Masan chấp nhận mua đắt Phúc Long tương tự ThaiBev thâu tóm Sabeco

Đầu năm 2021, Masan bắt đầu nhắm đến Phúc Long bằng việc tích hợp 2 quầy hàng đồ uống này bên trong chuỗi siêu thị WinMart (đổi tên từ Vinmart mua của Vingroup). Không lâu sau đó, Tập đoàn của tỷ phú Nguyễn Đăng Quang chính thức công bố mua lại 20% cổ phần Phúc Long với mức giá 15 triệu USD (340 tỷ đồng), tương đương với việc định giá công ty là 75 triệu USD.

Tháng 1/2022, Masan tiếp tục mua 31% cổ phần Phúc Long với giá 110 triệu USD (2.500 tỷ đồng). Như vậy chỉ sau 6 tháng, Masan đã định giá Phúc Long cao gấp 4,7 lần, tương đương 355 triệu USD.

Theo AFA Research & Education (tổ chức nghiên cứu và đào tạo tài chính), với một công ty trong ngành giải khát trung bình thì P/E (giá cổ phiếu chia cho lợi nhuận mỗi năm) là 25-30x. Nhưng với định giá trên, P/E của Phúc Long lên tới 250 lần. Vậy câu hỏi đặt ra là hãng trà lâu đời của Việt Nam thực sự đáng giá hay Masan đang trả giả quá đắt?

Trả lời câu hỏi này, ông Phan Lê Thành Long, Giám đốc AFA Research & Education, cho rằng đầu tiên cần phần biệt việc mua cổ phiếu theo thị giá niêm yết trên sàn với việc mua kiểm soát một doanh nghiệp. Không thể mang mức giá giao dịch trên sàn so với mức giá mua kiểm soát một doanh nghiệp có thương hiệu tốt như Phúc Long.

Ông Long lý giải, khi mua kiểm soát một doanh nghiệp như Masan thâu tóm Phúc Long, bên mua sẽ phải trả một mức giá cao hơn giá trị định giá của doanh nghiệp bị/được mua. Phần giá trả cao hơn này gọi là phần bù kiểm soát (Control Premium), tức là trả cho quyền kiểm soát một doanh nghiệp có thương hiệu lâu đời và nhiều tài sản vô hình không được ghi nhận trên báo cáo tài chính.

Thứ hai là với Masan, việc xây dựng một thương hiệu chuỗi trà, cafe như Phúc Long để tích hợp vào chiến lược Point of Life (POL) trong chuỗi hàng tiêu dùng của mình có thể mất trên 10 năm. Nên để có lợi thế về thời gian trong hoàn thiện hệ sinh thái, việc mua lại công ty như Phúc Long là chiến lược hợp lý.

Hơn nữa, Masan thực hiện chiến dịch thâu tóm này theo hai bước. Bước một mang tính thử nghiệm, mua 20%, tích hợp sản phẩm vào chuỗi Winmart xem khả năng cộng hưởng như thế nào. Bước hai là mua kiểm soát trên 50% vốn.

Theo ông Long, câu chuyện này không mới. ThaiBev đã trả 5 tỷ USD cho 51% cổ phần để kiểm soát Sabeco với giá 320.000 đồng/cp. Sau đó giá SAB giảm còn quanh 230.000 đồng. Khi đó, nhiều người cho rằng ThaiBev mua đắt.

“Nhưng người Thái không nghĩ thế, họ mua kiểm soát một công ty có thị phần Top 2 của một quốc gia gần 100 triệu dân, có mức độ tiêu thụ bia lớn. Sau này nếu muốn, ThaiBev có thể IPO mảng Beverage để kiếm về nhiều tiền hơn”, ông Long cho biết. Thực tế sau khi thâu tóm không lâu, ThaiBev đã thay toàn bộ ban điều hành Sabeco.

Và cuối cùng, điều quan trọng là ThaiBev hay Masan có thể làm đó là tạo giá trị cộng hưởng (Synergy) cho công ty được mua bằng cách đưa vào sản phẩm mới, hệ thống phân phối/bán lẻ rộng khắp, thay đổi quản trị công ty nhằm tăng hiệu quả kinh doanh… Tức là 1+1 bằng 3, 5, 10, thậm chí bằng cả trăm chứ không phải là 1+1=2.

Lịch sử thâu tóm của Masan đã cho thấy rõ điều này. Vinacafe Biên Hoà, Nước khoáng Vĩnh Hảo là những ví dụ điển hình. Những công ty này trước đó hoạt động khá trầm lắng. Nhưng khi về tay tập đoàn có nhiều lợi thế kinh doanh hàng tiêu dùng đều “cất cánh” bay cao. Có thể thấy, các công ty này đóng góp nguyên liệu, kinh nghiệm sản xuất, thương hiệu… nhưng Masan giúp họ đẩy mạnh phân phối và phát triển các sản phẩm mới.

Giá trị cộng hưởng hậu M&A giữa Masan và Vinacafe Biên Hòa.