tử
